Paul Bogaert en de Slalom soft live: enkele reis naar de afgrond

Een zwemparadijs, een kantoor vol meetings, brainstormsessies en verslagen, en daartussen een dichter die van dat alles een lang gedicht en een integrale live opvoering in Passa Porta bijeen weet te skiën. Agenda zigzagt door de Slalom soft en spreekt met Paul Bogaert, de maker ervan.

Paul Bogaert mag wat ons betreft voor zijn vier tot nog toe verschenen bundels elk jaar een prijs ontvangen. Voor de Slalom soft, zijn meest recente dichtbundel, werd hij onlangs alvast bekroond met de Herman de Coninckprijs. De 29 aparte, korte en langere gedichten vormen samen één lang gedicht, waarin een dreigende geschiedenis aanzwelt, die de lezer nooit echt helemaal kan doorgronden.

De decors waartegen alles zich afspeelt zijn twee stolpen: enerzijds een zwemparadijs, waar de chloorrijke lucht tintelt van de spanning, en anderzijds een kantoor waarin wordt gespind door doctors. Die zwembad- en kantoorgedichten zitten vol sprekende mensen, die zich ruim bedienen van clichés en trucs om met taal de werkelijkheid te maken en te sturen. In wat lijkt op een brainstormsessie over de naam van een nieuwe glijbaan gaat dat als volgt: "Nee, het moet iets à la Tonina zijn. / De Splash en de Python bestaan al. / De Kick ook. / De Sensation. Nee. / De Helix: te moeilijk. / De Snake. Wie noteert?"

Paul Bogaert monstert de taal en de mens en dient die in alle naaktheid op, zij het niet zonder empathie. "Die verschillende soorten taal - clichés, reclametaal, het verhullende spreken - gebruiken we allemaal. Taal is altijd vuil. Met taal kunnen we liegen, insinueren, aanvallen en verdedigen. Ik voel wel mededogen, ja, ik gebruik de taal zelf op die manier. Iedereen doet dat." Dat betekent niet dat hij die onontkoombare zwaartekracht, die "lacht / met al wie zich schrap tracht te zetten", ook zonder meer zijn gang laat gaan: "Poëzie is een mengeling van betovering en onttovering. In sommige gedichten slaat de slinger door naar het onttoveren. De buitenkant er afhalen en de naakte constructie overhouden. Het is als naar wonden kijken. De vraagtekens zwermen daar dan als vliegen rond."

De redding is nabij
Geen vliegen, maar palmbomen sieren het zwemparadijs, een decor waar een dichter wel moet opvallen. Zo ook omgekeerd: "Als ik in zo'n zwemparadijs ben, dan gaan mijn gedachten naar de mensen die hebben vergaderd over de inrichting, dat er iemand heeft geopperd om het advies van de glijbaanconstructeur te volgen en er een stel plastieken palmbomen bij te zetten. Het is waanzinnig en vergeefs: geen van die zwembaden geeft een paradijsgevoel. Waar komen die taaie conceptuele en visuele clichés toch vandaan?"

Het hoofdpersonage in de Slalom soft is redder in zo'n zwemparadijs. Hij verweert zich als een kat in het nauw wanneer er iets gebeurt. In het paradijs krijgt de menselijke schuld vorm: "Wat moet ik dan zeggen tegen de vaders, afwezig? / Tegen de moeders met hun pupillen / devoot gedraaid naar het plafond / op zoek naar een lens, / terwijl hun Sue, Inky, Blinky of hoe ze tegenwoordig ook heten / kwaadwillig de doorgang blokkeren?"

De gedichten zijn tot in de puntjes afgewerkt én tegelijk doen ze verrassend spontaan aan. Paul Bogaert staat bekend als een dichter die een subtiele en heldere taal koppelt aan een furieus ondergraven van die helderheid. In de Slalom soft ervaren we hem ook anders. "Er zijn een paar gedichten waarbij ik het gevoel had dat de stop van de fles was, dat ik niet kon stoppen, ik bleef maar doorgaan. Dat was leuk, dat is het soort gedichten dat ik nog niet had geschreven."

Wat het dan is dat er precies gebeurt, wordt niet duidelijk. De lezer krijgt de zinderende spanning van het heerlijke bijna voorgeschoteld, en dan… "Er is een soort kantelmoment. Achteraf besef je pas dat je het hebt gemist, dat het er niet in zit. Dan krijg je het omgekeerde: het vreselijke ik-zal-het-nooit-weten." Maar de enkele reis naar de afgrond is dan wel erg fraai geweest.

:: Paul Bogaert & de Slalom soft live
wanneer: 19 februari 2010 om 20.00 uur
waar: Passa Porta, A. Dansaertstraat 46, Brussel - 02-223.68.32 - info@beschrijf.be
inkom: 4 / 5 euro