Wie is Johan Floderus, de Zweedse Brusselaar die al 653 dagen vastzit in Iran?

Al 653 dagen zit de Zweedse Brusselaar Johan Floderus vast in Teheran. De campagne om Floderus vrij te laten, schakelt een versnelling hoger, met affiches in de straten van Brussel en een event donderdag in Bozar met gewezen celgenoot Olivier Vandecasteele.

Sinds een vijftal weken hangen in het Brusselse straatbeeld affiches met daarop #FreeJohanFloderus, een campagne ondersteund door Elsene en Brussel-Stad.

De Brusselse gemeenten scharen zich achter de campagne, opgezet door familie en vrienden, omdat de 33-jarige Zweed in Elsene woont. Floderus werkt voor de Europese dienst voor extern optreden, de diplomatieke tak van de EU, en woont al jaren in Brussel. Sinds 17 april 2022 zit hij vast in Iran op verdenking van spionage. Vermoed wordt dat Iran uit is op een gevangenenruil met Hamid Nouri, die in Zweden een levenslange gevangenisstraf uitzit voor zijn aandeel in massa-executies eind jaren tachtig.

Donderdagavond houdt de steungroep een event in Bozar. Onder meer Olivier Vandecasteele, die 455 dagen opgesloten zat in een Iraanse cel, komt er spreken.

Celgenoten

"Olivier en Johan deelden gedurende drie weken een cel," zegt de Brusselse Raia Mihaylova, woordvoerder en sinds 2016 een goede vriendin van Floderus. "Olivier en Johan ontwikkelden er een innige band. Ze beloofden elkaar dat wie het eerst uit de cel kwam de ander zou helpen."

Floderus zit al sinds 17 april 2022 vast in de Evin-gevangenis in hoofdstad Teheran. Hij werd aangehouden toen hij via de luchthaven het land wilde verlaten na een toeristische rondreis met vrienden. Toen gold in Zweden nog geen negatief reisadvies voor het land, in België was dat wel het geval.

Van de 653 dagen zat Floderus al driehonderd dagen in isolatie. "Nu zit hij met drie anderen in een cel van twaalf vierkante meter," zegt Mihaylova. "Ze slapen op dekens, het licht is 24/7 aan en hij krijgt weinig te eten. Via de Zweedse ambassade komt er gelukkig wat geld om extra eten te kopen. Dat deelt hij met zijn celgenoten."

Spionage

Floderus wordt ervan beschuldigd contact te hebben met Israël, geheime informatie door te spelen aan buitenlandse mogendheden en "verderf te verspreiden op aarde," waarvoor een rechter de doodstraf kan uitspreken. De advocaten van Floderus hebben nog een kleine week voor het slotpleidooi.

De Zweed schreeuwt zijn onschuld uit en zegt dat zijn reis puur privé was. Dat hij vloeiend Farsi spreekt, wat het Iraans regime gebruikt als argument voor de beschuldigingen van spionage, komt omdat hij al lang een zwak heeft voor de regio. Hij bezocht het land al meermaals, waaronder enkele keren als EU-werknemer - hij was betrokken bij een EU-programma voor Afghaanse vluchtelingen in Iran.

"Johan is erg toegewijd aan zijn job," zegt Mihaylova, "Hij is altijd heel geïnteresseerd geweest in het Midden-Oosten. Maar hij is ook gewoon erg open, sociaal, helpend en witty, grappig." Ze gingen geregeld samen uit, in het centrum van Brussel of aan het Luxemburgplein. "Als er maar gedanst kon worden," zegt ze.

Ook gewezen BRUZZ-journalist Tim Devriese omschrijft Floderus als een goede vriend. "Ik spreek ook Zweeds, dat schept een band. We kennen elkaar al tien jaar en gingen soms samen naar de gym."

Voor Devriese kwam de gijzeling als een totale verrassing. "Toen ik een hele tijd geleden geen antwoord kreeg op mijn vraag om nog eens af te spreken, dacht ik nog dat hij het gewoon druk had. Tot ik een half jaar geleden een artikel in The New York Times las dat de hele zaak onthulde. Het is gewoon onmenselijk wat hij nu moet doorstaan."

Gevangenruil

Dat de zaak pas na journalistiek speurwerk aan het licht kwam, komt omdat de Zweedse overheid de familie van Floderus gevraagd had om de zaak stil te houden, in de hoop tot een diplomatieke oplossing te komen.

Olivier Vandecasteele kwam pas vrij na een gevangenenruil met de Iraanse terrorist Assadollah Assadi. Of de Iraanse regering ook op zo'n ruil met Zweden aanstuurt, en of Zweden daarop in wil gaan, is nog onduidelijk.

Naast Floderus zit ook de Iraans-Zweedse VUB-gastprofessor Ahmadreza Djalali vast in Iran, al 2.836 dagen lang.