Démocratie Schaerbeekoise: 'Wij zijn het schaduwkabinet'

Eén gemeenteraad hebben ze gemist in 25 jaar tijd. De rapporteurs van Démocratie Schaerbeekoise volgen het gemeentebestuur op de voet. “Wij willen het debat aanzwengelen.”

E lke maand tekenen de rapporteurs van Démocratie Schaerbeekoise present in de gemeente- en de politieraad. Gewapend met een laptop maken ze een verslag, dat wordt gepubliceerd en geannoteerd. Met de regelmaat van een klok volgt er een debat. Démocratie Schaerbeekoise doet dat al sinds 1988.

1988 was een bijzonder jaar. Burgemeester Roger Nols zat op het hoogtepunt van zijn succes. Hij had de absolute meerderheid in de gemeente. Dertig zetels, tegenover een handjevol voor Ecolo, PS en PRL. 25.000 stemmen.

Het is een zwarte bladzijde in de Schaarbeekse gemeentepolitiek. "Nols was onze evidente tegenstander," vertelt Luc Uytdenbroek, stichtend lid van Démocratie Schaerbeekoise. "Eerst was hij tegen de Vlamingen. Daarna tegen de immigranten. Op het einde van zijn leven was hij tegen het OCMW, tegen de armen. Wij vinden dat het gemeentebestuur er moet zijn voor alle inwoners van Schaarbeek. Dat zinnetje staat nog altijd vooraan in onze beginselverklaring."

Démocratie Schaerbeekoise vond in 1988 dat het genoeg geweest was en richtte voor de lokale verkiezingen een burgercomité op dat de strijd wou aangaan met het racisme van Nols - Nols die in djellaba op een kameel klom, op het Colignonplein, "als om te zeggen: de Arabieren nemen de stad over," vertelt Uytdenbroek. "Hij nodigde Jean-Marie Le Pen van het Front National uit. Hij had een enorm succes. Maar misprijzen was ons deel. Nols moest niets van ons weten."

Toen de populariteit van Nols taande, bleef de gemeente nog een decennium lang in de tang van de grimmigheid. In de jaren 1990 had je le commissaire Demol, die met veel machtsvertoon de wetten in de gemeente wou doen respecteren. Er was zijn fel gemediatiseerde aansluiting bij het Vlaams Blok. Er was de racistische moord, precies tien jaar geleden, waarbij Hendrik Vyt een Marokkaans gezin uitmoordde alvorens zelf te sterven in een brand.

Vandaag is de gemeente een stuk aangenamer. De wijken zijn gerenoveerd, de straten properder, de onveiligheid is afgenomen, het gemeentebestuur heeft komaf gemaakt met het Nolsisme, en deugdelijk bestuur staat hoog op het prioriteitenlijstje.

Is Démocratie Schaerbeekoise nog nodig? Malte Woydt, de archivaris van de vereniging, vindt van wel. "De dialoog met de burger kan beter," zegt hij. "Neem nu het Neptunium. Het zwembad is een schandvlek voor de gemeente. Mede dankzij ons zijn de gebruikers van het zwembad mee opgenomen in de raad van bestuur. We hebben hierover ook kunnen interpelleren. Wat dan weer vervelend is, is dat er na een burgerinterpellatie wel een antwoord komt van het schepencollege, maar dat de burger niet meer mag repliceren, of bijkomende vragen stellen. Dat moet veranderen."

Heeft Démocratie Schaerbeekoise ook impact? De drie leden knikken. "Zeker in verhouding tot de kleine groep die we zijn," zegt Uytdenbroek. "Ons tijdschrift wordt druk gelezen door de lokale politici. Ze willen weten hoe wij het beleid beoordelen. Omdat ze voeling willen houden met de bevolking. Omdat wij de zaken op scherp stellen. En zijn ze het niet eens, dan sturen ze een recht van antwoord."

Woydt: "We slagen er ook in om dingen te veranderen. De gemeente heeft ooit een verbod uitgevaardigd op de verspreiding van pamfletten. Dat is tegen de grondwet: er is vrijheid van meningsuiting. Met een juridische argumentatie hebben we dat verbod ongedaan kunnen maken. We ijveren ook voor een gemeentelijke ombudsman. Die is er nog niet gekomen, maar we blijven op die spijker kloppen."

Sylvie Kempgens: "Een ander voorbeeld: toen we de politieraden begonnen te volgen, zagen we dat de politieraadsleden er het zwijgen toe deden, terwijl daar juist pertinente vragen kunnen worden gesteld. We hebben de raadsleden daarop gewezen. Sindsdien duren de politieraden geen kwartier meer, maar drie kwartier!"
"Toegegeven," pikt Uytdenbroek in, "hier komt onze masochistische kant boven: sindsdien moeten we ook veel meer noteren!"

Door een gebrek aan democratie liggen ook de gemeentelijke vzw's onder vuur. Te weinig transparant, te veel politiek achter gesloten deuren. Uytdenbroek: "Sinds kort merken we wel meer openheid."

Links clubje
Zelfs al luisteren de lokale politici naar Démocratie Schaerbeekoise, de vereniging gaat wel nog steeds door voor een 'linkse club'. Dat is niet verwonderlijk. Ze is mee opgericht door een communistische jezuïet; Woydt was dan weer ooit actief bij de Duitse groenen, Kempgens bij CDH. En er is het antiracistische verzet van de vroege jaren.

"Uiteraard zijn we héél politiek," zegt Kempgens, "maar partijpolitiek staan we neutraal. Toen ik kandidaat was voor CDH, heb ik me in de vereniging bewust op de achtergrond gehouden."

Het beste bewijs voor de neutrale positie van de vereniging is dat CDH denkt dat ze bestaat uit ecologisten, en dat Ecolo dan weer denkt dat ze bestaat uit humanisten.
De toekomst? Die is onzeker. "Misschien is het over zes maanden over en uit," zegt Woydt. Door het verplichte rotatiesysteem van functies en de vergrijzing van het bestuur van Démocratie Schaerbeekoise is het best mogelijk dat er geen kandidaten meer te vinden zijn. Woydt: "In elk geval duwen we nog één keer hard aan de kar om de kiezer goed voor te bereiden op de gemeenteraadsverkiezingen. Politici komen naar ons om te vragen wat ze moeten doen. Maar nu er verkiezingen aankomen, willen wij weten waar de politici voor staan. Wat ze willen uitvoeren in de volgende legislatuur. Dat willen we te weten komen op een debat in september, waarop iedereen welkom is."