JOUW VRAAG. Is het mogelijk om het Volkshuis van Horta herop te bouwen?

Het Volkshuis van Brussel heropbouwen is een oude droom van iedereen die houdt van art nouveau. Met een berg goede wil en genoeg financiële middelen moet het mogelijk zijn, zegt erfgoedarchitect Jos Vandenbreeden.

VRAAG VAN GIL UIT HALLE

De Belgische Werkliedenpartij, voorloper van PS en SP.A, liet op het einde van de 19de eeuw een groot Volkshuis bouwen naar plannen van architect Victor Horta. Het gebouw tussen Zavel en Kapellekerk geldt als een van de belangrijkste verwezenlijkingen van de Brusselse art-nouveaumeester. Dat kon echter niet verhinderen dat de constructie in 1965 werd afgebroken om plaats te maken voor een betonnen kantoortoren. “In die jaren vond men art nouveau ouderwets,” zegt Jos Vandenbreeden van het Sint-Lukasarchief. “Ongeveer 40 procent van het oeuvre van Horta is afgebroken. Pas in de jaren zeventig is men de art nouveau opnieuw gaan waarderen.”

Omdat toch niet iedereen blind was voor de waarde van het gebouw, werd het stuk voor stuk ontmanteld met het idee het later op een andere plek opnieuw in elkaar te steken. Bovendien zijn veel van de plannen van het gebouw bewaard, en zijn er ook veel foto’s gemaakt tijdens de afbraak.

Door de jaren heen zijn de oorspronkelijke bouwmaterialen echter zoek geraakt en verspreid. In eerste instantie werden ze opgeslagen in een loods in Tervuren. Nadien kwamen ze in Jette terecht. Het plan om daar enkele onderdelen te gebruiken voor een paviljoen in het Koning Boudewijnpark werd echter nooit concreet. Ondertussen waren al heel wat waardevolle stukken beschadigd of ontvreemd. Bovendien kwam een deel van het ijzerwerk bij een schroothandelaar terecht...

In meer recente tijden werden de nog overgebleven ijzeren spanten gebruikt in het Antwerpse Grand Café Horta. Enkele balkons werden verwerkt in het premetrostation Horta in Sint-Gillis. In Gent liggen nog enkele blauwe hardstenenen van het Volkshuis in het wijkpark De Porre. Andere elementen kwamen terecht bij de Archives d’Architecture Moderne en in het Hortamuseum.

Toch zou het Volkshuis ook zonder de oorspronkelijke materialen heropgebouwd kunnen worden. “De overgebleven elementen kunnen als referentie dienen om nieuwe materialen te maken,” zegt Vandenbreeden. “Theoretisch en praktisch is een heropbouw dus zeker mogelijk. In Barcelona hebben ze in de jaren tachtig ook het paviljoen van Mies van der Rohe heropgebouwd en in Londen willen ze het Crystal Palace herbouwen.”

Rest de vraag waar het heropgebouwde Volkshuis zou moeten komen. Voor Vandenbreeden best op de oorspronkelijke lokatie. Zo kunnen we meteen ook komaf maken met de Blatontoren, die volgens velen het uitzicht vanop de Zavel verstoort. Gebouwen afbreken en vervangen is tenslotte nog steeds een courante praktijk in Brussel. Op de Warandeberg is het bankgebouw van BNP Paribas Fortis uit de jaren zeventig pas ontmanteld om plaats te maken voor een nieuwe zetel. “Alles kan met de nodige goede wil en voldoende financiering, eventueel uit het buitenland,” zegt Vandenbreeden. “Ik denk dat de heropbouw van het Volkshuis minder zou kosten dan de afbraak en nieuwbouw van Fortis.”

VOLGENDE WEEK: Waar was het voormalige ministerie van Koloniën precies gevestigd?

Elke week gaat BRUZZ met Big City op zoek naar antwoorden op jouw vragen over Brussel. Vragen allerhande over jouw stad stel je online aan de redactie op bruzz.be. De vraag met de meeste voorkeuren wordt onderzocht en beantwoord. Ook een vraag over Brussel? Zet onze journalisten aan het werk en stel je vraag in Big City.