Villa Canapé opent als huis voor kunst en gemeenschap in leegstaand schoolgebouw

Dit weekend opent Villa Canapé de deuren, waarmee vzw en kunstcollectief Canapé een vaste locatie krijgt, in Laken. "We willen een ontmoetingsplek zijn waar kunst en creatie centraal staan", vertellen medeoprichters Anna Van Durme en Linde Stevens.

Canapé biedt een gratis, laagdrempelig platform en werkruimte voor jonge kunstenaars en collectieven van uiteenlopende disciplines. De vzw bestond al langer in Brussel, maar krijgt vanaf dit weekend een vaste stek. Die ligt – toepasselijk – in de Kunstenaarsstraat in Laken.

Volgens het kunstcollectief voelen traditionele kunstruimtes al te vaak exclusief aan en zijn ze veelal gericht op specifieke groepen en vormen van expressie. De jonge kunstenaars willen die leegte opvullen met Villa Canapé.

“We misten zelf een plek om te creëren, een plek waar kunstenaars elkaar kunnen leren kennen en inspireren”, vertellen medeoprichters Linde Stevens en Anna Van Durme.

De villa moet volgens hen een open atelier én residentieplek worden, waar jonge kunstenaars werken, exposeren en evenementen of workshops organiseren. “Een creatieve uitlaatklep bieden aan jongeren kan een preventieve of verzachtende maatregel zijn tegen isolement, achterstelling en kleine criminaliteit”, licht de vzw toe.

Het zevenkoppige team achter deze kunstplek maakte samen met heel wat vrijwilligers de afgelopen weken het pand intrekklaar.

Van living naar villa

“De eerste exposities van Canapé hielden we in medeoprichter Alies’ living, dat was logistiek niet simpel en werd snel te klein. De vraag naar een vaste locatie groeide", vertelt Linde Stevens, curator bij Canapé. "En deze villa vraagt benut te worden."

De oprichters zien de villa als "een speelplaats waar wederzijds elkaar beïnvloeden en samenwerking" op de voorgrond staan.

Die wisselwerking zie je ook in de invulling van het kunsthuis. De organisatie koos er bewust voor geen afgezonderde ateliers te installeren, maar werkruimtes in elkaar te laten overlopen. De ruimtes worden gebruikt door kunstenaars uit verschillende disciplines, gaande van fotografie, muziek tot textielkunst en goudsmeden.

Kleuterschool

Het is GO! Scholengroep die een partner zocht om het pand nieuw leven in te blazen. De scholengroep kwam even later uit bij Canapé en zo vond het kunstcollectief vast onderdak voor hun werking.

Het pand stond al twaalf jaar leeg, toen de ploeg Canapé-vrijwilligers er aan de werken begon. “We wilden de geschiedenis van het schoolgebouw behouden en meenemen in ons verhaal. Daarom upcycleden we de overgebleven schoolmeubels om ze in Villa Canapé een nieuwe bestemming te geven", vertelt Anna Van Durme, productie coördinator bij de vzw.

“En met de overgebleven kleutertoiletten, kunnen echt àlle leeftijden hier terecht (lacht).”

Villa Canapé heeft zo’n 480 m² aan ruimte voor ateliers, workshops, concerten en expo’s. De overeenkomst met GO! Scholengroep heeft geen vastgelegde einddatum.

Gemeenschapsgevoel

Wat startte als een kunstcollectief, is intussen ook een vzw. Canapé kreeg steun van het jongerenfonds À Fonds van de Vlaamse Gemeenschapscommissie en kon ook rekenen op een crowdfunding om hun passieproject te verwezenlijken.

“Bij de opstart hebben ook veel mensen materiaal gedoneerd. Met een naam als Canapé konden een paar aangename zetels hier natuurlijk niet ontbreken", lacht Anna.

De oprichters zien Villa Canapé als een gemeenschapsproject. Ze willen een open huis zijn. Een huis waarvan het gemeenschapsgevoel een van de steunpilaren is. Zo hoeven kunstenaars die resideren in het pand, niet te betalen voor de ruimte, maar worden ze aangemoedigd iets terug te doen voor de community. Zo kunnen ze bijvoorbeeld een workshop geven of de bar bedienen.

Opvallend, in die bar wordt geen alcohol geserveerd. “In veel kunstscènes zijn alcohol en drugs heel aanwezig, maar in Villa Canapé focussen we op community en inspiratie, zonder alcohol of drugs.”

Dat daar geen alcohol bij komt kijken, maakt de ruimte ook inclusiever volgens de oprichters. Anna Van Durme voegt daarbij toe: “Alcohol wegnemen schaadt niemand, sluit niemand uit en het zal waarschijnlijk voor minder overlast zorgen. Daar zijn de buren trouwens erg enthousiast om.”

Geëngageerde buurt

De organisatoren, zeven Brusselaars, zijn volop bezig met de buurt en lokale sociaal geëngageerde initiatieven te betrekken bij de programmatie van Villa Canapé. “We zijn momenteel al in gesprek met Nekkersdal om hier samen kinderworkshops te organiseren", vertelt Anna Van Durme. “Laken is zo’n rijke bodem van kunstenaars, daarmee willen we zeker aan de slag.”

Het pand dat lang leegstond, werd de afgelopen weken volledig opgefrist. “De buren zijn even enthousiast als wij over het feit dat de villa opnieuw in gebruik is. Voordat we introkken, werd hier geregeld ingebroken en schade aangebracht", aldus Linde Stevens.

De oprichters hechten veel belang aan de laagdrempeligheid van hun project. Veel events zijn er gratis, anders wordt er via een pay-what-you-cansysteem gewerkt.

Voor het openingsweekend cureerde Linde Stevens een audiovisuele tentoonstelling. Zowel op vrijdag, zaterdag als zondag staan er live-acts en performances op het programma. “We kijken er super hard naar uit deze ruimte eindelijk te kunnen delen. En we hopen dat de elektriciteit blijft werken (lacht)”, vertelt curator Linde Stevens enthousiast.

Zomerse uitbreiding

Aan toekomstplannen geen tekort voor Anna en Linde van Canapé. Zo staat er al in de steigers: een maandelijkse cinema-avond, een boekenclub en een dinerconcept om jonge kunstenaars bij elkaar te brengen.

De ruimtes van de villa die vandaag nog niet in gebruik zijn, krijgen tegen de zomer ook een make-over. Zo plant het kunstcollectief nog voor de zomer de opening van de kelder en de tuin.