Turkse feestzaal wordt wilde moestuin in Sint-Joost

In een binnenblok van de Warmoesstraat is het bedrijvigheid alom. Waar vroeger een Turkse feestzaal stond, tieren vandaag tomaten, meloenen en paksoi. De feestzaal verdeelde de buurt, de moestuin verenigt. Of toch niet helemaal?

De gortdroge zomer is voorbij. Het regent pijpenstelen. We schuilen onder de poort die toegang geeft tot een enorme braakliggend terrein. Weg van de ozendrop. Er hangen rapenplanten te drogen. Voor het zaad. Niet iedereen is overtuigd dat het zaad goede rapen zal opleveren. Want de planten droegen afgelopen zomer geen vruchten. "Niet erg. We kunnen ze nog altijd wild zaaien en zien wat uitkomt," zegt iemand.

In de eerste jaren van 2000 was het kommer en kwel in dit stukje van de Warmoesstraat op de grens van Sint-Joost en Schaarbeek. Een bekende Turkse zakenman hield er een grote feestzaal open. Tot 1.200 personen konden er terecht. Interessant voor bruiloften in een buurt waar overwegend Turken wonen, maar voor de andere bewoners van de wijk was de overlast niet te harden: lawaai, wildparkeren, telkens die grote volkstoeloop. Vandaag zit de zakenman achter de tralies. De gemeente kocht het pand en het terrein. Er is terug vrede in de buurt.

Het herenhuis vooraan is knap gerenoveerd tot een gemeentelijke crèche. Alleen de naam van de crèche, Damla, herinnert nog aan de voormalige Turkse feestzaal. Het dépot in het binnenblok is met de grond gelijkgemaakt. De gemeente plant er een groot park. In afwachting heeft de vzw Potamoes er een collectieve moestuin uit de grond gestampt.

Niet dat het van een leien dakje loopt. Door administratieve poespas kon de vzw pas in juni aan de slag. Rijkelijk laat om het zaaisel kans op slagen te geven. Maar wat er vandaag aan gewassen tiert is indrukwekkend: courgetten, radijzen, sluimerwtjes, paksoi boterboontjes, vier soorten tomaten, meloenen, ... De twintig houten plantenbakken puilen uit van de oogst. Daar zit de uitstekende zomer zeker voor iets tussen.

Stadsbiotoop
Louis Motquin van de vzw Potamoes legt uit dat de tuin meer is dan wat groenten verbouwen op een braak terrein. "Het Potamoespark maakt deel uit van een wijkcontract dat rond twee thema's werkt: biodiversiteit en water." Nu de moestuin uit de startblokken is, wil de vzw die twee thema's uitwerken. Want de tijd kort. Het wijkcontract loopt eind volgend jaar af. Daarna rest er nog maximaal twee jaar voor de aanleg van het park. Samen met het Koninklijk Instituut voor Natuurwetenschappen en de Staten-Generaal voor het Water, wordt nagedacht over een aantal innovatieve projecten. Potamoes wil snel het regenwater recupereren van alle daken rond het enorme terrein. Ze moet vandaag water laten aanvoeren om de planten te sproeien: deze zomer bijna vijfduizend liter stadswater.
Louis: "We willen nog verder gaan dat het stockeren van regenwater. We willen voor een overloop zorgen, die natte zones creëert in het park, waardoor er nieuwe biotopen ontstaan. Maar we willen ook nadenken over hoe we het hemelwater, met filters, terug drinkbaar kunnen maken."

Vandaag is 80 procent van het terrein nog onontgonnen. Er staan vlinderstruiken, en er schiet allerlei 'onkruid' op. Potamoes wil dat liefst zo houden, weliswaar met gericht snoeiwerk. Louis toont zo'n plek. Er schieten zeven soorten boompjes uit de grond: bos- en schietwilg, beuk, berk, wilde kers en esdoorn en nog allerlei andere wilde planten.

Die groene stadsbiotoop levert al resultaat op. 's Nachts vliegen er vleermuizen, overdag vlinders en wilde klimopbijen. Cultuur en natuur gaan er hand in hand, want even verder staat een bijenkast, waar honingbijen uitzwermen.

Groene vingers
Bij Potamoes beseffen ze de vergankelijkheid van het project. Uiteindelijk zal er een park komen, al dan niet met educatieve moestuin. Alleen heeft Potamoes daar al een tijd niets meer over gehoord. De gemeente heeft wel een architect aangeduid. Potamoes heeft er weinig fiducie in. Louis: "Het bureau is gespecialiseerd in het bouwen van rusthuizen! Aanvankelijk wilden we zelf de aanleg van het park in handen nemen. Toen dachten we: dit is écht te groot voor een vereniging van vrijwilligers. Maar vandaag denk ik dat we daar wel toe in staat zijn."

Potamoes verzamelt heel wat expertise. Al was het maar door de intense samenwerking met Les Débuts des Haricots dat veel ervaring heeft met stadslandbouw. Louis ziet een park dat terug de glooiing aanneemt van de Maalbeekvallei. Vandaag is het terrein op zijn diepst wel tien meter afgegraven. De vzw Potamoes wil de typische Brusselse tuinmuren in ere herstellen. En verder mikt Louis op een afwisseling van verwilderde natuur en een gecultiveerde tuin met oude rozensoorten, oude fruitboomrassen en vergeten groenten. De bakstenen muren lenen zich uitstekend voor leifruit.

En de sfeer in de straat? Dankzij Potamoes valt die vandaag geweldig mee. De buurtbewoners hoeven elkaar niet meer boos aan te kijken omdat ze in dit of dat kamp zitten. De vrijwilligers in de tuin zijn van alle nationaliteiten. Maar van Turkse buurtbewoners met groene vingers is voorlopig nog geen spoor? "Misschien komt er binnenkort iemand," zegt Louis, "maar zeker is dat niet. Neen, makkelijk is het niet om de Turkse bevolking erbij te betrekken."

Opendeurdag in Potamoes op 28 september vanaf 13 uur.
(Warmoesstraat 179, Sint-Joost)