Na een half jaar aanmodderen: tijd voor een nieuwe formateur?

'In PS-kringen valt te horen dat het misschien tijd is voor een nieuwe formateur.' Dat schrijft BRUZZ-redacteur Bram Van Renterghem in de Bijgedachte van deze week.

Gisteren was het exact zes maanden geleden dat we naar de stembus trokken. Sindsdien is er een coalitie aan Franstalige kant – MR, PS en Les Engagés – en een aan Nederlandstalige kant: Groen, N-VA, Open VLD en Vooruit.

Probleempje: de twee coalities willen niet samen een regering vormen. Hoe het nu verder moet, weet niemand. Er wordt nauwelijks nog gepraat met elkaar: het laatste gesprek tussen PS en MR zou van dinsdag 28 november dateren, de dag waarop de PS haar verzet tegen de N-VA hard maakte in de media.

De opties zijn beperkt. Formateur David Leisterh (MR) kan de PS inwisselen voor Ecolo en Défi. Dat is nauwelijks een oplossing, want die twee partijen zijn evenmin fan van N-VA. Zakia Khattabi (Ecolo) is nog altijd razend op Karl Vanlouwe en de hele N-VA, omdat die een campagne tegen haar als kandidaat-rechter bij het Grondwettelijk Hof hebben gevoerd. En Défi moet al helemaal niks van de N-VA weten.

Falende Leisterh

In PS-kringen krijgen we dan weer te horen dat het misschien tijd is voor een nieuwe formateur. “David Leisterh (MR) is gefaald in zijn opdracht. Laat iemand anders het nu maar eens proberen,” klinkt het.

Daar werd niet expliciet bij gezegd dat Ahmed Laaouej zelf die rol moet opnemen. Maar het zou een logische keuze zijn. PS is met zestien zetels de tweede grootste fractie na de MR. En Laaouej heeft bijna 5.000 voorkeurstemmen meer dan Leisterh.

Hij kan ook meer kanten uit dan zijn liberale tegenhanger. De PTB/PVDA komt immers in beeld als mogelijke coalitiepartner, waarmee de PS heel wat standpunten deelt. Bijvoorbeeld over de strengere huurwet, die de socialisten nu met een alternatieve meerderheid door het parlement willen duwen.

Laaouej had half november wel nog gezegd dat hij zo’n coalitie met PTB uitsluit, maar al te ernstig moet die belofte niet genomen worden. Ook in Molenbeek en Vorst brak nood plots wet. Op het gewestniveau is dat niet anders.

Met zo’n donkerrode coalitie aan Franstalige kant lopen N-VA en Open VLD gillend naar de uitgang. Ook op dat vlak zou het dus ‘missie geslaagd’ zijn voor Laaouej. In de plaats zou aan Nederlandstalige kant dan een coalitie met Groen, Team Fouad Ahidar, Vooruit en eventueel PVDA op de been kunnen worden gebracht.

Rampzalige tekorten

Er zijn echter ook obstakels. Vooruit, Groen en enkele Franstalige partijen staan niet te springen om met Team Fouad Ahidar en de PTB/PVDA te regeren. Daarnaast is ook bij de PTB/PVDA zelf de appetijt niet zo groot. Liever zien zij hoe het in Vorst en Molenbeek loopt, vooraleer de sprong naar het Gewest te wagen. Bovendien is er met de rampzalige tekorten op gewestniveau absoluut geen marge voor populaire maatregelen zoals gratis openbaar vervoer, een oude eis van de PTB/PVDA.

Een deelname van de radicaal-linksen is dus onwaarschijnlijk, waardoor het toch met PS of met Ecolo en Défi te doen zal zijn. Allemaal partijen die de N-VA willen lossen, om in de plaats ervan de eenmansfractie van Benjamin Dalle (CD&V) aan boord te hijsen – een scenario waar ook zusterpartij Les Engagés evident voorstander van is. Dalle heeft al herhaaldelijk gezegd de vorige coalitie niet te willen depanneren, maar een garantie op een zitje aan de regeringstafel op donderdag, doet misschien wonderen.

Het zou een wrange smaak nalaten: Franstaligen hebben in principe niks te zeggen over de coalitie aan Nederlandstalige kant, die er nu eindelijk is. Dat die onder druk van Laaouej alsnog zou veranderen, is een aanfluiting van het systeem, en de beloning van pure machtspolitiek.

Maar nog eens zes maanden ‘chicken game’ spelen en doen alsof de PS geen veto heeft, is nog veel gevaarlijker. In maart brengt Standard & Poor’s een nieuwe rating uit. Volgens de universiteit van Namen is het Brussels Gewest op weg om vanaf 2027 zo’n half miljard euro te betalen aan interest alleen. Met een ratingverlaging gaat dat bedrag nog omhoog, allemaal geld dat niet naar beleid kan gaan. Alleen een regering kan die sneeuwbal tegenhouden. Tijd voor actie.