JOUW VRAAG. Waar komt de naam ‘ketje’ vandaan?

Ket of ketje is het equivalent van het Noord-Nederlandse jochie, kind, jongen, maar zeker ook straatjongen of volksjongen. Maar Brussel zou Brussel niet zijn als het zo eenvoudig was.

Robert Delathouwer van het Brussels Volkstejoêter en veel meer, geeft tekst en uitleg: “De verwantschap met het Engelse kid is duidelijk, het laat zien dat het Brussels Vloms is, dat het Germaanse wortels heeft en niet zomaar een mengeling van Nederlands en Frans is.” Er zijn nog van die Saksische overblijfselen zoals kid, vertelt Delathouwer, Petit Enghien is in het Nederlands Lettelingen, Little Edingen.

Maar wat is een ket nu, aan welke voorwaarden moet hij beantwoorden? Delathouwer: “Het is iemand die in Brussel geboren is en het Brussels dialect klapt. Zijn ouders zijn ook in Brussel geboren en spreken ook Vloms Brussels. Wie hiervan afwijkt, is geen Brusselse ket. Nemen we iemand die in Brussel geboren is, maar zijn moeder niet, dan is hij geen ket maar een zinneke. Een zinneke is ook een Brusselaar, maar geen ket. Grappig is echter wel dat hét voorbeeld van de ket, Renaat Grassin, niet eens aan die voorwaarden voldoet. Hij was in 1900 in Sint-Gillis geboren, maar zijn moeder kwam uit Tienen en zijn vader was een officier in het Franse leger wiens grootvader ergens in Normandië burgemeester geweest was. Grassin is trouwens opgegroeid in Tienen en kwam, toen hij begon te werken, in Brussel wonen, dat was in 1920. Het café was toen nog een middel om je te integreren en je de taal eigen te maken, en Grassin heeft dat op een schitterende manier gedaan. Vanaf de jaren 1930 heeft hij de rol van Et ketje op zich genomen.”

Grassin heeft veel bijgedragen tot de populariteit van het Brussels, zegt Delathouwer. “In die tijd had je wel cinema, maar geen televisie. De mensen luisterden ‘s avonds naar de radio, de NIR, dat was het enige wat bestond. Er waren geen twintig piratenzenders en zenders zoals Qmusic bestonden nog niet. Renaat Grassin is in het collectief geheugen van de Brusselaars blijven hangen. Hij is op de radio geweest en vlak voor zijn dood ook op televisie. Als Grassin optrad, had hij een rosse pruik op en droeg hij een korte broek. Ik herinner me dat stemmetje zeer goed, het meest bekende sketchke was Van een hiel klaen moeïzeke en van e fleske cognac. Het is te vinden op YouTube.“

Niet alleen Brussel, ook Vlaanderen zat gekluisterd aan de radio en ook Vlaanderen genoot van Renaat Grassins commentaar op de politiek en de actualiteit in het Brussels, zegt Delathouwer. “Het Brussels is volgens mij nog altijd ons beste exportproduct. Als je in Vlaanderen Brussels spreekt, dan zijn de mensen verwonderd. Ze herkennen zich in de taal als ‘een van ons’ en merken - vaak tot hun verbazing - dat er nog Vlaamse Brusselaars zijn. Ik heb tot in Limburg en aan de kust in serviceclubs gesproken over het Brussels dialect. Dat is altijd een succes. Het Brussels is de sympathieke kant van Brussel en daar heeft Et ketje, Renaat Grassin nog altijd een aandeel in.”

Als Raymond Goethals, ook een echte Vlomse Brusselaar, Frans sprak, zo vertelt Delathouwer, dan klonk zijn Vlaams-Brussels er nog door. Delathouwer: “Raymond Goethals was een ket. Guy Vanhengel, dat is een ket.”

Maar wie zijn de jonge ketten vandaag voor Robert Delathouwer? Delathouwer: “Alle jonge mensen die in Brussel opgroeien, ketjes en zinnekes, die hun stad graag zien en zichzelf niet al te erg au sérieux nemen, die met andere woorden kunnen zwanzen.” Is het zwanzen essentieel? “Het zwanzen is essentieel, ook al omdat dat ons onderscheidt van de Antwerpenaren.”

VOLGENDE WEEK: Wat is het verhaal achter de straat Square du Bois? Het is een afgesloten straat in Elsene waar vooral rijken wonen.

BIG CITY
Elke week gaat BRUZZ met Big City op zoek naar antwoorden op jouw vragen over Brussel. Vragen allerhande over jouw stad stel je online aan de redactie via het formulier hiernaast. De vraag met de meeste voorkeuren wordt onderzocht en beantwoord.

Ook een vraag over Brussel? Zet onze journalisten aan het werk en stel je vraag in Big City.