Grote biowinkels vinden tweede adem: 'Brussel blijft de plek waar bio het sterkst staat'

Bioketen The Barn opende afgelopen weekend een nieuwe winkel in Schaarbeek, de achtste al in het gewest in zeven jaar. De Brusselse markt van bioproducten heeft na een moeilijke periode opnieuw de wind in de zeilen, al mikken de biowinkels meestal op dezelfde wijken. "Er is zeker nog plaats in het Noorden van Brussel en is er ook wel een vraag in het echte centrum."

In 2017 opende The Barn zijn eerste winkel in Etterbeek. Zeven jaar later werd dit weekend al de achtste vestiging ingehuldigd, in de Milcampslaan nabij het Meiserplein. De formule is er dezelfde als in de andere winkels: een eerder beperkt aantal verse producten – met name fruit en groente - en veel bulk aan een relatief lage prijs.

“Klanten kiezen voor ons omwille van de prijs, de kwaliteit van de producten, ons bulkaanbod en onze band met producenten,” legt mede-oprichter Quentin Labrique uit. “En hoe groter we worden, hoe meer we die prijzen kunnen garanderen en de banden met die producenten aanhalen. Tussen 2019 en vandaag zijn onze volumes verdubbeld.”

Het referentiejaar dat Labrique kiest is niet toevallig. Na 2019 waren de covid- en vooral de energiecrisis een zware dobber voor de sector. Wie een dure gasfactuur moest betalen, besloot vaak om dan maar te besparen op die duurdere bioproducten. “Maar sinds 2023 zien we opnieuw een sterke groei,” zegt Labrique. “Vorig jaar hadden we 30 procent groei. Als je de opening van een nieuwe winkel niet meerekent, was dat nog steeds 17 procent. En die trend zet zich ook dit jaar door.”

Brussel boven

De opwaartse trend merken ze ook bij die andere twee grote bio-aanbieders in het gewest: Sequoia (9 Brusselse vestigingen en Färm (12 vestigingen in Brussel). De twee bioketens hebben met het Nederlandse UDEA ondertussen trouwens hetzelfde moederbedrijf.

"Brussel blijft toch de plek waar bio het sterkst staat," observeert Alexis Descampe, stichter van Färm. “Mensen vinden bio er gemiddeld belangrijker, hebben vaker de middelen om ecologisch te kopen en ook de bevolkingsdichtheid is er groter. Wat ook meespeelt tegenover bijvoorbeeld Wallonië: stadsbewoners hebben veel minder een eigen moestuin of een boer die ze kennen, waar ze bewust kunnen gaan inkopen."

De cijfers bevestigen de Brusselse koppositie. Uit een rapport van het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing blijkt dat de Brusselaar jaarlijks 137 euro per inwoner aan biologische producten besteedt. Dat is een beetje meer dan de Waal (127 euro) en véél meer dan de gemiddelde Vlaming (83 euro). De groei van de bioconsumptie stijgt wel sneller in Vlaanderen. Al bij al blijft bio overigens klein in ons consumptiepatroon. Biovoeding is goed voor 3,5 procent van de totale Belgische taart. Verse biovoeding doet het met 5,4 procent iets beter.

De groei van de grote drie gaat soms ten koste van kleinere onafhankelijke winkels. Al is dat geen fataliteit, vindt Annick Verstraete van Sequoia. “Aan Vanderkinderen zag een onafhankelijke aanbieder net meer klanten toen er ketens bijkwamen. Je kunt je aanbod ook complementair maken tegenover bijvoorbeeld een The Barn."

De Brusselse groei betekent alvast dat de drie grootste ketens allemaal aan verdere uitbreidingen denken. In het verleden bleek al dat de concurrenten daarbij vaak op dezelfde wijken mikken, met een hoge bevolkingsdichtheid én kapitaalkrachtige bewoners. Zo verscheen de ene na de andere nieuwe biowinkel in gemeenten als Ukkel, Elsene, Etterbeek en Sint-Gillis. “Nabij het Jourdanplein kwam er bijvoorbeeld zowel een Sequoia als een Färm,” vertelt Annick Verstraete van Sequoia. “Soms merken we zelfs dat we allemaal aan hetzelfde pand dachten.”

De drie grote aanbieders beseffen dat ze vroeg of laat ook naar andere Brusselse wijken moeten trekken. “Er is zeker nog plaats in het Noorden van Brussel en is er ook wel een vraag in het echte centrum,” weet Verstraeten. “We moeten uit onze cocon durven stappen en ook andere wijken ontginnen,” beseft ook Alexis Descampe, oprichter van Färm. “Uiteindelijk bouw je ook aan de vraag door het aanbod te ontwikkelen. Mensen willen immers in hun buurt kunnen boodschappen doen.”

Anderlecht of het centrum

Bij The Barn zit Quentin Labrique op dezelfde golflengte. “We sluiten niet uit dat we ook naar Anderlecht trekken of het centrum trekken. Alleen is het in de de Vijfhoek ook kwestie van een goede ruimte te vinden die groot genoeg is.”

De verschillende bioketens zijn in die expansie maar tot op zekere hoogte concurrenten, vindt Verstraeten. “Uiteindelijk willen we allemaal dat het aandeel van bio in het totaal groeit. En de verschillende ketens hebben ook eigen accenten. Wij van Sequoia hebben een vollediger aanbod en staan sterk in welzijns- en gezondheidsproducten. The Barn zet dan weer meer in op bulkproducten, en zero waste. Die keten heeft ook wat geëngageerdere klanten die vaker met de fiets komen.”

Supermarkt

Bioketens zijn een zaak, het bio-aanbod in de reguliere supermarkt een andere. “Uiteindelijk worden daar toch nog beduidend meer bioproducten verkocht,” weet professor retail Gino Van Ossel (Vlerick Business School). “De evolutie van de biomarkt speelt zich dus in belangrijke mate daar af. Op dit moment is het bioaandeel daar zo klein, dat de supermarktketens er niet zwaar in investeren. Een groot bulkaanbod vind je er bijvoorbeeld nog niet.”

Of bio zal blijven groeien is voor Van Ossel toch vooral een kwestie van prijs. “De landbouw moet sowieso duurzamer worden. Als dat ook echt gebeurt, zullen producten uit de klassieke landbouw ecologischer worden, maar ook duurder. De vraag is wat er dan gebeurt: wordt bio dan meer overbodig of gaan mensen net vaker bio kopen omdat het prijsverschil kleiner wordt? Het kan twee kanten uitgaan.”