Data-analist: 'Brussel is te sterk afhankelijk van Microsoft en Google'

Een groot aantal Brusselse instellingen gebruikt mailsoftware van Amerikaanse techreuzen. Dat maakt gemeenten en ziekenhuizen kwetsbaar, waarschuwt de Brusselse data-analist Jurgen Gaeremyn.

1969. Amerikaanse universiteiten beseffen hoe kwetsbaar één computer kan zijn en zoeken een oplossing. Het Arpanet, voorloper van het huidige internet, verbindt universiteiten en militaire diensten wereldwijd. Het revolutionaire aan dit internet is het decentrale karakter: geen centraal orgaan heeft totale controle. Binnen de twintig jaar ontstaat zo een wereldwijd netwerk op basis van open standaarden (die goed gedocumenteerd en vrij te gebruiken zijn) en gedeelde code.

Nog eens tien jaar later vullen filmpjes van katten en onlinewinkels onze internetkabels. Het internet wordt commercieel en onmisbaar. Grote spelers zoals Google, Microsoft, Facebook, Apple en Amazon bouwen elk hun eigen centrale netwerk van commerciële diensten, afgeschermd achter hoge digitale muren.

Kijken we naar Brussel vandaag, dan zien we groeiende afhankelijkheid. Van de negentien Brusselse gemeenten gebruiken er acht Microsoft voor hun e-mails, drie beheren hun eigen mailserver, en amper acht doen een beroep op het eigen Irisnet. De Belgische politiediensten vertrouwen volledig op Microsoft. Bij Brusselse ziekenhuizen gebruiken 22 van de 37 Microsoft, en vier Google. De Brusselse brandweer gebruikt Irisnet, maar vertrouwt deels nog altijd op Microsoft. Van 21 instellingen voor hoger onderwijs, maken er 18 gebruik van Microsoft en 7 van Google – sommige gebruiken beide. Geen enkele onderwijsinstelling beheert eigen infrastructuur voor e-mail, zelfs niet als ze IT-opleidingen aanbieden.

Die cijfers tonen duidelijk onze afhankelijkheid van slechts enkele techreuzen, met als grootste naam Microsoft. Dat maakt onze samenleving kwetsbaar voor maatregelen vanuit Amerikaanse wetgeving, extra kosten of zelfs embargo's die onze publieke diensten ernstig kunnen ontregelen. Zo leerde WikiLeaks ons hoe onverbiddelijk de Amerikaanse informatiediensten alle data op Amerikaanse servers konden inzien – ongeacht hun land van herkomst. Als we merken hoe president Trump met tariffs strooit, lijkt het maar een kwestie van tijd voor die ook op digitale diensten geheven worden. Wat ooit een handige hangmat leek, blijkt nu een venijnig vangnet.

Goed bewaard geheim

De oplossing? Terugkeren naar de grondslagen van het internet: decentralisatie, open standaarden en transparantie. Servers zoals Irisnet in Brussel, onderling verbonden en zonder centraal gezag, kunnen dat mogelijk maken. Communicatie via open standaarden en opensourcesoftware, zodat we wéten wat er met onze data gebeurt en zelf kunnen bepalen hoe onze gegevens gebruikt worden.

Is ons Brusselse bestuur dan zo dom dat ze het niet doorheeft? Nee, natuurlijk niet. Ze zijn zich hier heus van bewust, maar zitten vast in een historisch gegroeide vendor lock-in, waardoor omschakelingskosten erg hoog oplopen. We gebruiken MS Office al sinds vorige eeuw. Logisch dat we erop blijven bouwen – verandering is duur, en nieuwe software ziet er nét anders uit of mist functies. Bovendien oogsten politici de vruchten van zo'n overstap pas na hun kiestermijn, als ze al niet worden afgestraft voor de kosten.

Maar, met elke upgrade graven we ons dieper in in afhankelijkheid, zonder de optie om op een oudere versie te blijven draaien.

En wat we Microsoft precies betalen? Dat blijft een goed bewaard geheim. Probeer maar eens uit te zoeken hoeveel jouw gemeente betaalt. Zelfs op openbudgets.be.brussels is dat een puzzel zonder duidelijke oplossing.

We moeten afstappen van het idee dat één grote 'olifant' van een clouddienst beter is dan een zwerm kleinere servers. Versterk Paradigm – de IT-partner van het Gewest – in Brussel, en zet in op opensourcetoepassingen – de ultieme vorm van interoperabiliteit. Bovendien kan dat perfect gebeuren door regionaal ingebedde ondernemers. In de rest van het land kunnen gemeenten de handen ook in elkaar slaan – bijvoorbeeld op provinciale schaal – en elke investering in de software zal ook elke andere gemeente beter maken. Miljarden muggen kunnen zelfs de grootste olifant aan.

Meer info via de website van Jurgen Gaeremyn zelf.