De Rotterdamse stadsmarinier schippert tussen straat en staat

Crisismanagers van de criminaliteit worden ze wel genoemd, de stadsmariniers van Rotterdam. Als schakel tussen overheid en de straat zorgen ze ervoor dat mensen zich veilig voelen in de stad. CD&V wil het concept in Brussel invoeren. Verslag uit Rotterdam.

Rotterdam ligt er smetteloos bij, op de dag van de nationale verkiezingen. De zon schijnt, er ligt nauwelijks vuil op straat en de ramen van het hypermoderne treinstation blinken. Dat is wel eens anders geweest, brengt stadsmarinier Rien van der Steenoven in herinnering. Hij herinnert zich nog goed hoe in de junkies er een onderkomen vonden op het beruchte ‘Perron Nul’ naast het centraal station, en mensen heroïne gebruikten in de gewelven onder de Pauluskerk: de dominee stond erbij en keek ernaar.

Met zijn degelijke horloge, blauwe gestreepte overhemd, forse postuur en grijze coupe wekt oud-politieman Rien van der Steenoven vertrouwen op. Dat is ook de bedoeling: als bruggenbouwer tussen gemeente, politie, drugshulpverlening en woningbouwvereniging bestaat zijn werk voor een groot gedeelte uit praten met de mensen op straat. Zonder uniform, onbewapend en zonder politiebevoegdheden als een opsporingsbevel. “Een beetje ambtenaar heeft voor elke oplossing een probleem,” grapt hij. “Wij proberen, door een bepaalde casus te analyseren, een methodiek te ontwikkelen om een probleem aan te pakken.”

Het idee voor de stadsmarinier ziet het licht in 2002 onder het bewind van toenmalig burgemeester Ivo Opstelten. “Die term ‘stadsmarinier’ klinkt als een oorlogstitel, maar het was ook oorlog,” zegt Rien van der Steenoven. “Er waren no go zones; mensen voelden zich onveilig op straat.” Tegelijkertijd verwijst de term naar de spilfunctie van de soldaat: zoals de marinier de brug slaat tussen land en water, moet de stadsmarinier dat doen tussen staat en straat.

Doordachte stadsplanning
Het is die spilfunctie met overkoepelende visie die staatssecretaris Bianca Debaets (CD&V) interesseert. Ze is vastbesloten om de stadsmarinier op te nemen in het programma van de CD&V. “De stadsmarinier heeft een brugfunctie: hij is de schakel tussen preventie en repressie.” In Brussel ziet ze de stadsmarinier dubbelparkeren aanpakken, bijvoorbeeld, en niet loslaten voor het probleem is opgelost. Ook brengt ze de overlast in metrostations Beurs en IJzer in herinnering, waar de stadsmariniers overlastveroorzakers zouden kunnen opvolgen.

De Westkruiskade in de wijk het Oude Westen is één van de wijken van Rien van der Steenoven. “Je hoorde soms overdag dat er geschoten werd,” herinnert de Frank Stevens zich. Hij is coördinator van de stadsmariniers in het centrum en net als Rien van der Steenoven oud-politieagent. “Sommige mensen keken daarvan op, anderen liepen gewoon verder. In café De zes rondjes, hier op het Tiendplein, kon het niet missen of je je kwam iemand tegen met een wapen. Op het terras van café Nol hier tegenover zat het terras vroeger vol met dealers.” Nu nippen op het terras drie jonge vrouwen met hoofddoek van hun drankje uit een weckpot.

Stadsmarinier als schakel
Volgens Rien van der Steenoven bestaat veiligheid uit twee dingen: de fysieke omgeving en de sociaaleconomische achtergrond van de mensen die er vertoeven. Hij is dan ook de spin in het web tussen tewerkstellingsdiensten voor jongeren, sportvereniging en woningbouwvereniging.

Eén van die organisaties waarmee de stadsmarinier nauw samenwerkt is koffiebar Heilige Boontjes. Elk jaar stroomt er via de stadsmariniers 7.000 euro per tewerkgestelde jongere naar de koffiebar. De jongeren, die veelal in aanraking zijn geweest met justitie, worden in de bar begeleid naar werk. “Als ze hier beginnen hebben ze een zogenaamde C-status,” zegt coördinator Özge Kizilgoz. “Dat houdt in dat ze op tijd komen. Daarna verschuiven ze naar de B-status: waar ze ook zelfstandig het café afsluiten. Krijgen ze een A-status, dan helpen we ze actief met het zoeken en vinden van een baan: in sommige gevallen krijgen ze ook taal- of rekenlessen. Ook helpen we ze met het solliciteren zelf.”

We sluiten de wijkronde af in de Jozefstraat: vroeger een doorgaande weg met autoverkeer, nu autovrij en met een speelplein en veel groen. In thaiboksschool ’t Oude Westen zwaait Khalid Chennouf de scepter: “Bij mij vinden probleemjongeren een tweede thuis.” Maar de gezelligheid is niet vrijblijvend: bij binnenkomst geeft iedereen hem een hand. Dat is waar veiligheid volgens hem begint. "Want wie elkaar de hand schudt, wantrouwt minder."