Rappers zochten de rust op in 2024: 'Rust is de nieuwe seks, drugs en rock-'n-roll'

Brussel, met al zijn ruwe randjes en bruisende energie, heeft altijd als inspiratiebron gediend voor artiesten. Maar het voorbije jaar leek de relatie tussen de stad en haar rappers te verschuiven. Waar voorheen de chaos werd omarmd, groeit nu een verlangen naar rust en introspectie.

“De cowboystijl die mij vroeger aansprak, duwt me nu naar buiten", bekende Brihang een jaar geleden in dit magazine. De door Brussel geadopteerde West-Vlaamse rapper had ooit de hardheid van de stad opgezocht, omdat hij in een zachte omgeving was opgegroeid, maar intussen had hij genoeg hardheid gezien, zei hij.

Met één oog lonkte hij naar een leven buiten de stadsmuren. Zijn woorden weergalmden bij andere artiesten, zelfs voor straatwijze rappers leek de hoofdstad het afgelopen jaar te heet onder de voeten te worden.

Gorik van Oudheusden, die onder zijn alias Zwangere Guy en met zijn confraters van STIKSTOF de hoofdstedelijke hiphop het voorbije decennium mee naar een hoogconjunctuur stuwde, drukte als kersverse vader zijn bezorgdheid uit over crackheads op zijn dorpel.

“De Brusselse straten zijn een weerspiegeling van hoe het bij heel veel mensen in hun hoofd toegaat", zei hij in een gesprek met Madou-zangeres Vera Coomans. "En dat is pure chaos en angst."

Jazz Brak droomde bij de release van zijn tweede soloplaat van meer groen en rustigere straten, van parken met bankjes en minder drugsgebruik op diezelfde bankjes.

Damso verwezenlijkte een jeugddroom met de aanschaf van een camper, die hij tot een rijdende studio wilde ombouwen om "rustig te kunnen slapen, midden in een bos met alles wat ik nodig heb om muziek te maken".

Ook Brihang vond aanmaakhout voor zijn nieuwe plaat op een trip door Europa met een mobilhome. Kortom, de rappers die vroeger de blutsen met de builen namen, gaven aan dat er een grens was aan de meedogenloosheid van de stad.

Mindfulness, koolrabi en yoga

Al sinds pioniers als The Last Poets woorden in een cadans op een beat mikten, gebruiken rappers de grootstad en al wat er schuurt als bron én als canvas voor hun parabels, voor hun grieven, besognes en verlangens. Rap ontstond niet voor niets in de verloederde wijken van The Bronx, dat er begin jaren 1970 bij lag als een waste land.

Rappers zullen altijd duwen waar het pijn doet, beaamt Dis Huyghe, die als manager van onder meer Zwangere Guy en Jazz Brak de Brusselse scene goed kent. “Dat hebben ze altijd gedaan, en zullen ze blijven doen. Ze hebben de vinger aan de pols.”

Huyghe wil niet gezegd hebben dat de Brusselse rappers minder vergevingsgezind zijn voor de stinkende muil van de grootstad, de gentrificatie, de sociale kloof, de criminaliteit, het wapengeweld of de drugsproblematiek, die zich dit jaar lelijker dan ooit toonde. “Als jonge vaders hebben ze natuurlijk wel andere noden. Als dertiger kijk je sowieso met andere ogen naar de stad dan wanneer je 15 of 25 bent."

Huyghe wijst op hoe STIKSTOF en een generatie van gelijkgezinden zich 15 jaar geleden al bezorgd toonden over de invulling van de publieke ruimte in Brussel. Ketens die de stad inpalmen, horecazaken en winkels die almaar sneller roteren.

Door die snel veranderende aanblik voelt de stad hoe langer hoe minder vertrouwd aan. “Maar ik denk niet dat ze hier snel zullen weggaan. Hun betrokkenheid bij de stad is ook niet verkleind, integendeel. Jazz Brak en Zwangere Guy hebben nog nooit zoveel over Brussel geschreven als nu.”

Stikstof nodig voor kunstmest

Huyghe, die als een van de drijvende krachten achter de Zinneke Parade de stad van binnenuit leerde kennen, vertrekt zélf, maar niet door de rauwheid, benadrukt hij. Samen met zijn vrouw, creatieve therapeute en manager van Chibi Ichigo Helga Nullens, gaat hij de creatieve voedingsbodem Kunst-Mest runnen in het Limburgse groen, op een plek waar artiesten in alle rust kunnen werken én eten, dankzij het voedselbos dat hij heeft aangelegd als nieuwbakken herborist.

