JOUW VRAAG. Wat is de pakkans voor zwartrijden op het MIVB-net?

Is het uit sociale bewogenheid dat lezer Dominique uit Schaarbeek hiermee aanklopt? Uit ethische alertheid voor goed bestuur van het openbaar vervoer? Of helpen we met het antwoord de pakkans juister in te schatten, mogelijk zelfs te verkleinen?

Het antwoord is niet zo eenvoudig, want het gaat over kansberekening en foutmarges en die zijn een onderdeel van de statistiek. Doorgaans zijn statistische gegevens over populaties en waarnemingen gebaseerd op steekproeven, als niet elk basisgegeven gelijk is. En precies dat is hier het geval. Want wanneer wordt iemand gevat als hij zwartrijdt? Het is iets complexer dan berekenen hoeveel kans je maakt om met de roulette te winnen, tenzij men tevreden is met de meest aannemeijke schatting. Daar bestaan complexe formules voor. Maar ‘pakkans’ op openbaar vervoer is niet simpel, omdat er geen constante is. Alleen wanneer de de MIVB-gebruiker altijd stipt en elke dag dezelfde tram of bus zou nemen, op hetzelfde tijdstip, en als de controleur ook telkens op het vaste tijdstip controles uitoefent en niemand overslaat, dan zou het mogelijk zijn om met het Theorema van Bayes, een complexe formule uit de kansberekening, iets in cijfers uit te drukken. Zo wordt pakkansen hieruit berekenen bijna nattevingerwerk.

Daarom vragen we het aan de gedupeerde, het openbaar vervoer. Guy Sablon, woordvoerder van de MIVB: “De pakkans becijferen, is afhankelijk van uiteenlopende factoren, zoals: waar stap je op en af, op welke lijn, om hoe laat, hoe vaak? Om die reden verschilt de pakkans van persoon tot persoon. De MIVB controleert minimaal één reiziger op honderd per jaar. Dat is zo voorzien in het beheerscontract. Natuurlijk is dat slechts een gemiddelde. Iemand die veel in de bus, tram of metro zit, heeft meer kans op controle.” Toch even Sablons cijfers: “De MIVB telde in 2015 370,2 miljoen ritten. Als je weet dat de controleurs ‘alle’ haltes en stations moeten controleren, dan spreekt het voor zich dat op plaatsen waar veel mensen passeren meer controles worden uitgeoefend dan waar weinig passagiers op- of afstappen.”

Openbaar vervoer door Brussel wordt verder ook door De Lijn vanuit Vlaams-Brabant georganiseerd en - noblesse oblige - zijn pendant TEC richting Waals-Brabant. Ook De Lijn geeft toe dat pakkans, kansberekening is. Woordvoerster Astrid Hulhoven: “Sinds de reizigers alleen via de voordeur de bus op mogen, is de pakkans op zwartrijden bij De Lijn vergroot. Onze chauffeurs zijn getraind op controles bij het opstappen. In 2015 telde De Lijn (in heel Vlaanderen en Brussel) 541 miljoen individuele ritten (is niet hetzelfde als reizigers, red.). Het aantal gecontroleerde reizigers was 2,1 miljoen. Daarvan had 2,4 procent geen geldig vervoersbewijs bij (dat maakt 50.400 betrapte zwartrijders, red.). Zowel aangekondigde en niet-aangekondigde controles, als instapcontroles door de bestuurder, hebben een effect. En uiteraard zijn er meer controles in Vlaams-Brabant dan in Limburg, omdat grotere knooppunten als Brussel op het traject liggen.”

Wie gepakt wordt op zwartrijden, betaalt een boete. En die is niet mals bij de MIVB: 107 euro. En vanaf de tweede inbreuk verdubbelt de boete tot 214 euro. Maar het werkt wel, zo stelden we zelf vast. Anno 1976, het startjaar van de metro, kochten we zelf nooit een ticket. Tot we na een jaar geklist werden.

VOLGENDE WEEK: Wat is de vuilste straat van Brussel?

Elke week gaat BRUZZ met Big City op zoek naar antwoorden op jouw vragen over Brussel. Vragen allerhande over jouw stad stel je online aan de redactie op bruzz.be. De vraag met de meeste voorkeuren wordt onderzocht en beantwoord. Ook een vraag over Brussel? Zet onze journalisten aan het werk en stel je vraag in Big City.