BIG CITY. Waarom zijn de beuken in het Zoniënwoud zo bijzonder?

Bij een wandeling door het Zoniënwoud is het aangeraden om af en toe eens naar boven te kijken. Ellenlange, soms erg kale, boomstammen leiden naar een groen bladerdak. Het lijken wel imposante zuilen met een prachtig plafond. Dit is de beukenkathedraal van het Zoniënwoud. Niet van steen, maar wel erfgoed. En ook deze kathedraal had een architect, al had hij dit resultaat niet per se voor ogen.

Hoe groot het Zoniënwoud nu ook lijkt, het was lang geleden nog veel uitgestrekter. Het Zoniënwoud was een deel van het Kolenwoud, dat reikte van de Rijn tot aan de Noordzee.

Maar onder meer door de houtkap ontstonden er kleinere stukken bos. Ook in het Zoniënwoud sneuvelden er vooral in de zeventiende en achttiende eeuw grote stukken natuur door houtontginning. Toen de Oostenrijkers het hier in de achttiende eeuw voor het zeggen hadden, wilden ze die braakliggende grond weer opvullen. De Oostenrijker Joachim Zinner kreeg daarom eind achttiende eeuw de opdracht om de lege plekken in het Zoniënwoud weer op te vullen. Niet ter bescherming van de natuur, wel om economische redenen: zo was er op termijn nieuw timmer- en brandhout.

Zinner stamde uit een tuiniersfamilie en had mee een deel van het Warandepark aangelegd. Zijn idee was om het woud weer aan te vullen door middel van monocultuur. Hij koos ervoor om een houtsoort in groten getale aan te planten: beuken. Hij voorzag aan de rand van het woud verschillende boomkwekerijen. Zodra de beuken groot genoeg waren, plantte hij ze op hun definitieve plaats.

Dat deed hij niet zomaar. Om de grondoppervlakte maximaal te benutten, had hij een methode uitgedokterd om zoveel mogelijk bomen aan te planten, op een regelmatige afstand: een zogenoemde systematische aanplanting.

Maar er waren ook tegenstanders van zijn methode. Niet alleen bracht die weinig diversiteit qua boomsoorten, vreemd genoeg kapte Zinner ook een deel van het woud om extra beuken bij te planten. Wist hij veel dat die er 250 jaar later nog altijd zouden staan.

Grootste van Europa

De bescherming van de natuur werd de eeuwen erna steeds belangrijker. Aan de roekeloze houtkap kwam een einde. Dat maakte dat ook Zinners beuken bleven staan en voor een bijzonder landschap zorgden.

Doordat ze zo dicht bij elkaar aangeplant zijn, hielden de boomkruinen het meeste zonlicht tegen en kon er minder groeien ter hoogte van de stam.

De beuken, die groeiden wel vlijtig verder. Hierdoor zijn sommige exemplaren de oudste en grootste in Europa en enkele zelfs ter wereld. En zo is behalve de Sint-Michiels- en Sint-Goedelekathedraal, ook de beukenkathedraal van het Zoniënwoud een monument om te beschermen.

• VOLGENDE KEER Waar vertrok de allereerste trein in Brussel?

Zelf ook een vraag voor Big City? Stel hem hier