Achter de poort van Paleizenstraat 48 ontstaat een nieuw Maximiliaanpark

Het aantal asielzoekers in het gekraakte pand in de Paleizenstraat in Schaarbeek heeft de kaap van 700 bereikt. Toch dreigen die bewoners volgende maand opnieuw op straat te worden gezet. Een advocate van de asielzoekers wijst naar staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V). “Deze omstandigheden doen mij denken aan het vluchtelingenkamp Moria in Griekenland.”

Achter de poorten van de Paleizenstraat 48 in Schaarbeek ligt gedumpt bouwmateriaal naast doorweekte vuilniszakken. Gyprocplaten en een oranje vorkheftruck zijn de relicten van werken die de Brusselse overheid hier tot voor kort liet uitvoeren met het oog op een opvangcentrum voor vluchtelingen uit Oekraïne.

Maar de werf werd een aantal weken geleden stilgelegd. Reden: de aanwezigheid van honderden asielzoekers die het pand in de Noordwijk hadden omgevormd tot een primitief noodopvangcentrum.

“Het water is niet drinkbaar, er is geen verwarming, het sanitair telt twee douches en evenveel toiletten”, klinkt het bij advocate Marie Doutrepont, die aan de slag is bij Progress Lawyers Network. Zij verdedigt verschillende asielzoekers die in het gebouw verblijven. “Niet iedereen slaapt op matrassen, veel mensen liggen gewoon op de vloer.”

Waarom de bewoners, veelal Afghanen en Burundezen, sinds eind oktober en masse naar het voormalige overheidsgebouw zijn getrokken, is intussen bekend. Momenteel gaat het om zeker 700 asielzoekers, van wie de overgrote meerderheid recht heeft op opvang maar door het tekort aan plaatsen in het opvangnetwerk door de mazen van het net is geglipt.

‘Horror’

De 60-jarige Ernest treedt op als spreekbuis van de Burundese gemeenschap in het gekraakte pand. Zijn asielaanvraag werd begin augustus al geregistreerd, maar een opvangplek kreeg hij nog niet.

“Ik leef nu bijna een maand hier. Voordien sliepen we naast Klein Kasteeltje, maar daar werden we regelmatig weggejaagd door de politie. Hier zijn de leefomstandigheden iets minder erg.”

Ernest hoopt op internationale bescherming, want hij heeft er een zware tocht opzitten.

“In Burundi ben ik omwille van mijn beroep moeten vluchten – ik was er advocaat. In totaal ben ik twee maanden onderweg geweest naar België. We zijn via Servië in Europa beland en wat verderop in Kroatië ben ik samen met andere vluchtelingen zwaar misbruikt en gefolterd door de ordediensten. Het was pure horror. De slagen en klappen, de honden die op ons zijn losgelaten, … Ik heb er trauma’s aan overgehouden.”

Heft in eigen handen

Organisaties en burgers voorzien de asielzoekers in de mate van het mogelijke van voedsel. Het zijn de gemeenschappen die het sterkst vertegenwoordigd zijn in het gebouw die het heft grotendeels zelf in handen nemen.

“Het is hier vrij proper, de mensen maken de lokalen zelf met een beurtrol schoon en krijgen hulp van vrijwilligers voor voedsel, maar ze zijn voornamelijk op zichzelf aangewezen”, legt Doutrepont uit. “Voedselbedeling organiseren voor 700 tot 800 mensen is niet vanzelfsprekend.”

In het pand in de Paleisstraat blijven er steeds meer mensen toestromen, zegt de advocate. “Het regent en het wordt kouder en dan doet de mond-aan-mondreclame haar werk. Volgens ons zijn hier intussen meer dan 800 mensen aanwezig.”

Onder die mensen keren ook de klassieke medische aandoeningen terug, geeft Doutrepont aan. “Schurft, huiddifterie, tbc: het is een weerspiegeling van wat er zich op straat afspeelt. Feitelijk wonen deze mensen ook op straat.”

Die huidaandoeningen behandelen is bovendien geen sinecure: de asielzoekers slapen iedere nacht in dezelfde besmette kleren en dekens.

Vonnis uitgesproken

De bezetting lijkt evenwel geen lang leven beschoren. De eigenaar van het gebouw zette een tweetal weken geleden gerechtelijke stappen om de asielzoekers te doen vertrekken uit het pand.

“Er is een vonnis uitgesproken dat zegt dat de mensen het gebouw binnen drie weken na de betekening van dat vonnis moeten verlaten”, legt Doutrepont uit. “Die betekening kan ieder moment komen.”

