BIG CITY. Wanneer hoor je welke taal in de Brusselse trein- en metrostations?

We wonen in een overwegend tweetalig land waarbij beide talen evenwaardig zijn. Zo dicteert de taalwetgeving het ons. Een perfecte tweetalige communicatie is dus onvermijdelijk bij diensten die door iedereen gebruikt worden, zoals het openbaar vervoer. Om geen van beide talen voor te trekken, zijn zowel de NMBS als de MIVB op zoek gegaan naar creatieve oplossingen.

Het is je misschien nog nooit opgevallen, maar spits volgende keer maar eens je oren als je op het perron staat in een van de stations van de noord-zuidverbinding: zelfs de omroepstem is communautair geprogrammeerd. In Brussel-Noord somt ze eerst in het Nederlands op welke trein er aankomt, gevolgd door het Frans. In Brussel-Zuid is het omgekeerd.

En Brussel-Centraal dan? Wel daar is een creatieve taalkundige oplossing gevonden. Is het een even jaartal, dan begint de stem de aankondigingen in het Nederlands, tijdens oneven jaren is dat in het Frans.

“Een systeem dat al tientallen jaren op deze manier wordt toegepast,” vertelt Dimitri Temmerman, woordvoerder van de NMBS. “Je moet nu eenmaal in een taal als eerste beginnen en op deze manier worden het Nederlands en het Frans gelijk gebruikt.”

Wiskunde

Ook de MIVB moest een zekere inventiviteit aan de dag leggen. “Het lijken ietwat typische Belgische oplossingen, maar er zit wel degelijk een doordachte formule achter, die bijna wiskundig is. Zo zijn we er zeker van dat we beide talen gelijk behandelen in onze communicatie,” verduidelijkt Guy Sablon, woordvoerder van de MIVB.

De MIVB werkt voor het omroepen in de stations ook met jaartallen. Indien er een onderbreking op het net is, hoor je het in een even jaar in deze volgorde: Nederlands, Frans, gevolgd door het Engels. In een oneven jaar krijgt het Frans voorrang boven het Nederlands.

Genummerde haltes

De onpartijdige cijfertechniek gaat zelfs nog verder dan dat. “Elke halte of station heeft bij de MIVB een nummer. Als dat cijfer onpaar is, hoor en zie je eerst het Nederlands. Bij een halte met een paar getal is dat omgekeerd.”

Het valt misschien niet meteen op, maar zodra je het weet, zie en hoor je het in alles. Het naambordje van de halte in de richting waarvan de bus of tram aan komt rijden, de volgorde waarin de stem de halte afroept, de aansluitingen met andere vervoersmiddelen ... Per halte hoor je de volgorde verspringen.

Ook aan het visuele is gedacht. Alles wat de MIVB in haar voertuigen of stations neerschrijft, volgt hetzelfde principe: het Nederlands staat schuingedrukt, wat in het Frans te lezen staat niet, om de eenvoudige reden dat iemand die beide talen niet machtig is, op die manier het onderscheid kan maken.

En de muziek in de stations dan? Ook daar is een formule voor gevonden. Wie wacht op de metro hoort behalve Engelstalige of anderstalige nummers, uiteraard ook Franstalige en Nederlandstalige muziek. En die hoeveelheid Franstalige en Nederlandstalige meezingers moet voor de MIVB perfect in balans zijn.

Op die manier wordt taal, dat iets heel gevoelsmatigs kan zijn, gelinkt aan iets waar niet over te discussiëren valt: cijfers. Niet zomaar oplossingen op zijn Belgisch dus, maar een mathematische eerlijkheid.

• VOLGENDE VRAAG René Magritte 'vervalste' zijn eigen schilderijen.

Zelf ook een vraag voor Big City? Stel hem hier