No Use for Binoculars: René Magritte meets Edward Snowden

Het zou wel eens kunnen dat er met Renée Goethijn en Dries Gijsels twee jonge Brusselse theatermakers zijn opgestaan waar we nog even mee verder kunnen. Het opgefrist absurdisme in hun debuut No Use for Binoculars charmeert.

Renée Goethijn en Dries Gijsels studeerden af aan het RITCS in 2013 en 2014. Zopas ging in de Monty in Antwerpen hun tweede voorstelling Totally in première, over onze drang om de boel volledig te controleren en alle onzekerheden uit te sluiten. Maar dezer dagen is hun eersteling No Use for Binoculars, een productie van Kunstenwerkplaats De Pianofabriek, nog te zien in de Kaaistudio’s.

Dat eerste stuk van het olijke Brusselse duo, op de scène vertolkt door Nona Buhrs, Tomas Pevenage, Femke Stallaert, snijdt ook één van de signs of our time aan: het gebrek aan privacy door het teveel aan publiek gedeelde informatie via internet, big data, sociale media, bewakingscamera’s en wat niet al.

Meer transparantie en minder mysterie
Die evolutie naar meer transparantie en minder mysterie is interessant, en zou aanleiding kunnen geven tot een hoop bespiegelingen, speculaties of manifesten. Maar daarvoor gebruiken de makers het podium eigenlijk niet. Die theoretische voedingsbodem is aardig en zal zijn diensten tijdens de totstandkoming van het stuk wel bewezen hebben, maar is niet eens noodzakelijk om de volle 75 minuten te genieten van dit stuk dat niet echt een bepaalde theatertrend volgt.

De drie overtuigende acteurs spelen een aaneenschakeling van scènetjes waarin wat codes van de detective en het murder mystery worden gebroken. Het zijn wat pastiches van achtervolgingen, verdwijningen en moorden, waarin op geen enkel moment de schijn wordt gewekt dat er van enige suspense sprake zou kunnen zijn. Suspense bestaat namelijk dankzij een subtiel spel van weten en niet-weten, en daarvan kan in een compleet transparant universum geen sprake zijn.

Bewakingscamera's tonen wat je ook al zonder die camera’s kan zien, de tekst beweert zaken die simultaan worden ontkend door wat empirisch waarneembaar is, acteurs stappen voortdurend, en op creatieve wijze in en uit hun rol, in en uit het speelvlak, in en uit hun register. Persoonsverwisselingen, kostuumwissels en censuurbalkjes schieten potsierlijk aan elk doel voorbij.

De voorstelling is niet hilarisch en ook niet geniaal. Maar wel voortdurend grappig en ook erg slim. Het strafste is misschien nog dat het niveau constant hoog blijft. Elke keer dat je denkt dat je je portie incongruentie wel gehad hebt, wordt er weer een draai aan je perceptie gegeven, en dan nog één, en dan nog één. De grabbelton wordt tot op de bodem geledigd. Goethijn en Gijsels strooien een beetje surrealisme, een beetje slapstick, een beetje David Lynch, een beetje René Magritte en een beetje Beckett in het rond. Zowel tekentaal als beeldentaal worden uitgekleed.

Is het meer dan een spelletje? Toch wel. Het is licht verontrustend te zien wat allemaal zinloos en ijdel wordt als alles toch langs alle kanten wordt belicht. Als je geen verrekijker meer nodig hebt om toch alles te zien. Je voelt iets van de paranoia waartoe dat aanleiding zou kunnen geven, van de identiteitscrises die daardoor zouden kunnen rijzen, van de leegte die gaapt als alle geheimen ontsluierd zijn.

En toch is het vooral de theatrale verbeelding van de makers die No Use for Binoculars voortstuwt en doet uitkijken naar meer.

> No Use for Binoculars van Renée Goethijn en Dries Gijsels is nu vrijdag 17 februari om 20.30 nog te zien in de Kaaistudio's.