Streng maar rechtvaardig, zo wou Nicole de Moor (CD&V) de hondenstiel van staatssecretaris voor Asiel en Migratie te lijf gaan. “Vandaag zitten er te veel mensen in het systeem die dat niet nodig hebben, dat moet je oplossen.”
©
Ivan Put
| Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V).
“Een warme Margaret Thatcher.” Met die woorden stelde CD&V-partijvoorzitter Sammy Mahdi zijn opvolger als staatssecretaris voor Asiel en Migratie in de zomer van 2022 voor. Vandaag heeft de Moor een golf aan crisissen achter de kiezen die ze volgens tegenstanders ook met de kilte benaderde die bij een iron lady past. Zelf ziet de Oost-Vlaamse, die tien jaar in Kuregem woonde, het anders. “Ik wist dat die woorden zouden terugkeren.”
U staat er niet achter?
Nicole de Moor: “There is no such thing as society,” zei Thatcher. Daar sta ik ideologisch heel ver van. Ik ben een gemeenschapsmens.
Toch hebben velen die warmte te weinig gezien.
De Moor: Het asieldebat is heel gepolariseerd. Vaak komt dat tot uiting in het beeld dat men maakt van de politiek verantwoordelijke die het gezicht is van dat beleid. Dat men mij in de koude hoek plaatste, daar heb ik het moeilijk mee gehad. Alsof je enkel maar voor of tegen migratie kan zijn, enkel links of rechts, enkel koud of warm. Ik heb het krakende migratiesysteem willen hervormen om de basis ervan overeind te houden. En dan word je blijkbaar al snel in de harde hoek geplaatst.
"Wie denkt dat door de opvangcrisis op te lossen ook alle problemen in Brussel rond armoede en sociale kwetsbaarheid van de baan zijn, die vergist zich schromelijk"
Staatssecretaris voor Asiel en Migratie

Asiel is natuurlijk een domein dat ingebed is in een constante crisissfeer.
De Moor: Ik ben gestart in volle opvangcrisis en al snel volgden het kraakpand in de Paleizenstraat en de tentenkampen aan het kanaal. Wat ik lastig vond, is dat er toen gedaan werd alsof ik een strategie zou maken van een tekort aan plaatsen waardoor mensen op straat belandden. Maar ik weet wat wij er zelf aan doen.
Het blijft wrang voor velen: een christendemocrate onder wier beleid de wachtlijst met asielzoekers die recht hebben op opvang drieduizend mensen telt.
De Moor: We hebben deze legislatuur tienduizend extra opvangplaatsen gecreëerd, waarvoor we van de kust tot de Ardennen tegenwind hebben gekregen. U focust op de kritiek die van links komt, maar ik hoor evenveel de andere zijde die zegt dat ik de grenzen wijd openzet. Gelukkig is er ook een grote groep mensen die zich zorgen maakt. Die niet hardvochtig zijn tegenover mensen die écht bescherming verdienen, maar wel een rechtvaardig systeem willen. Dat betekent: bescherming voor wie het nodig heeft. Vandaag zitten er te veel mensen in het systeem die dat niet nodig hebben, dat moet je oplossen. Anders haal je het systeem en het draagvlak onderuit.
Het gaat over rechten en plichten: een heel cruciale gedachte in de christendemocratie. Wie die bescherming krijgt, willen we meenemen in een gemeenschapsverhaal, maar dan moet die persoon ook de nodige inspanningen doen.
U heeft het over rechtvaardigheid, maar ontzegt mensen die daar recht op hebben een plek in het opvangsysteem.
De Moor: We hebben naar noodoplossingen gezocht. Samen met het Brussels Gewest voorzien we in tweeduizend noodopvangplekken. Onder mijn beleid is de samenwerking tussen Brussel en de federale autoriteiten versterkt, dat is een trendbreuk met vroeger. Ik vind het niet oké dat we drieduizend mensen niet kunnen opvangen, maar die slapen niet allemaal in de Brusselse straten.
Elke asielzoeker op straat is er één te veel. Het is belangrijk om die crisis op te lossen, maar wie denkt dat door de opvangcrisis op te lossen ook alle problemen in Brussel rond armoede en sociale kwetsbaarheid van de baan zijn, die vergist zich schromelijk. Er zijn tienduizend daklozen in Brussel. Dat is echt problematisch. Het is heel kort door de bocht om te zeggen dat dat enkel aan de asielcrisis ligt. Toch lees ik die analyse vaak.