Daarom is Doutrepont samen met collega’s in overleg met het Brussels Gewest om noodplaatsen te voorzien voor de asielzoekers. Het zou om 300 plekken gaan.

“Als de asielzoekers geëvacueerd worden is het wel zeker de bedoeling dat we hen een andere slaapplaats kunnen aanbieden”, reageert de woordvoerder van Brussels minister-president Rudi Vervoort (PS). “We willen absoluut vermijden dat mensen op straat zouden belanden tijdens deze koude temperaturen.”

Voor de overige mensen kijken de advocaten naar de federale overheid.

“Maar daar gebeurt niets. Er zijn deze asielzoekers hier, maar daarnaast slapen duizenden mensen op straat. De staatssecretaris legt de meer dan 7000 veroordelingen tegen de Belgische staat voor het niet voorzien in opvang naast zich neer, net zoals ze negeert dat het Europees Hof voor de Rechten van de Mens België op de vingers heeft getikt voor de gebrekkige opvang voor 148 asielzoekers. Dat is een instantie die toch kan tellen."

Moria

De steeds verder uitdijende asielcrisis doet de advocate zelfs denken aan taferelen op het vluchtelingenkamp in Moria op het Griekse eiland Lesbos, waar ze in 2017 zelf actief was als advocate.

“Nooit durfde ik te vermoeden dat ik in mijn eigen land in dergelijke omstandigheden zou moeten werken”, zegt ze.

“We hebben hier vanochtend drie uur juridische permanentie georganiseerd, met onze laptops buiten, in de koude. In Griekenland was het niet anders. Ik had nooit gedacht dat men zich hier zo weinig zou aantrekken van de beslissingen van een rechter."

Daarmee verwijst Doutrepont nog eens naar de duizenden veroordelingen die de overheid al kreeg voor het niet kunnen voorzien in bed, bad en brood voor asielzoekers tot hun dossier behandeld is.

'Maximiliaanpark'

Ondertussen roept ook de gemeente Schaarbeek staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) op tot actie. Ook zij ziet parallellen met de Europese vluchtelingencrisis die in 2015 verhevigde.

“Het kraakpand wordt ten onrechte omschreven als een kraakpand”, klonk het dinsdagavond in een persbericht uitgestuurd door het kabinet van Schaarbeeks burgemeester Cécile Jodogne (DéFI). “Het gaat intussen om een vluchtelingenkamp waarvan de omvang ons doet herinneren aan situaties in het Maximiliaanpark tijdens de vluchtelingencrisis van 2015.”

Jodogne heeft het over een “race tegen de klok” om de bewoners te herhuisvesten, gezien het vonnis stipuleert dat de asielzoekers binnen de drie weken na de betekening ervan uit het gebouw moeten vertrekken.

Daarom eist de burgemeester dat de Moor “haar verantwoordelijkheid neemt”. “Ze moet met concrete oplossingen komen om deze vluchtelingen spoedig opnieuw te kunnen huisvesten.” Bovendien wil Jodogne dat er tegen het einde van deze week een operationele noodcel wordt opgericht.

Overleg

De Moor reageert bij monde van haar woordvoerder dat het “onduidelijk is wie er allemaal in het gebouw verblijft”.

“Mensen zonder papieren hebben geen recht op opvang. Zij kunnen begeleid worden in de terugkeer naar het land van herkomst”, klinkt het. Volgens Doutrepont zijn er mogelijk enkele sans-papiers aanwezig in het pand, maar vertegenwoordigen zij slechts een miniem aandeel van de bewoners.

“Anderen staan op een wachtlijst om opvang te krijgen of hebben een uitnodiging om zich te registreren", klinkt het verder op het kabinet van de Moor. "Kwetsbaren (families en kinderen) krijgen eerst opvang. Het crisiscentrum van de federale regering werkt aan de noodopvang om die operationeel te krijgen en er zijn, in overleg met het Brussels Gewest, in de winter plaatsen in het daklozenopvangnetwerk voor asielzoekers.”

“Vrijdag zal de staatssecretaris op Europees niveau overigens zeker benadrukken dat het niet kan dat de asieldruk in enkele EU-landen blijft aanhouden en er geen gelijke druk is in andere landen van de EU. Dat is niet houdbaar.”

Woensdag in de late namiddag stond er een overleg gepland tussen de Moor en vertegenwoordigers van de mensen die in de Paleizenstraat 48 verblijven. Over wat die gesprekken hebben opgeleverd, is nog niets bekend.