“Je hebt stikstof nodig om kunstmest te maken", grijnst Huyghe. “We lachen met stadskinderen die niet meer weten dat de melk die ze drinken van een koe komt, maar ondertussen scannen we zelf planten met een app omdat we hun naam, laat staan hun medicinale eigenschappen vergeten zijn.”

Het einddoel van Kunst-Mest is een gezondere, tragere levensstijl, een van de grote verzuchtingen van dit tijdsgewricht. “Stond ik altijd in balans dan was mijn leven veel te saai", rapte ZG vijf jaar terug, maar intussen is balans zijn nieuwe focus. Met een yogamatje onder de arm, een hap koolrabi en aardpeer bij Humus x Hortense en een meditatiesessie in het schema.

Dat Zwangere Guy alcohol heeft afgezworen en Jazz Brak de jonko's bande, past in hetzelfde kraam. “Rust is de nieuwe seks, drugs en rock-'n-roll,” knikt Huyghe.

Die beweging zie je niet enkel in de hiphop. Onthaasting is in een wereld van overprikkeling en constante connectiviteit een nieuwe vorm van rebellie.

Terwijl seks, drugs en rock-'n-roll symbool stonden voor excessen en de afwijzing van traditionele normen, draait de nieuwe tegenbeweging om introspectie en welzijn. Kijk naar de opkomst van mindfulness, minimalisme en digitale detoxen, manieren om je los te maken van de hectiek en opnieuw de controle over je eigen leven te veroveren.

Naar een nieuwe tsunami

Het valt op hoe sommige protagonisten van de rapscene van de jaren 2010, dertigers intussen, die mindset creatief anders kanaliseerden. Jazz Brak ontdekte een verlengstuk van zijn poëzie in de fotografie, Roméo Elvis nam een penseel in de hand, en Zwangere Guy begon te acteren.

“Ik denk dat dat een logische evolutie is van creatieve mensen,” zegt Huyghe. “Dat heeft, denk ik, weinig met de stad te maken.” Huyghe verkast naar Limburg, maar dat heeft niets met een al dan niet verloederd Brussel te maken. Hij knipt de band met de stad ook niet door en blijft zijn poulains managen.

Voor hem is het een nieuwe stap, en gaat het om plaatsmaken voor een nieuwe generatie, zoals de Arno's, Dominique Derudderes en Anne Teresa De Keersmaekers die hier ooit aanspoelden en de weg opengooiden voor de creatievelingen na hen.

“Kijk naar wat er in de steeds groter wordende familie allemaal gebeurt, van sporten in Studio Boksstal tot Sherborne-bewegingssessies, en van fotograferen tot het maken van video's en juwelen.”

Vervelling

Zit daar de crux van de veranderde blik van Papa ZG en zijn bloedbroeders: een vervelling van een generatie? De tsunami die Stromae triggerde en waar Damso, Hamza, STIKSTOF, JeanJass & Caballero, Le77 en aangelanden op verder surften, is nog niet uitgerold, vindt Huyghe.

Maar met Godson, CRC, Prinzly, en vooral vrouwelijke artiesten als Camille Yembe, Naomi Aguilera en Drea Dury, staat er een heel leger te trappelen om de energie van hun voorgangers verder te kanaliseren. Vooralsnog zijn dat namen die sudderen in de ondergrond, maar dat is niet abnormaal. Nadat rap een hoge vlucht nam in de jaren 2010, wordt die onderstroom opnieuw de brandhaard voor vernieuwing.

Die nieuwe creatieve piek zal ongetwijfeld alleen maar aangewakkerd worden door de hardheid van Brussel (en de wereld daarbuiten). De dynamiek tussen rauwe straatverhalen en een groeiende behoefte aan introspectie toont bovendien hoe flexibel de rapscene is in het verwerken van veranderende omstandigheden.

De komende jaren zullen uitwijzen hoe deze balans tussen chaos en rust de Brusselse muziek, en wellicht ook de stad zelf, verder vormgeeft. Of om het met Jazz Brak te zeggen: “Brussel blijft de basis / Dat verandert niet / Ook al zou ik ver verhuizen / Denk ni dat ik anders zie.”