Ruim 80 procent van spermadonaties bij UZ Brussel komt uit buitenland

De fertiliteitsafdeling van het UZ Brussel krijgt steeds minder Belgische spermadonoren over de vloer en importeert daarom massaal donorzaad uit Denemarken en Spanje.

Dat Belgische vruchtbaarheidsklinieken een beroep moeten doen op buitenlandse spermabanken, is geen nieuw fenomeen, maar het neemt almaar grotere proporties aan, zo berichtte La Dernière Heure onlangs.

Professor Herman Tournaye, het diensthoofd van Brussels IVF (UZ Brussel), plakt er cijfers op voor de populaire fertiliteitsafdeling in Jette.

"Zowat 80 tot 90 procent van de spermastalen komt uit het buitenland, vooral uit Denemarken en daarnaast Spanje", zegt Tournaye. "We letten bij die import erg op de kwaliteit en werken alleen samen met spermabanken die we vertrouwen. Met een gekende spermabank uit Cyprus werken we om die reden niet."

Het UZ Brussel is met die importcijfers zeker geen uitzondering. "Van de 13 fertiliteitsklinieken in België maken er 10 gebruik van ingevoerd sperma", aldus Tournaye. "Sommige van de collega's maken er zelfs uitsluitend gebruik van en doen dus geen enkel beroep meer op Belgisch donorzaad."

Lesbische koppels

Het universitaire ziekenhuis voert wel campagnes om Belgische spermadonoren te lokken - onder meer via de website spermadonor.be in samenwerking met de hele sector - maar die brengen relatief weinig zoden aan de dijk.

En dat terwijl de vraag naar sperma erg groot blijft. "Daarbij is het klassieke man-vrouw-koppel ruim in de minderheid, in tegenstelling tot vroeger. Zowat 80 à 90 procent van de vraag komt ofwel van lesbische paren, ofwel van alleenstaande vrouwen", zegt Tournaye.

Werken met een buitenlandse donorbank leidt tot een complexere administratie en langere wachttijden. Sommige aspirant-moeders moeten daarom maanden wachten op een behandeling.

Wilde Westen

De vruchtbaarheidscentra hebben weet van ongeduldige wensouders die op het internet op zoek gaan naar een spermadonor en thuis met zelfinseminatie experimenteren.

Maar dat is het Wilde Westen, waarschuwen de fertiliteitsklinieken: er is geen medische zekerheid over de kwaliteit van het sperma en bij bevruchting is het ouderschap niet juridisch geregeld.

Bovendien blijken sommige kandidaat-spermadonoren op internetfora slechte bedoelingen te hebben, waarbij ze eigenlijk uit zijn op seks.

100 euro

Een Belgische spermadonor krijgt een vergoeding van circa 100 euro per staal. Dat is, zoals de wet voorschrijft, een compensatie voor de gemiste werkuren en de afgelegde kilometers.

Zou een hogere vergoeding misschien tot meer lokale spermadonoren kunnen leiden? "Ik denk niet dat het veel verschil uitmaakt", antwoordt Tournaye. "De meeste donoren doen het als geste om kinderloze mensen te helpen, vaak omdat ze een fertiliteitsprobleem in hun eigen omgeving van dichtbij meegemaakt hebben."

Anonimiteit

Een gevoelige kwestie die tot extra onzekerheid leidt, draait rond de anonimiteit van de donor. In België schrijft de wet voor dat een spermadonor volledig anoniem moet blijven, in tegenstelling tot andere Europese landen.

De wensouders krijgen zo geen enkele informatie over de donor, die ook onbekend zal blijven voor het kind. De donor van zijn kant kan niet weten bij wie zijn sperma ingebracht wordt.

"Maar die verplichte anonimiteit van de donor conflicteert met de rechten van het kind, die misschien later zal willen weten wie zijn of haar biologische vader is", schetst Tournaye het ethische spanningsveld.

Het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) past de wet streng toe en verbiedt bijvoorbeeld de omweg om donorsperma in Denemarken te anonimiseren voor de import naar België plaatsvindt.

"De overheid faciliteert donaties niet, wat we betreuren. Het FAGG heeft voor de harde lijn gekozen: een identificeerbare donatie mag echt niet. Hoewel we dat anno 2024 betreuren, volgen we dat strikt. Dura lex, sed lex. We werken dus uitsluitend met anonieme donaties als de wensouders geen eigen donor kunnen aanbrengen, want dat laatste mag dan weer wél volgens de wet."