Tot acht weken wachten bij rijscholen: 'Zitten met enorm tekort aan rij-instructeurs'

Wie zich voor rijpraktijklessen wil inschrijven, moet daarvoor vaak zes tot acht weken wachten in de hoofdstad. Door de coronaperiode en een groot aantal instructeurs dat op pensioen gaat is er in het gewest een tekort ontstaan van zo'n 85 à 170 rij-instructeurs. Maar het aantrekken van een nieuwe generatie instructeurs blijkt moeilijk. "Het is tijd dat het Brussels Gewest de examens eindelijk zelf organiseert."

Brusselse rijschooldirecteurs zitten met de handen in het haar. Wie zich vandaag aanmeldt voor rijlessen, moet vaak al 6 tot 8 weken wachten. Rijscholen willen graag meer klanten aannemen, maar hebben niet genoeg personeel. "Volgens mij is er in Brussel geen enkele rijschool die genoeg rij-instructeurs heeft", zegt André Bastin, directeur van de Schaarbeekse rijschool ESCAM. "Je hoort overal hetzelfde: we vinden ze niet."

Sinds 2021 is er sprake van een structureel tekort aan rij-instructeurs, met twintig openstaande vacatures dat jaar. In 2022 kwamen er vijftien vacatures bij en in 2023 gaat het om 27 vacatures. Ook dit jaar, in augustus 2024, telt Actiris 26 openstaande vacatures. In werkelijkheid is het aantal mogelijk nog hoger, aangezien niet alle bedrijven hun vacatures op het Brusselse platform plaatsen.

Volgens David Barattucci, vicevoorzitter van La Fédération des Auto-écoles agréées, zoekt elke rijschool wel één of twee rij-instructeurs. Dat zou betekenen dat er in Brussel – met 85 erkende ondernemingen – zo'n 85 tot 170 instructeurs nodig zijn. Barattucci, die directeur is van zeven rijscholen, benadrukt: "Als er morgen tien instructeurs bij ons aankloppen, neem ik ze allemaal aan.”

Knelpuntberoep sinds corona

Hoewel de sector al langere tijd kampt met tekorten, is het pas sinds de coronacrisis echt ontspoord. Toen zijn heel wat mensen met het beroep gestopt en de nieuwe instroom is te traag om het tekort op te vangen. Sinds 2021 staat het beroep van rij-instructeur dan ook op de Brusselse lijst met knelpuntberoepen.

Maar er is nog een tweede uitdaging: de verouderdere instructeurpopulatie. "Heel wat mensen zijn in de jaren 1970 begonnen met het beroep", gaat Barattucci verder. "Die gaan inmiddels allemaal met pensioen." Voorlopig komen er net genoeg nieuwe rij-instructeurs binnen om de vertrekkende te vervangen, maar niet om de bestaande tekorten op te lossen.

Het aantrekken van de nieuwe generatie blijkt een uitdaging. "Het probleem is: de kandidaten vinden", zegt Barattucci. "Het is een moeilijk beroep: je bent pedagoog, advocaat en technicus in één. Je hebt iemand nodig die niet alleen relaxed is, maar ook de wet kent en praktisch is. Maar het is ook een aantrekkelijk beroep, het verdient relatief goed."

Lees verder onder de afbeelding.

Er zijn volgens de federatie van rijscholen verschillende manieren om het beroep aantrekkelijker en toegankelijker te maken. In de eerste plaats zouden de examens in Brussel georganiseerd moeten worden. Die examens worden een beperkt aantal keren per jaar afgenomen. Kandidaten uit Brussel moeten ervoor naar Vlaanderen of Wallonië afreizen.

Ook zou een deel van de technische informatie uit het examen kunnen verdwijnen. “We pleiten voor het aanleren van rijtechnieken in plaats van vergaande kennis van de mechanica van de auto", zegt Barattucci. "We zijn vragende partij om met de nieuwe Brusselse regering rond de tafel te zitten."

'Misschien examens in Brussel in 2025'

"Brussel heeft sinds de zesde staatshervorming nog geen examen voor rijschoolinstructeurs of -directeurs georganiseerd", bevestigt Inge Paemen van Brussel Mobiliteit. Na de overheveling van de bevoegdheid rijopleiding van de federale overheid naar de gewesten in 2014, bleek het Brusselse agentschap hier nog niet klaar voor.

De organisatie van deze examens vergt veel werk: denk aan het samenstellen van een jury van experts, het opstellen en afnemen van examens en geschikte oefenterreinen zoeken. Het huidige personeelsbestand van Brussel Mobiliteit bleek hiervoor "niet toereikend".

"Momenteel observeren we hoe de andere gewesten de examens organiseren," aldus Brussel Mobiliteit. "Mogelijk kan Brussel in de loop van 2025 zelf ook starten met het organiseren van examens."

Inhoudelijke wijzigingen van de examenstof zijn voorlopig niet aan de orde: "Een hervorming is momenteel niet voorzien. We kampen we nu al met een slecht imago van de sector, een hoog aantal niet-geslaagden en fraudegevallen", zegt Paemen. “We willen een bepaald niveau behouden en de kwaliteit blijven garanderen. Allemaal redenen om de criteria niet te herzien."

Volgens Brussel Mobiliteit is het wel degelijk belangrijk dat rijschoolinstructeurs technische kennis van voertuigen hebben, zodat ze leerling-chauffeurs kunnen uitleggen wat de verschillende onderdelen van een voertuig zijn en waarvoor ze dienen. Wie rij-instructeur wil worden in Brussel, kan hiervoor trouwens op verschillende plekken een opleiding volgen, bijvoorbeeld bij Syntra. Lessen volgen is trouwens niet verplicht; zelfstudie is ook een optie.

'Bevoegdheid opnemen'

Actiris stelt vast dat de technische onderdelen van het examen inderdaad moeilijk zijn en ontwikkelde met Bruxelles Formation een nieuw opleidingstraject om zo het slaagpercentage op te krikken. Het gaat om een traject van vier maanden waar twaalf mensen per keer aan mee kunnen doen.

"Gedurende deze periode bereiden we kandidaten voor op het examen", zegt Nora Ed-Daoui, woordvoerster van Actiris. De technische onderdelen waren een struikelblok dat in een klas beter kon worden overgebracht. "Het afgelopen jaar zijn er van de 36 kandidaten twaalf geslaagd. Zeker, de moeilijkheidsgraad blijft een obstakel, maar voorbereiding is het belangrijkst."

"Het aantal opleiding- en examenplaatsen is te laag voor de vraag", reageert Barattucci op het opleidingsaanbod in Brussel. Ook is hij niet overtuigd over de komst van de examens naar het Brussel Gewest. "Dat horen we al tien jaar. De intenties zijn goed, maar we willen een actieplan zien," gaat hij verder. "Het is tijd dat Brussel deze bevoegdheid écht opneemt. Als Brussel de examens zelf zou organiseren, wordt het ook makkelijker een beleid te ontwikkelen.”