De beslissing om alleenstaande mannen geen opvang te verlenen, resulteerde zelfs in duizenden veroordelingen voor de overheid.
De Moor: Ik ben daar altijd heel eerlijk over geweest. Elke asielzoeker heeft recht op opvang, maar we slagen daar niet in omdat het aantal aanvragen zo hoog ligt.
U wil de instroom verlagen, maar vorig jaar registreerden de asieldiensten bijna veertigduizend aanvragen.
De Moor: Laat me één voorbeeld geven. Het is vanzelfsprekend dat Palestijnen die de wreedheden in Gaza ontvluchten bescherming krijgen. Maar meer dan de helft van de Palestijnen die hier asiel aanvragen, heeft al bescherming in een ander EU-land. Dat kan niet blijven duren.
Lees verder onder de foto

©
Dieter Nijs
| Nicole de Moor: "Meer dan de helft van de Palestijnen die hier asiel aanvragen, heeft al bescherming in een ander EU-land. Dat kan niet blijven duren."
Zij komen bijvoorbeeld uit Griekenland, een land dat geen schoonheidsprijzen wint als het op de behandeling van asielzoekers aankomt.
De Moor: Griekenland is veilig. Dat is de basis. Natuurlijk zijn er wel welvaartsverschillen tussen Griekenland en België.
Het gaat niet over welvaart, het gaat over de veiligheid voor mensen op de vlucht voor brute oorlogen.
De Moor: Exact, en dan ben je ook in een ander Europees land veilig.
Ondertussen bent u ook van plan om Afghanen die hier geen bescherming krijgen naar Afghanistan terug te sturen.
De Moor: Dat gaat over mensen die hier onwettig verblijven. We beschermen Afghanen die op de vlucht zijn voor vervolging, maar vandaag wordt niet elke Afghaan erkend. Het erkenningspercentage is net gedaald, terwijl Afghanistan al jaren in de top drie staat van nationaliteiten die in ons land bescherming aanvragen. Die mensen belanden dus in onwettig verblijf. Dat is een leven van miserie en ellende, en het weegt op een stad als Brussel.
Ik wil me niet neerleggen bij een realiteit met honderdduizend mensen in onwettig verblijf. Dus, dan organiseer je terugkeer, of ga je massaal verblijfsdocumenten uitdelen. Voor die tweede optie pas ik, maar terugkeer blijft ontzettend moeilijk. Je hebt voldoende eigen capaciteit, begeleiding en juridische mogelijkheden nodig. Maar je bent ook heel vaak afhankelijk van de samenwerking met de herkomstlanden.
Toch maakt u er een speerpunt van.
De Moor: Opvang organiseren en instroom verminderen zijn even belangrijk, maar terugkeer is het moeilijkste deel. Maar het is nodig, zeker voor een stad als Brussel. Weet u hoeveel Brusselse burgemeesters – ook PS-burgemeesters – mij vragen om extra werk te maken van terugkeer van mensen in onwettig verblijf? In Brussel werken we aan specifieke projecten om overlastplegers gedwongen terug te sturen. Burgemeesters zijn daar vragende partij voor.
Wil u meer mensen in onwettig verblijf - die geen overlast plegen - ook effectief op een vliegtuig zetten?
De Moor: We moeten hen een weg bieden uit illegaal verblijf. In onze terugkeerloketten gaan we met hen in gesprek en gaan we na of er mogelijkheden zijn om hen naar een wettig verblijf te leiden, als ze aan de voorwaarden voldoen. Is dat niet zo, dan willen we hen helpen bij de terugkeer naar een herkomstland. In Tunesië heb ik bijvoorbeeld een man ontmoet die na tien jaar onwettig verblijf in ons land een electrozaak is gaan runnen in Tunis. Daar helpen wij graag aan mee. Die mensen hier laten verkommeren in onwettig verblijf, vind ik onmenselijk.
U hoopt naast verhoogde terugkeer op een lagere instroom door het EU-migratiepact en mikt vervolgens op de afbouw van ons opvangsysteem. Dat wordt een werk van heel lange adem.
