Bevolkingstrends (2): De Roemeense boom

De Roemenen van Brussel zijn vanaf 2005 aan een markante opmars bezig. In Anderlecht, Sint-Agatha-Berchem, Ganshoren, Jette én Koekelberg hebben ze de Marokkanen ingehaald als meest talrijke buitenlandse bevolkingsgroep. In het hele Gewest staan ze inmiddels op de derde plaats. De demografische evolutie der Brusselse gemeenten, deel drie: van Bosanci tot Brussel.

Ze hebben inmiddels een eigen voetbalploeg, de talrijke Roemenen van Brussel: FC Bosanci Bruxelles. Bosanci is het Roemeense stadje, in het noordoosten van het land tegen Moldavië en Oekraïne, van waar de meeste Roemenen in Brussel vanaf de jaren 2000 vandaan komen.

De toegewijde en talrijke supporterskern van FC Bosanci Bruxelles onderstreept een belangrijke evolutie in de demografie van Brussel: op tien jaar tijd zijn de Roemenen uitgegroeid van een kleine minderheid tot de derde grootste groep buitenlanders in Brussel. Hun gemeenschap kent bovendien de sterkste groei.

In Koekelberg, Anderlecht, Ganshoren, Jette én Sint-Agatha-Berchem zijn de Roemenen vandaag de grootste groep niet-Belgen. Ze wonen dus voornamelijk in de westelijke rand, van Anderlecht tot Laken.

In Molenbeek hebben de Roemenen op tien jaar tijd heel wat nationaliteiten voorbijgestoken om na de Marokkanen de tweede plaats in te nemen, met een grote voorsprong. Ook in Sint-Gillis groeien ze aan.

Waren de Roemenen van Anderlecht in 2005 nog met 195, dan stond de teller in 2015 al op 5.580. Ook de Polen zijn de voorbije tien jaar sterk toegenomen in de gemeente. Vandaag zijn ze respectievelijk de eerste en vierde grootste groep niet-Belgen.

Economische malaise

De Roemenen in Brussel staan te boek als een jonge en dynamische gemeenschap. Getuige de vele Roemeense Facebookgroepen met zoekertjes en evenementen. Nieuwkomers zijn vaak twintigers.

Volgens demograaf Benjamin Wayens van het Brussels Studies Institute zijn veel Roemeense nieuwkomers op zoek naar een beter leven: “De economische situatie is er allesbehalve goed, zelfs in vergelijking met andere landen uit de buurt. Waarom er zoveel zijn in Brussel? Het is een relatief groot land, dat dus meer migranten kan aanleveren dan andere landen. Bulgaren zitten ook in de lift, maar omdat het land kleiner is, zijn er minder van.”

"Een andere reden waarom er zoveel Roemenen zijn, en niet pakweg Hongaren zoals in Londen, is dat Roemenië een traditie heeft van Franstalig onderwijs", vervolgt Wayens. "Zo zijn er veel scholen die het Frans als tweede of derde taal onderwijzen. Ook zijn er Franstalige universiteiten. Dat maakt het voor hen makkelijker om zich te gaan vestigen in België of Frankrijk, waar ze meteen die (beperkte) kennis van het Frans kunnen valoriseren, meer dan in andere Europese landen."

Pendelmigranten
Brussels historicus en schrijver Hans Vandecandelaere is de Roemenen meer dan eens tegen het lijf gelopen tijdens onderzoek voor zijn boek In Brussel. Een reis door de wereld: “In de jaren tachtig was er in Brussel al een elite van doorgaans Franssprekende Roemeense aristocraten en intellectuelen die gevlucht waren voor het regime van Nicolae Ceausescu (communistisch staatshoofd van 1967 tot 1989, regeerde met ijzeren hand, red.). Zij lagen ook aan de basis van de allereerste Roemeense kerken in Brussel."

Vandecandelaere weet dat de Roemeense boom in Brussel draait om een aantal kantelmomenten. "Vanaf 1997 ongeveer ontdekken de Roemenen, in navolging van de Polen, de pendelmigratie: met een toeristenvisum drie maanden lang keihard werken en de helft van hun salaris naar huis sturen, waar ze dat investeerden in een eigen huis", zegt hij.

Een schakeljaar voor de Roemenen was uiteraard 2007: toen trad het land definitief toe tot de Europese Unie en haar vrije verkeer van personen en goederen. “Vanaf dan is het snel gegaan", vervolgt Vandecandelaere. "In 2003: officieel 1635 Roemenen in Brussel, in 2008 8718. Dan begint ook de diversiteit onder de Roemenen toe te nemen. Bovenop de intellectuele blijvers en hooggeschoolde pendelaars komen nu de ongeschoolde arbeiders. Je kreeg het fenomeen van de busmaatschappijen die vanuit Roemenië nieuwkomers gingen aanvoeren, net zoals de Polen."