Jean-Michel Courtoy, CEO drankenhandelaar HLS: ‘Wij zijn de redders van de bruine kroeg'

Met de heropening van Au Daringman op 30 april, dat voortaan Au Derby zal heten, voegt drankenhandelaar HLS een nieuw café toe aan zijn indrukwekkende portfolio - sommigen noemen het een imperium - aan Brusselse horecazaken. Dat het familiebedrijf beticht wordt van ‘wurgcontracten’, vindt CEO Jean-Michel Courtoy onterecht. “Zonder HLS zouden veel iconische cafés gewoonweg niet meer bestaan.”

Horeca Logistic Services (HLS) is de drankenhandelaar uit Ternat van de Brusselse familie Haelterman. Het bedrijf koopt ook horecavastgoed en bezit in Brussel-centrum onder meer Billie (de voormalige Monk), de Irish Pub O’Reilly’s, de streetfoodtempel Wolf en het restaurant Belga Queen. De broers Michel en Paul Haelterman worden, net zoals hun vader Jacques destijds, daarom de “bierkoningen van Brussel” genoemd.

“Hoge bomen vangen veel wind, we zijn inderdaad een belangrijke speler. Anderzijds: in vergelijking met de grote brouwers zoals AB InBev zijn we dwergen. Allemaal een kwestie van perspectief,” zegt CEO Jean-Michel Courtoy over die bijnaam, in een zeldzaam gesprek met BRUZZ. De ex-topmanager bij Proximus en Taxis Verts kwam als nieuwe algemeen directeur aan boord van HLS, zodat de broers meer vanuit achtergrond kunnen werken.

Er is zowel bewondering als kritiek voor jullie zakenmodel.
JEAN-MICHEL COURTOY: We laten niemand onverschillig, dat klopt.

De bewonderaars vinden het knap hoe HLS circa 3.000 cafés in heel België, waaronder 750 in zijn bakermat Brussel, van dranken voorziet. Critici spreken van wurgcontracten, omdat jullie soms de eigenaar-verhuurder zijn van het pand en de café-uitbater daardoor machteloos is.
COURTOY: Daar circuleren veel onwaarheden en holle slogans over. Het zijn geen wurgcontracten. HLS biedt een oplossing voor het kredietprobleem waar veel horecaondernemers tegenaan lopen. Wanneer banken het woord ‘horeca’ horen, gaan alle rode vlaggen meteen omhoog, door de hoge risicoperceptie. Bovendien zijn veel vastgoedeigenaars terughoudend om hun pand aan een horecazaak te verhuren, gezien de grote onzekerheid in de sector. Het is op dat punt dat brouwerijen en drankenhandelaars als HLS tussenbeide komen. Wij zeggen: “Wij nemen het vastgoedrisico op ons, verhuren daarna het pand aan jou – vaak flink onder de marktprijs – en we investeren ook in de renovatie van het pand.” In ruil vragen we exclusiviteit voor de drankafname.

Is die koppeling tussen vastgoed en drankenleveringen wel gezond?
COURTOY: Het grote voordeel voor de uitbater is dat hij op zijn vaste kosten – de maandelijkse huur – kan besparen. Mocht HLS datzelfde pand op de markt verhuren aan pakweg McDonald’s, dan zouden we een veel hogere huur krijgen. Hoe verdienen we dat terug? Via de winstmarges op de drankafname. Het is een win-win. Hoe succesvoller het café, hoe beter ook voor ons. Weet ook dat hier niet alleen wetten over zijn, er is eveneens een gedragscode in de sector, die wij nauwgezet volgen.

Het zijn evenwichtige partnerships. De enkelingen die er een negatieve sfeer rond scheppen, moeten goed beseffen dat ze in de voet van de horeca schieten. Want als die financieringsbron zou opdrogen, zullen er veel lokaal verankerde bruine cafés verdwijnen.

Sommige ontevreden café-uitbaters klagen dat ze beboet worden als ze te weinig van een bepaalde drank aankopen.
COURTOY: De overgrote groep die tevreden is om met ons samen te werken, haalt helaas niet de media. Hoe zit het in elkaar? Er worden afspraken gemaakt over de volumes, op basis van de historiek en de businesscase. We spreken dan inderdaad minimaal verplichte afnames af, om de afgesproken exclusiviteit te waarborgen, maar die liggen echt een pak lager dan de verwachte verkoopvolumes.

Soms raakt jullie relatie met de café-uitbater helemaal verzuurd, met twee jaar geleden Filip Jans van café Monk (nu Billie) in de Sint-Katelijnewijk als bekendste voorbeeld.
COURTOY: Voor ons is de Monk een afgesloten hoofdstuk. Als we het er toch een laatste keer over moeten hebben: de uitbater is over de grond van de zaak in eerste aanleg én in beroep veroordeeld voor ernstige tekortkomingen in de huur- en drankafname­overeenkomsten. Het was een slechte keuze van uitbater. Weet u trouwens dat opvolger Billie vandaag veel beter draait dan de Monk toen?

