Na dood fietskoerier: ‘Verzekering voor arbeidsongevallen maaltijdbezorgers blijft probleem’

Het dodelijk ongeval met een Uber Eats-fietskoerier afgelopen week doet nog maar eens vragen rijzen over het statuut en de arbeidsomstandigheden van platformwerkers, ook al is de regelgeving in ons land recent nog vernieuwd. Vakbond United Freelancers springt intussen in de bres voor de nabestaanden van de omgekomen maaltijdbezorger.

Donderdagnamiddag sloeg het noodlot toe voor Sultan Zadran, een 38-jarige fietskoerier en cricketspeler uit Afghanistan die in Brussel aan de slag was voor Uber Eats. Hij kwam aan het Noordstation onder een Flixbus terecht en overleefde het ongeval niet.

Diezelfde namiddag werd zo’n vier kilometer verderop, in het Europees parlement, gestemd over betere werkomstandigheden voor de circa 24 miljoen Europese maaltijdbezorgers en taxichauffeurs die voor bedrijven als Uber en Deliveroo werken.

“Want vandaag worden zij als zelfstandigen beschouwd, maar dat is natuurlijk onzin”, zegt Europees parlementslid Sara Matthieu (Groen), die mee aan de kar trekt. “Zelfstandig zijn betekent dat je kiest wat je verkoopt en aan welke prijzen je dat doet. Dat kunnen platformwerkers niet.”

Bovendien hebben maaltijdbezorgers vaak moeite met de eindjes aan elkaar te knopen en bouwen zij ondertussen geen sociale rechten op. “Een regelrechte schande”, vindt Matthieu. “Daarbij wordt verwacht dat het aantal platformwerkers in de EU de komende jaren nog gaat toenemen. Eenzelfde sociale beschermingskader als basis in alle lidstaten is daarom nodig, want nu is het een lappendeken.”

‘Zwaard van Damocles’

Op Belgisch niveau bestaan er sinds 1 januari nieuwe regels voor fietskoeriers en taxichauffeurs die werken voor apps als Deliveroo en Uber, weet ook advocaat Stefan Nerinckx.

“Platformwerkers kunnen door de nieuwe regelgeving onder het statuut van werknemer vallen wanneer aan bepaalde criteria wordt voldaan. Er ontstaat dan een weerlegbaar vermoeden van een arbeidsovereenkomst. De arbeidsmodellen van bedrijven zoals Uber zijn daarop niet afgestemd, dus die nieuwe regelgeving hangt een beetje als een zwaard van Damocles boven hun hoofden”, aldus Nerinckx.

Daarbij bepaalt de nieuwe wetgeving dat zelfstandige platformwerkers op kosten van het platform waarvoor ze werken verzekerd zijn tegen arbeidsongevallen.

Maar volgens Martin Willems van vakbond United Freelancers werkt 90 procent van de maaltijdbezorgers via het P2P-systeem, en dus niet als zelfstandige. De overgrote meerderheid van de fietskoeriers zou dus uit de boot vallen, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de meeste Uber-chauffeurs, die vaak wel als zelfstandige aan het werk zijn.

“Voor Sultan komt de wettekst hoe dan ook te laat”, betreurt Willems. “Maar ook het gros van de maaltijdbezorgers is nog steeds niet gedekt tegen arbeidsongevallen. Die verzekering blijft dode letter.”

‘Vast bedrag’

Tegelijkertijd bestaat er via Uber, waarvoor de omgekomen fietskoerier rondreed, wel een door het bedrijf opgezette verzekeringspolis die stelt dat de nabestaanden van een overleden taxichauffeur of maaltijdbezorger “een vast bedrag” ontvangen. Uber zou ook opdraaien voor de uitvaartkosten wanneer iemand overlijdt als gevolg van een ongeval tijdens een rit.

Het Amerikaanse bedrijf kan voorlopig bevestigen noch ontkennen of dat inderdaad betekent dat de familie van Zadran een bedrag mag verwachten, omdat "het gerechtelijk onderzoek nog loopt".

United Freelancers zal zelf in ieder geval alles uit de kast halen om de nabestaanden van de overleden Zadran een handje te helpen. “Wij hebben van de familie de machtiging gekregen om daartoe het nodige te doen”, aldus Willems. Zadran laat immers vijf kinderen na, een zesde kind was op komst.

Maandagavond om 19 uur vond aan de Flixbus-halte aan het Noordstation, waar Sultan Zadran om het leven kwam, een herdenkingsmoment plaats, waar enkele tientallen mensen zijn samengekomen.