De Galan blikt terug op rellen in Vorst

25 jaar geleden zetten allochtone jongeren de boel op stelten in Vorst. Ze waren kwaad: te veel politiecontroles en te weinig werk. Toenmalig burgemeester Magda de Galan (PS) maakte de rellen van dichtbij mee. “Voor mij waren die rellen een echte kaakslag.”

In mei 1991 kwam het in Vorst tot een confrontatie tussen lokale jongeren en politie. De driedaagse veldslag, waarbij ook molotovcocktails gebruikt werden, richt een ware ravage aan in de gemeente. Meer dan tweehonderd mensen werden toen opgepakt.

Het was de eerste keer dat België opgeschrikt werd door wat destijds migrantenrellen werd genoemd. De rellen van Vorst, samen met die van Molenbeek (1995) en Anderlecht (1997), leidden direct of indirect tot heel wat nieuwe beleidsmaatregelen, waaronder wijkcontracten.

De Galan had naar eigen zeggen altijd een goed contact met haar burgers. Ook met Rachid Redouan, de jongen met wie alles toen begonnen is. “Ik had hem indertijd zelfs nog zijn diploma uit handen gegeven.”

Rachid had in het weekend van 11 maart net een nieuwe motorfiets gekocht en hij reed daarmee over straat. De wijkagent die toen op patrouille was, was nieuw. “Hij vroeg Rachid om zijn identiteitskaart en kreeg daarop de wind van voren van Rachids zus,” vertelt De Galan. “Dat meisje zag alweer een politiepesterij en kwam brullend naar buiten gelopen. Ik ben toen tot 2 uur ’s nachts mee bezig geweest met de boel te bedaren.”

Protesteren met de identiteitskaart rond de nek
Maar zaterdag 11 mei begon het toch weer te broeien rond het Sint-Antoniusplein. “In één of ander Marokkaans café heb ik dan gepraat met de oproerkraaiers. De tweede grote frustratie kwam dan naar boven: "Waarom vinden wij geen werk, Magda? Waarom willen ze ons niet bij Volkswagen? We gaan daar protesteren, met onze identiteitskaarten rond onze nek!’ Ik voelde dat het uit de hand zou lopen.”

Dat voorgevoel klopte. “Later die dag vielen alle frustraties samen en explodeerde het. Ik zat toen op het commissariaat en de commandant van de rijkswacht zei "Kom, we gaan ter plekke. De vrouwen gooiden met borden en schalen en de mannen met molotovcoktails. Eén daarvan kwam zelfs onder de politiewagen terecht waar ik inzat. Dat was even schrikken.”

Deksel op de hete kom
De volgende dag, op 13 mei, was de burgemeester op een voetbalmatch toen haar pieper ging: het was weer zover. “Ik zei: ‘Nu gaan we iedereen oppakken.’ En dan heeft de rijkswacht 273 mensen opgesloten in de kazerne van Etterbeek. Tobback belde mij nadien nog en zei: ‘Zijde gij zot, dat doet ge toch niet?’ Maar er moest absoluut een deksel op die hete kom, anders zou het niet meer in orde komen.”

Het verenigingswerk en de wijkcontracten waarvan de regering werk maakte na nog een reeks Brusselse rellen in de jaren ‘90, hebben volgens De Galan wel geholpen. “Maar het belangrijkste blijft opvoeding. Onlangs heb ik nog eens aan het oor van een stoute jongen moeten trekken, omdat zijn moeder het zelf niet wou doen. Dat zie ik te vaak bij ouders van derdegeneratiemigranten.”

De problemen van toen, politiepesterijen en werkeloosheid, komen nog steeds voor, denkt De Galan. "Maar toch minder. En ik denk ook dat, zeker met wat er de laatste weken is gebeurd, de gemeenschap naar betere manieren zal zoeken om haar bezorgdheden te uiten. Zo’n rellen als in ’91, dat zal je vandaag gelukkig niet meer zien.”