Proximus verzamelt 'big data' via uw gsm

“Tijdens de Tourstart bijvoorbeeld hebben we voor de politie ons realtime crowd management uitgerold,” legt Gansbeke uit. “Op basis van de telefoonsignalen konden we een soort heatmap van Brussel (zie afbeelding hierboven, red.) maken, waarmee de ordediensten konden zien op welke locaties massa’s samentroepen. Zo kon de politie inschatten waar straten door een te grote volkstoeloop moesten worden afgesloten.”

Wie klant is bij Orange of Telenet wordt niet meegeteld in de analyses, al hebben die bedrijven hun eigen, kleinschaliger big data-initiatieven. “We kunnen ons alleen baseren op mensen van wie de telefoon connectie maakt met ons netwerk,” zegt woordvoerder Gansbeke."Via algoritmes kunnen we dan extrapoleren.” Proximus haalt er naar eigen zeggen een precisie van 90 procent mee.

“Op basis van de contacten met wisselende telefonie­antennes schatten wij dan in of het gaat over bezoekers dan wel bewoners,” legt Luc Cogneau uit, bij Proximus verantwoordelijk voor de commercialisatie van al die data.

Types bezoekers

“Standaardprofielen zijn dagbezoekers, overnachtende ‘verblijfsbezoekers’, en functionele bezoekers die heen en weer reizen. Voor mobiliteitsorganisaties kunnen we ook het aantal mensen dat in transit is onderzoeken. Soms krijgen we ook de vraag om bepaalde profielen te bekijken, bijvoorbeeld studenten rond een campus. We hebben geen adresgegevens, maar we kijken altijd naar wat wij ‘de meest waarschijnlijke woonplaats’ noemen. De hoogste resolutie (de meest precieze, red.) daar is op postcodeniveau.”

De gegevens van elke mobiele telefoon in België worden continu geregistreerd. Mobiele operatoren zijn wettelijk verplicht om de gegevens een bepaalde periode bij te houden, om bijvoorbeeld alibi’s te checken bij moordonder­zoeken.

“Voor big data-analyses bundelen we die telefoniegegevens eerst om ze te anonimiseren, in groepjes van minstens dertig mensen,” legt Gansbeke uit. “Het werkt op basis van hetzelfde technische principe als een politieonderzoek, maar je kunt de individuele bewegingen niet meer achterhalen.”

Proximus heeft twee aparte departementen voor de twee soorten data. Gansbeke: “Slechts een kleine groep personeelsleden heeft toegang tot de individuele telefoniedata, en er wordt bijgehouden wie wanneer toegang heeft en voor hoelang. De ploeg die vervolgens de analyses uitvoert op basis van de gebundelde data kan al niet meer achterhalen over welke telefoonnummers het gaat. Ook de opdrachtgever krijgt bij bijvoorbeeld reistrajecten nooit individuele gegevens te zien.”

Proximus koppelt de mobieletelefoniedata van een bepaalde zone op vraag van een financiële operator ook aan betalingsgegevens. Cogneau: “Uiteindelijk kun je dan een totaalpakket aan gegevens verkopen: hoeveel mensen waren er op een evenement, waar komen die mensen vandaan, hoelang zijn ze gebleven en wat hebben ze daar besteed? Dat hebben we trouwens toegepast bij de Tourstart, om de economische impact te berekenen van het evenement.”

Geen 'opt-out'

Voor de retailsector doet het bedrijf aan sociale profilering, waarbij het de telefoniedata van groepen mensen koppelt aan open data van de FOD Economie. “Zo kunnen shoppingcentra bijvoorbeeld zien wat voor publiek ze op bepaalde tijdstippen aantrekken.”

Proximus was met de big data-analyses van MyAnalytics pionier in België, en ook op Europees vlak een van de eerste. De voornaamste klanten zijn veiligheidsdiensten en andere overheden, organisatoren van grote evenementen, en toeristische of mobiliteitsorganisaties.

Met privé-bedrijven die het systeem gebruiken heeft Proximus vertrouwelijkheidsclausules afgesloten, maar “grote overheidsklanten in Brussel zijn bijvoorbeeld toerismeagentschap Visit.Brussels en Brussels Major Events,” zegt Cogneau. “Daarnaast hebben we verschillende jaarcontracten lopen met steden en gemeenten voor continue metingen, met maandelijkse rapportering.”

Woordvoerder Gansbeke: “In de toekomst kun je je toepassingen voorstellen waarbij steden en gemeenten hiervan continu gebruikmaken voor hun veiligheidsbeleid.”

Klanten die liever niet geanalyseerd worden, vangen voorlopig wel nog bot. "Het is zo dat er vandaag geen opt-outmogelijkheid is", aldus Gansbeke. "De telecomwet laat providers toe om locatiegegevens geanonimiseerd te verwerken en vereist daarvoor geen opt-out mogelijkheid. Wel zijn we aan het bekijken hoe we zo’n opt-outregeling toch kunnen implementeren."

Correctie: in een eerdere versie van dit artikel gaf Proximus te kennen dat klanten wel degelijk voor een 'opt out' kunnen kiezen op de website waardoor hun gegevens niet worden verzameld. Later zette Proximus dit recht: voorlopig biedt het die optie nog niet aan.