Wie moet afval aan tramhaltes opruimen? Brusselse overheden weten het zelf niet

Kafka in Brussel: sluik- en zwerfafval aan tramhaltes en op de sporen blijft vaak liggen wegens onduidelijkheid over welke instantie bevoegd is. De gemeente, het Gewest en de MIVB wijzen naar elkaar.

In Jette zien bewoners van de Charles Woestelaan (nabij metrostation Belgica), de De Smet de Naeyerlaan en de Guillaume De Greeflaan (beide nabij tramhalte Guillaume De Greef) sinds enkele maanden een schokkende toename van sluik- en zwerfafval in hun straten en aan de tramhaltes.

Een gecoördineerde opruimactie van overheidswege blijft evenwel uit, en dat heeft te maken met institutionele versnippering. De De Smet de Naeyerlaan is een gewestweg, waar de gewestelijke dienst Net Brussel bevoegd voor is. De aansluitende Guillaume De Greeflaan is een gemeenteweg en dus een bevoegdheid van de gemeente Jette. Elke gewestelijke schoonmaakactie stopt aan het uiterste punt van de De Smet de Naeyerlaan en laat de rommel even verderop liggen.

Nog een complicatie: voor de opruiming van de tramsporen is om veiligheidsredenen coördinatie nodig met de MIVB.

En wat met kleine parkjes en groene stroken naast een gewestweg, zoals diezelfde De Smet de Naeyerlaan? Officieel is Net Brussel daar niet bevoegd voor, maar doen zijn medewerkers wel een inspanning om de strook met afvalgrijpers enigszins schoon te maken. Maar, bij gebrek aan personeel kan dat nooit echt grondig gebeuren.

"Schandalig", zegt een fietsende buurtbewoner die liever anoniem blijft. "Ik kom op verschillende plekken afval tegen dat daar al maanden blijft liggen. Zowel Net Brussel als de gemeente Jette is nochtans op de hoogte."

Vijftien vuilniszakken

Aan het metrostation Belgica komen de gemeenten Jette en Sint-Jans-Molenbeek samen en is het grondgebied Koekelberg niet veraf. Het gevolg? Een situatie waarbij iedereen en niemand verantwoordelijk is, stellen de activisten van Brussel (Pou)belle vast. Het burgercollectief kon vorige week, op de actiedag Wake-Up Clean-Up van Net Brussel, in die zone liefst vijftien vuilniszakken vullen met de troep op straat.

"Ook in andere wijken van Brussel zien we institutionele onduidelijkheid, vooral wanneer gewest- en gemeentewegen samenkomen", zegt woordvoerster Anna Trzop. "Het resultaat is dat mensen hun afval op straat dumpen, omdat ze weten dat ze toch niet beboet zullen worden. En de buurtbewoners weten niet wie ze precies moeten bellen."

Tramsporen

De institutionele verwarring is maximaal wanneer het om tramhaltes en -beddingen gaat. Want is dan de gemeente, het Gewest of de MIVB bevoegd? Verscheidene gemeentebesturen in Brussel proberen de verantwoordelijkheid voor sommige opruimacties op de vervoersmaatschappij af te schuiven, zo bevestigen meerdere bronnen. Dat gebeurt soms uit politiek opportunisme, maar in enkele gevallen ook omdat de burgemeester of de gemeentedienst er oprecht van overtuigd is dat sommige tramzones en -beddingen door de MIVB onderhouden moeten worden.

Ook sommige medewerkers van Net Brussel verwijzen bij burgerklachten over vuile tramhaltes door naar de MIVB. De vervoersmaatschappij is echter formeel: het is de wegbeheerder - dus Net Brussel bij gewestwegen of de gemeente bij gemeentelijke wegen - die verantwoordelijk is voor de netheid op de tramsporen en de tramhaltes.

De MIVB is wettelijk alleen bevoegd voor de openbare netheid in de metro- en pre-metrostations, zo klinkt de uitleg. Er kan bij een tramhalte aan een gemeentelijke of een gewestweg dus geen sprake van zijn dat de MIVB-diensten afval moeten verwijderen, de vuilnisbakken moeten ledigen of in de herfst de dode bladeren dienen te verwijderen.

"We zijn een mobiliteitsdienst. Het kan toch niet de bedoeling zijn dat we een tweede Net Brussel worden", zegt MIVB-woordvoerder Guy Sablon. "Sommige gemeenten vragen ons bij de heraanleg van tramsporen om een groene bedding. Dan waarschuwen we vooraf: besef dat het onderhoud jullie taak is en dat jullie groendienst meer werk zal krijgen dan bij een bedding in asfalt."

Non-beleid

Volgens Brussel (Pou)belle is de discussie rond de tramhaltes een typisch voorbeeld van hoe de institutionele inefficiëntie in Brussel tot verwarring, non-beleid en uiteindelijk tot vuile straten leidt. "Sluikstorters maken daar misbruik van", zegt Trzop.

"We pleiten voor een duidelijke verdeling van de verantwoordelijkheden tussen de gemeenten en het Gewest. Een van de problemen is dat Net Brussel onvoldoende middelen heeft voor een sanctioneringsbeleid dat sluikstorters afschrikt. Om dat te verhelpen, zou je kunnen zeggen: alle ophaling wordt een bevoegdheid van het Gewest en de boetes voor sluikafval worden overal een taak voor de gemeente, omdat dit politieke niveau dichter bij de mensen staat."

"Dat is maar een van de mogelijke scenario's. Het is overigens ergerlijk dat wij als burgers dat in onze vrije tijd moeten gaan bedenken", gaat Trzop verder. "Het belangrijkste is dat er duidelijkheid moet komen: wie is nu bevoegd voor wat? We betalen hoge belastingen, dan willen we ook een propere stad. De huidige toestand is de hoofdstad van Europa onwaardig."