Françoise Schepmans, een jaar met sjerp: ‘Niemand is hier rijk, behalve Moureaux en ik’

Françoise Schepmans (MR) is een jaar burgemeester van een moeilijke gemeente en krijgt nog steeds felle tegenwind van de lokale PS, die hun iconische Philippe Moureaux niet vergeten zijn. “De Molenbeekse PS heeft ongelijk door zich zoals Lijst Islam en de PVDA op te stellen,” verdedigt de enige vrouwelijke burgemeester van Brussel zich.

S chepmans is kort van stof. Op vragen antwoordt de 53-jarige vrouw met een zekere schuchterheid, en af en toe zelfs met de nodige zelfrelativering. “Ik heb wel kritiek op mensen die niet aan onze samenleving willen deelnemen, maar ik spreek zelf geen Nederlands.” Schepmans’ familie is nochtans afkomstig uit Aarschot.

De liberale politica verweert zich bij momenten echter fel. Vooral in gemeenteraden, wanneer de socialistische oppositieleider Jamal Ikazban haar het vuur aan de schenen legt. Meerderheidspartijen MR en CDH worden niet graag herinnerd aan het feit dat ze samen met Philippe Moureaux aan de macht waren. Ook al zegt Schepmans in het gesprek meermaals dat ze het niet meer over vroeger wil hebben, een kleine voorzet blijkt voldoende.

Schepmans: “Ik heb toen ik aantrad niets veranderd aan de inrichting van het burgemeestersbureau, behalve die grote stoel met een grote ‘M’ er op, want dat was net een troon… .De M staat voor Molenbeek, welteverstaan.”

Waar bent u opgegroeid?
Schepmans: “In Molenbeek. We woonden op de veertiende verdieping van een appartement op de Mettewielaan en hadden van daar een prachtig zicht over Brussel. Op de 25ste verdieping woonde de socialistische burgemeester Edmond Machtens in een penthouse. Ik heb sindsdien nooit meer in een andere gemeente gewoond: eerst in de Maritiemwijk in Molenbeek, en nu dicht tegen de grens met Koekelberg, op de Vrijheidslaan. Een zeer gunstig gelegen wijk, met een park dichtbij, de metro, de Ring, winkels. Alles, kortom.”

Is uw wijk dan een voorbeeld van hoe u zich het ideale Molenbeek voorstelt?
Schepmans: (ferm) “Neen, zeker niet! Ik hou gewoon van mijn wijk. Maar ik vind het geweldig dat er zoveel diversiteit in Molenbeek is. Het is normaal dat het centrum van de gemeente niet op de Karreveldwijk gaat lijken, en dat de Maritiemwijk zo verschillend is van Scheutbos, dat gekke stuk platteland in de stad.”

U zegt het: Molenbeek is een diverse gemeente, maar toch verwijt men u dat u alleen burgemeester bent van hoog-Molenbeek, van de rijken.
Schepmans: “Mijn opposanten zeggen dat, maar niet mijn bevolking.”

Echt?
Schepmans: “Zo voel ik het alleszins aan. Ik voel me overal op mijn gemak, ook in laag-Molenbeek. Zelf maak ik geen onderscheid tussen iemand uit hoog-Molenbeek en iemand uit laag-Molenbeek. Sommigen van de oppositie doen dat wel, misschien omdat ik een vrouw ben, of omdat ik belgo-belge ben, of omdat ik vrijzinnig ben, wie weet. Waarom hameren zij eigenlijk altijd op het feit dat ik anders ben?”

“Er is gewoonweg geen hoog- of laag-Molenbeek, tenzij je alleen de hoogte als criterium neemt. Voor mij zijn er drie Molenbeken: de Maritiemwijk, het centrum en het nieuwe Molenbeek van de Mettewielaan. En ik zou ook nooit zeggen dat er veel rijken in Molenbeek wonen. Ikzelf, Philippe Moureaux en Jamal Ikazban zijn rijk, maar daar houdt het op. De Mettewielaan is Ukkel of Watermaal niet, daar woont hooguit de lagere middenklasse. Die zogenaamde nieuwe wijken rond de Mettewielaan zijn trouwens ook steeds diverser, terwijl het centrum bijna monocultureel Maghrebijns is. Maar ik voel me dus politiek betrokken bij heel mijn gemeente. En dat al sinds 1988, toen ik voor het eerst aan politiek deed in Molenbeek.”

1988, dat is de tijd waarin zelfs Philippe Moureaux nog vraagtekens plaatste bij de migratie.
Schepmans: “Anti-migratie was Moureaux nooit, maar hij was wel kritischer toentertijd, zeker begin jaren 1980. Dat is nadien veranderd. De reden waarom Moureaux zich tot de Marokkaanse gemeenschap heeft gericht, is eenvoudig. Toen hij hier begin jaren 1980 werd geparachuteerd na de dood van Edmond Machtens, was dat niet naar de zin van de lokale PS-afdeling. Dat heeft Moureaux heel bitter gestemd, dat hij niet door zijn Belgische kameraden in zijn nieuwe gemeente werd gesteund. Dat is mijn persoonlijke analyse.”

