Dokters van de Wereld opent twee wijkgezondheidscentra

Hulporganisatie Dokters van de Wereld opent in 2017 twee centra voor gezondheidszorg en sociale diensten in Molenbeek en Anderlecht, omdat het bestaande aanbod daar de noden van de snel groeiende bevolking niet dekt. Via het Europees Fonds voor de Regionale Ontwikkeling krijgen de dokters 7,4 miljoen euro om de centra te bouwen en op te starten. “De gezondheidszorg is simpelweg overbelast: dit is een proefproject dat ook politiek getint is.”

Toen de Europese Commissie en het Brussels Gewest de miljoenensubsidie in de media voorstelden, legden ze allebei sterk de nadruk op de “steun voor vluchtelingen en migranten in de huidige humanitaire crisis”. Maar lang niet alleen vluchtelingen zullen in de twee nieuwe centra terechtkunnen, zegt Dokters van de Wereld.

“De nieuwe voorzieningen moeten zorg bieden aan alle inwoners van de dichtbevolkte volkswijken in Anderlecht en Molenbeek,” zegt directeur Pierre Verbeeren. “De bestaande groepspraktijken in die gemeenten kunnen de bevolkingsgroei niet slikken en moeten voortdurend patiënten weigeren. Ook op het vlak van mentale zorg zijn er lange wachtlijsten.”

Dokters van de Wereld is bekend om zijn mobiele medische noodhulp aan daklozen, asielzoekers en sans-papiers, onder meer bij Samusocial. “In ons hoofdkwartier aan de Kruidtuin helpen we ook mensen uit de nood die geen toegang hebben tot de gewone gezondheidszorg. Wij geven hun dringende zorg en medicijnen, en proberen de toegang tot de gewone zorg voor hen geregeld krijgen. Maar dat duurt telkens een paar maanden, en de vraag is veel groter dan het aantal mensen dat we kunnen helpen.”

Verzadigd systeem
Hoeveel mensen in België geen beroep kunnen doen op de gewone gezondheidszorg, weet de organisatie niet: er bestaan geen exacte cijfers over. Het gaat zowel om Belgen die een tijd op straat hebben geleefd of gewoon hun administratie niet goed hebben bijgehouden als om vluchtelingen en sans-papiers, of soms ook om Europeanen die al langer dan drie maanden in het land zijn zonder verblijfsvergunning. Maar de groep die bij Dokters van de Wereld komt aankloppen, wordt in elk geval groter. “Terwijl we elke dag maar twintig patiënten kunnen opvangen. Alle dokters en psychologen in het doorverwijscentrum zijn vrijwilligers,” zegt Verbeeren. Daarom focust het verwijscentrum nu noodgedwongen op ouderen, mensen met chronische ziekten, en gezinnen.

Zodra de papieren in orde waren, merkte Dokters van de Wereld ook dat het moeilijker en moeilijker werd om een huisdokter of specialist te vinden om hun patiënten naar door te verwijzen. De gezondheidszorg is simpelweg overbelast, zegt Verbeeren. “We kregen mensen zelfs het systeem niet meer in, want het systeem is verzadigd. En dus moesten we het systeem zelf uitbreiden.”

“We hebben het probleem met 31 partners besproken: van onderzoeksinstituten, universiteiten en de Europese Commissie tot andere ngo’s en ministeriële kabinetten.” Twee jaar lang bereidde de organisatie haar subsidiedossier voor.
“De nieuwe wijkgezondheidscentra zullen niet alleen de klassieke afdelingen van een groepspraktijk combineren – huisarts, verpleegzorg en kinesitherapie –, maar ook familieplanning (inclusief abortussen), en psychologische bijstand.”

“Er komt ook een sociale dienst die bijvoorbeeld kan doorverwijzen naar vervolgopleidingen, en microkredieten of hulp aan drugsverslaafden zal kunnen verlenen. Buurtbewoners kunnen zo op één plek terecht voor alle gezondheidszorg en sociale diensten,” zegt Verbeeren. Het project gaat al in september 2017 van start. Tot de nieuwbouw klaar is, zal Dokters van de Wereld gebouwen huren.

Vlak bij Citygateproject
In Kuregem komt het nieuwe medisch-sociale centrum op een perceel op de hoek van de Grondelstraat en de Dokter Kubornstraat. Verbeeren: “Vlak bij het immense bouwproject Citygate van Citydev, met wie we nu praten over toegankelijke zorg. Citydev bouwt een nieuw stuk stad, en heeft ook voorzieningen voor de inwoners nodig. Wij willen geen getto, we willen een gezonde mix van patiënten. Daarom zullen we ook activiteiten van andere partners organiseren. Ik denk bijvoorbeeld aan een presentatie rond gezonde voeding, of kookworkshops, of een sessie van Kind en Gezin.”

In Molenbeek, waar samengewerkt wordt met vijf lokale partners voor eenzelfde soort aanbod, wordt nog gezocht naar een geschikte locatie in de Brunfautwijk.

In de twee centra zullen telkens ongeveer zestig mensen werken. Dokters van de Wereld gaat wetenschappers ook laten evalueren welk van beide modellen - alles zelf aanbieden, zoals in Kuregem, of werken met partners, zoals in Molenbeek - uiteindelijk de beste dienstverlening oplevert.
Voor het idee en de samenstelling van de wijkgezondheidscentra keek de organisatie onder meer naar de Centres intégrés de santé et de services sociaux in Québec, de Afrique Clinique op de Waversesteenweg, en het gelijkaardige sociaal-medische huis ‘Entr’Aide’ in de Marollen.

“Het is heel moeilijk geworden voor een dokter om in je eentje een praktijk uit de grond te stampen,” zegt Verbeeren. “Steeds vaker zetten zorgverstrekkers samen een globaal aanbod op poten. Daarom zijn onze centra een proefproject dat ook politiek getint is. Er moet een permanent overheidsbeleid komen om dit soort projecten op te zetten, zodat we overal voldoende eerstelijnszorg hebben.”