Asielzoeker en transgender: 'Hier voel ik me echt een mens'

De Belgian Pride trekt zaterdag 20 mei door de straten van Brussel en legt deze editie de nadruk op de rechten van holebi- en trans-asielzoekers. Raissa Coulibaly, een transvrouw uit Mali, ontvluchtte haar land. "Ik wilde mezelf zijn. Ik heb op een bepaald moment beslist om mijn lot in eigen handen te nemen. Ik moest toch leven?"

Raissa Coulibaly ontvluchtte haar thuisland Mali op 1 september 2015 en vroeg enkele dagen later asiel aan in België. Het zijn data die in haar geheugen zijn gegrift. Homoseksualiteit is dan wel niet strafbaar, toch is geweld tegen holebi's en transgenders wijdverspreid en publiekelijk aanvaard. "Ik ben meerdere keren bedreigd," zegt Raissa. "En mijn vrienden ook omdat ze wilden beschermen. Ze hielpen me de stap te zetten om te vluchten. Ik moest uit overmacht vertrekken, ik wilde mezelf zijn. Ik heb op een bepaald moment beslist mijn lot in eigen handen te nemen. Ik moest toch leven?"

Holebi's en transgenders zijn in ruim een derde van alle landen strafbaar wegens hun genderidentiteit of seksuele voorkeur. Bovendien bieden erg weinig landen bescherming tegen discriminatie of geweld tegen holebi's en transgenders. België erkent sinds een tiental jaren asielzoekers die bescherming zoeken tegen dergelijke vervolging. Volgens de organisatoren van de Pride blijft het belangrijk om aandacht te hebben voor de specifieke noden en veiligheid van trans- en holebi-asielzoekers, zowel tijdens de asielaanvraag als tijdens hun verblijf in asielcentra.

Officiële identiteit
De angst voor repressie viel dan wel deels weg toen Raissa aankwam in België, toch was ze niet vrij van zorgen. "Ik vluchtte Mali als vrouw in transitie, maar op mijn identiteitspapieren stond nog dat ik een man was. Asielzoekers worden op basis van hun paspoort geklasseerd, dus ik was als de dood om bij andere mannen terecht te komen. Ik voelde me vrouw." Ze had het geluk dat de vrouw die haar dossier behandelde, haar als vrouw erkende en niet enkel keek naar haar officiële geslacht.

Desondanks woog de procedure zwaar op haar. "Ik heb een jaar moeten wachten eer mijn dossier bij het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen (CGVS) werd behandeld. Gelukkig kreeg ik een eigen studiootje om me tegen anderen te beschermen. Toen ik opgeroepen werd, had ik weer dezelfde vrees als toen ik aankwam."

Vandaag straalt ze, in een bloemenjurk met felle kleuren. Haar lippen zijn mooi opgemaakt, haar nagels netjes gelakt. Maar de eenzaamheid die ze voelde toen ze aankwam, is ze niet vergeten. "Ik was helemaal alleen toen ik in België aankwam. Ik heb zelf contact gezocht met holebi- en transorganisaties, omdat ik menselijk contact wilde. De mensen die ik daar ontmoette hebben me geholpen, niet alleen met mijn procedure maar ook om mezelf te zijn."

Ze wil zich daarom in de toekomst ook zelf, net zoals ze dat al deed in haar thuisland Mali, inzetten voor transpersonen uit Zwart-Afrika en zich engageren in het verenigingsleven. "Ik wil me goed integreren in België," probeert ze zelfs in voorzichtig Nederlands.

Mens
Ze werd uiteindelijk erkend als vluchteling. "Nu voel ik me veilig, ik voel me nu als een mens. In Mali beschouwt niemand me als een individu," zegt ze. "Het is natuurlijk niet eenvoudig om de culturele verschillen tussen Afrika en Europa te overbruggen, maar ik ben vertrokken met een reden. Ik dacht meer aan mijn veiligheid dan aan de voordelen die België me kon bieden. De wettelijke bescherming stelt me gerust."