Wat is uw voornaamste verwezenlijking als burgemeester na een jaar?
Schepmans: “Er zijn er meerdere. Eerst en vooral wil ik benadrukken dat Molenbeek een diagnose nodig had. Een van de grootste problemen was het beheer van het gemeentepersoneel. Dat was niet zichtbaar voor de burger, maar wel erg belangrijk voor de goede werking. In het verleden was er bijvoorbeeld geen HR-manager: personeel werd niet gezocht op basis van een voorgeschreven profiel en werd ook niet duidelijk aan een bepaalde dienst toegeschreven. Dat betekende dus dat er jarenlang gemeentepersoneel aan zijn lot werd overgelaten, zonder die mensen doel of richting te geven.”

Was dat een bewuste strategie van de Parti Socialiste? Uw opponent Jamal Ikazban was toen bevoegd voor personeel.
Schepmans: “Iedereen hield zich gewoon met zijn eigen ding bezig. Dat was een beetje de sfeer. Maar we gaan niet de hele tijd over het verleden spreken.”

Waarom heeft Molenbeek eigenlijk zo’n probleem met veiligheid?
Schepmans: “Een deel van de bevolking plooit zich terug op zichzelf. Dat is al jaren gaande. We moeten er voor zorgen dat de bevolking zich te allen tijde kan emanciperen van culturele, sociale en religieuze druk. Want binnen de Marokkaanse gemeenschap durven velen dat niet te zeggen. Moureaux durfde dat ook niet hardop te zeggen. Ik denk dan ook dat de PS ongelijk heeft door zich zo op één gemeenschap te richten, net zoals de kleine lijst Islam dat doet, en zich tegelijkertijd zo collectivistisch als de PVDA op te stellen.”

“Toen ik begon, zeiden sommigen dat ik rellen in deze gemeente niet de baas zou kunnen. Wel, er zijn nog steeds geen rellen geweest. Vorige week was er hier een betoging tegen politiegeweld die in alle sereniteit is verlopen.”

Is het dan dankzij u dat er nog geen rellen zijn geweest?
Schepmans: “Dat zeg ik niet, maar sinds ik burgemeester ben heerst er wel publieke vrede in Sint-Jans-Molenbeek, en dat is toch anders dan in het verleden. Dat er vrede heerst is de verdienste van politie, gemeenschapswachten en preventie. We proberen te allen tijde begrip op te brengen maar ook streng te zijn. Kort op de bal spelen moet, zeker wanneer je weet dat de politie een minderjarige tasjesdief gaat arresteren, om maar een voorbeeld te geven.”

Verwijt men u nooit een te harde aanpak? Veiligheid was lang taboe in Franstalig België.
Schepmans: “Ik heb altijd de Vlaamse idee van inburgering gesteund. Dat is geen magische oplossing, maar het kan in Brussel wel een interessant hulpmiddel zijn om de samenlevingsproblemen te verminderen. Toen ik dat begin jaren 2000 echter opperde, toen Vlaanderen met inburgering begon, vertelde men hier in Brussel doodleuk dat er geen problemen waren. Terwijl er toen al heel wat mensen rondliepen die hier woonden maar geen woord Frans of Nederlands spraken, mensen die geen eerbied hadden voor de samenleving waarin ze waren terechtgekomen, mensen die zelfs helemaal geen benul hadden van waar onze samenleving voor stond. Maar inburgering, daar kon dus geen sprake van zijn. Integratie ging vanzelf, zo heette het. En al wie anders beweerde was xenofoob. Voor mij is integratiebeleid zelfs niet rechts, maar gewoon ingegeven door gezond verstand. Vandaag begint men dat in Brussel gelukkig ook in te zien. Al hebben we natuurlijk veel minder geld dan in de jaren 2000. En hebben we onnodig veel tijd verloren.”

Wat heeft u in petto voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest? Het zijn binnenkort verkiezingen.
Schepmans: “Ik ben blij dat de MR van werk de inzet wil maken. Maar er is een verschil tussen gemeentepolitiek en regiopolitiek. Op het gewestniveau beschouw ik mezelf als lid van de MR, in Molenbeek ben ik liberaal, maar met oog voor de lokale gevoeligheden. Mijn ambitie blijft mijn gemeente.”

Is het eigenlijk nog mogelijk om met de PS te regeren op gewestniveau, na alles wat er gebeurd is tussen u en de socialisten?
Schepmans: “Voor het nieuwe netheidsbeleid van de gemeente werken we samen met PS-staatssecretaris Rachid Madrane. Net na de exit van Philippe Moureaux waren er wel strubbelingen, zoals in de aanloop naar Molenbeek Culturele hoofdstad 2014. De socialisten beschouwden dat als ‘hun’ project, terwijl ik schepen van Cultuur was. Ik moet daar wel bij vertellen dat Molenbeek waarschijnlijk gekozen is omdat Moureaux een invloedrijke burgemeester was. Maar de regionale PS is het stadium van oppositie tegen mijn burgemeesterschap ontgroeid.”

Om af te ronden: er zijn dit jaar heel wat jonge Molenbekenaars naar Syrië vertrokken. Hoe volgt u dat op? Vergadert u bijvoorbeeld met de Staatsveiligheid?
Schepmans: “Veel te weinig. Wij zouden graag meer informatie krijgen van het federale niveau.”

Gemeenten als Antwerpen en Vilvoorde lijken niet zoveel problemen met de federale staat te hebben als zij het over de aanpak van hun Syriëstrijders hebben.
Schepmans: “Dat zeggen ze zelf.”