De Moor: Als je asiel wil blijven verlenen aan wie het nodig heeft en legale migratie voorzien voor wie hier komt werken en studeren, dan moet je iets doen aan illegale instroom en onwettig verblijf. Het Europees migratiepact is een enorme stap in de juiste richting, we zullen iets kunnen doen aan die doorreizende asielzoekers die vandaag vaak in onze centra terechtkomen terwijl ze al eerder in andere landen asiel hebben aangevraagd en we zullen aan de buitengrenzen al terugkeer kunnen organiseren. Maar het is zeker niet het enige dat we moeten doen.
Het pact wil ook de druk op de buitengrenzen doen afnemen, maar in de huidige geopolitieke- en klimaatcontext kunnen we toch niet verwachten dat mensen geen nieuwe routes zullen vinden om uit hun land te vluchten?
De Moor: De migratiedruk zal blijven bestaan, maar we moeten proberen vermijden dat mensen op zo’n bootje stappen in Afrika. Want ze wagen zich voor de economische mogelijkheden in Europa aan een levensgevaarlijke reis terwijl ze niet in aanmerking komen voor asiel. Net daarom willen we in die Afrikaanse landen investeren zodat zij die stap minder snel zetten. Het is een van de manieren om de asieldruk in ons land te verlagen, zodat de mensen die hier bescherming verdienen kunnen terugvallen op waardige opvang.
Volgens experts zullen ook met het EU-migratiepact vluchtelingen hun weg naar Europese landen blijven vinden dankzij nieuwe routes.
De Moor: Kijk, het is gemakkelijk om te zeggen wat allemaal kan mislopen. Maar wat is het alternatief? Dat die mensen hun leven riskeren door op zo’n bootje te stappen? Niet strijden tegen mensensmokkel? Men heeft een probleem met grensbescherming, we mogen geen deals sluiten met landen zoals Algerije of Egypte, we mogen hen geen procedures laten doorstaan aan buitengrenzen, ... Wat is het alternatief daarop? De asielcijfers in België laten stijgen? Dat gaat niet, we botsen op onze opvanglimieten – zoveel is duidelijk.
Maar de vele gemeenschappen in ons land, de Palestijnse bijvoorbeeld, zullen toch ook een magneet blijven?
De Moor: Het is niet omdat mensen een reden hebben om voor België te kiezen, dat we het systeem niet moeten aanpassen. Het is niet omdat je hier iemand kent, dat we zo’n zware asiellast moeten accepteren. We streven naar een gelijkere verdeling van de inspanningen in Europa.
"Weet u hoeveel Brusselse burgemeesters – ook PS-burgemeesters – mij vragen om extra werk te maken van terugkeer van mensen in onwettig verblijf?"
Staatssecretaris voor Asiel en Migratie

Ondertussen horen hulporganisaties in Brussel dat de volgende regering van plan is om tot 1,6 miljard euro te besparen op asiel.
De Moor: Asiel is moeilijk in begrotingstabellen te gieten, je bent altijd afhankelijk van wat elders in de wereld gebeurt en het rommelt vandaag in de wereld. Op termijn willen we het aantal opvangplaatsen afbouwen, want de grootste hap uit het asielbudget gaat vandaag naar opvang. Door de instroom te verlagen, zullen we ook minder opvang nodig hebben. Maar we gaan geen centra sluiten waar asielzoekers in leven.
Tot slot: hoe kijkt u naar de hopeloze Brusselse formatie? U woonde meer dan tien jaar lang in Anderlecht.
De Moor: Ik maak mij zorgen. We kunnen niet verwachten van de burger dat die nog gelooft in het democratisch bestel als democratische partijen niet met elkaar rond de tafel gaan zitten.
Verschillende partijen, vooral de socialistische familie, kijken naar CD&V als deel van de oplossing.
De Moor: CD&V is vandaag niet aan zet. Er is een meerderheid aan Nederlandstalige kant, die moet snel kunnen onderhandelen met een Franstalige coalitie. Wij hoeven niet aan tafel te komen, er is een meerderheid aan Vlaamse zijde.
Lees meer over: Politiek , Samenleving , Nicole De Moor , Asiel en Migratie
Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.