Een andere bruine kroeg wat verderop, Au Daringman, gaat niet in zee met HLS. Uitbater Martine stopte ermee. Ze zei het moeilijk te hebben dat ze verplichtwas om alle dranktypes – tot de fruitsapjes toe – bij jullie aan te kopen. Zijn er geen uitzonderingen mogelijk?
COURTOY: Ook daar zijn er veel misverstanden over. We zijn een onafhankelijke drankenhandelaar en dus niet gebonden aan een bepaalde producent. Het resultaat is dat HLS een assortiment kan aanbieden van meer dan 4.000 referenties, met 950 bieren, 1.500 wijnen en 80 soorten water. Van internationale merken tot lokale producenten. Met zo’n breed gamma heb je geen eenheidsworst. Elke uitbater kan zijn assortiment personaliseren. En het assortiment groeit nog jaarlijks met 10 procent. Hebben we alles? Nee. Maar wel de breedste keuze op de Belgische markt.

Wat Au Daringman betreft: dat kwam te koop te staan. Als wij het niet hadden gekocht, dan zou het misschien een residentieel project, een Airbnb of een fastfoodtent geworden zijn. Natuurlijk doen we dat om bedrijfseconomische redenen, maar ook om de maatschappelijke opdracht die we willen vervullen: authentieke Brusselse bruine kroegen, waarvan er steeds minder zijn, redden. We hebben veel respect voor het parcours dat Martine heeft afgelegd, maar om persoonlijke redenen wou ze niet meer verder.

Wat wordt de toekomst van Au Daringman?
COURTOY: Met grote fierheid kunnen we aankondigen dat het een duurzaam Brusselse bruine kroeg blijft, met een nieuw uitbatersduo uit de wijk: Piet Lambrechts, de voormalige communicatieverantwoordelijke van Muntpunt, en Bibi Cauwelier, die beiden al meer dan 25 jaar in de buurt wonen. Ze hebben de vlam, de passie. Uiteraard met respect voor het verleden, zullen ze het café met hun accenten weer opbouwen. De oude naam was beschermd. De nieuwe naam wordt ... Au Derby! Dat is een knipoog naar de Daringman en de Zwanzederby tussen Daring (later RWDM) en Union Sint-Gillis. Unionisten zijn dus zeer welkom. En Anderlecht-supporters ook (knipoogt).

U sprak daarnet van eenheidsworst. Een andere vaak gehoorde kritiek is dat de cafés van HLS te veel in dezelfde stijl zijn, hetzelfde soort publiek aanspreken en gentrificatie in de hand werken.
COURTOY: Onze rol wordt overschat. We zijn in de eerste plaats een drankenhandelaar, zeg maar de leverancier die met de vaten tot in de kelder gaat. In de meeste gevallen hebben we niets met het interieur te maken. We zijn geen keten, hé. Elk café is het persoonlijke verhaal van een uitbater en zijn ploeg, die de belevenis creëren. Iedereen heeft het maar over onze panden en die zijn inderdaad belangrijk, maar bij de grote meerderheid van onze klanten gaat het alleen om drankendistributie en niets meer.

Wat zijn voor u de typische kenmerken van een bruin café?
COURTOY: Wat maakt dat een pint beter smaakt in een bruine kroeg? Dat is dat vleugje nostalgie, de authentieke referenties naar het verleden die aan de muren hangen. Maar ook het soms surrealistische karakter. Er is een hoek af, zoals ze zeggen.

Wil HLS op het vlak van Brussels horeca­vastgoed een afgebakend territorium veroveren?
COURTOY: Er is niet zo’n plan. Het is eerder een kwestie van opportuniteiten die zich op de markt aandienen. Dan komt het eropaan om alert te reageren. Want nogmaals: het is ofwel meteen kopen, of de bruine kroeg verdwijnt wellicht definitief.

De cijfers bevestigen dat de ‘verketening’ aan de gang is, met meer fastfood en helaas minder authentieke cafés. Daarom nemen we geen afwachtende houding aan en gaan we in het offensief. We are on a mission: de cafés, met hun patrimonium en erfgoed, in leven houden.

Het café kampt niet alleen met economische tegenwind, ook de maatschappij verandert. Vroeger was het café de plek om je sociale netwerk op te bouwen, nu gebeurt dat in de cloud. Wij geloven dat het café zijn verbindende rol moet blijven spelen in het sociale weefsel.

Hoe gaat het met de Brusselse horeca in het algemeen?
COURTOY: Het is nu vooral zaak heelhuids door de huidige neerwaartse cyclus te raken. De horeca zit in een perfecte storm: na corona was er de inflatiecrisis met stijgende energieprijzen en andere kosten. Daar komt, laag na laag, regelgeving bovenop. Denk maar aan het recente gedoe rond de terrasverwarmers (er kwam een verbod dat later weer werd afgezwakt, red). En er is het personeelstekort. Cafémedewerker is een knelpuntberoep geworden. Veel horecazaken zijn vandaag in overlevingsmodus. Kijk naar de statistieken: er gaat in Brussel bijna één horecazaak per dag failliet.

Wat vinden jullie van het horecabeleid van Brussels burgemeester Philippe Close (PS)?
COURTOY: Wat ik zeker weet, is dat hij beseft dat een stad zonder cafés een dode stad is. En hij wil waken over de aanwezigheid van het authentieke Brusselse bruine café.

Hoe zou het Brusselse caféleven eruitzien zonder HLS?
COURTOY: Er zouden veel minder cafés zijn en een heleboel iconische zouden niet meer bestaan.