Brusselse ouders bouwen zelf opvangcentrum voor kinderen met meervoudige handicap

In Brussel wachten meer dan honderd volwassenen met een meervoudige handicap op een plek in een aangepast dag- of wooncentrum. Voor deze doelgroep bestaan twee gespecialiseerde centra, maar dat is niet genoeg om aan de vraag te voldoen. Zes Brusselse families hebben de handen in elkaar geslagen om zelf een derde centrum te bouwen op maat van deze doelgroep.

De initiatiefnemers - ouders van een kind met een meervoudige handicap en motorische afhankelijkheid - ontmoetten elkaar in het dagcentrum CREB Solidaritas, dat deze doelgroep opvangt tot 21 jaar. “Onze kinderen waren toen tussen de 10 en 15 jaar,” zegt Christophe Bourgois, één van de ouders en projectleider. “We realiseerden ons dat onze kinderen moeilijkheden zouden ondervinden zodra het centrum hen niet langer kon huisvesten.”

De kinderen van deze zes gezinnen hebben complexe en intensieve zorgnoden, legt Bourgois uit: “Het gaat om mensen met meerdere beperkingen. Ze hebben moeilijkheden met lopen en zitten de hele dag in een rolstoel, in combinatie met een cognitieve of mentale handicap. Dat wil zeggen dat ze voor alle dagelijkse handelingen hulp nodig hebben: zich voeden of wassen lukt niet zelfstandig. Ze spreken ook niet, maar drukken zich uit via gebaren of geluiden.”

“Als de kinderen klein zijn, lukt de zorg nog wel,” gaat Bourgois verder. “Maar op een bepaald moment worden ook de ouders ouder. En op een dag zijn de ouders er niet meer. Dan komt de zorg bij broers en zussen terecht. Er is dus echt een oplossing nodig.”

Wachtlijst van meer dan 100 mensen

Een rapport van de Franse Gemeenschap onderstreepte het hoogdringende verzoek van de ouders eerder al. Meer dan honderd mensen met een meervoudige handicap én grote afhankelijkheid zouden momenteel op een wachtlijst staan voor een dag- of wooncentrum in Brussel. Dat stellen hun meest recente cijfers uit 2019.

Dat aantal ligt ver boven de beschikbare capaciteit voor deze doelgroep. In Brussel bestaat momenteel slechts één gespecialiseerd centrum voor mensen met deze zorgnoden: Hoppa, in Sint-Agatha-Berchem, ook opgericht door een groep ouders. “Vóór hun centrum was er helemaal niets,” zegt Bourgois. Hoppa heeft plaats voor zo'n dertig volwassenen. Er komt slechts sporadisch een nieuwe plek vrij, meestal alleen als een bewoner overlijdt.

Eind maart is nog een tweede centrum geopend: Tous Ensemble in Ukkel. "Ook een initiatief van een ouder met een kind met een meervoudige handicap," laat Bourgois weten. Dat centrum vangt 25 volwassenen met een handicap op in een dagcentrum en 15 in een wooncentrum. Het centrum richt zich op een iets bredere doelgroep: volwassenen met een verstandelijke beperking, met of zonder motorische problemen.

Een terrein in Anderlecht

Met de twee centra is nog niet voldaan aan de vraag, beargumenteren de ouders achter de vzw Tisser. De groep wil daarom zelf nog een derde centrum te bouwen. Ze krijgen steun van Hoppa, dat zijn expertise deelt én een aanzienlijke lening verstrekt. De vereniging vond een terrein in de Bloeistraat in Anderlecht, eigendom van de katholieke kerk. Bourgois: "We hebben een langdurig huurcontract van vijftig jaar onderhandeld. Zo zijn we goedkoper uit dan wanneer we het terrein zouden kopen.”

Het nieuwe centrum zal plaats bieden aan 25 personen: tien bewoners met een eigen kamer. “In het weekend kunnen de bewoners naar hun familie,” zegt Bourgois, “maar als dat niet lukt, kunnen ze gewoon in het centrum blijven.” Er is daarnaast ook plaats voor en vijftien gebruikers van het dagcentrum. "De vraag naar dagopvang is groot."

Gezocht: 2,5 miljoen euro

De bouw van het centrum kost in totaal 7 miljoen euro. Daarvan is al zo’n 4,5 miljoen euro verzameld. De Franse Gemeenschapscommissie (Cocof) subsidieert het project met 3 miljoen euro, en de Europese Unie draagt via het Efro-fonds 750.000 euro bij.

Er blijft nog een financieringstekort van ongeveer 2,5 miljoen euro. Een verhoging van de Cocof-subsidie verwacht Christophe Bourgois pas nadat er een nieuwe regering is gevormd. De hoop ligt nu bij private sponsors, filantropische fondsen, non-profitorganisaties en maatschappelijke verenigingen.

De deelname aan de 20 kilometer van Brussel met een G-sportteam moet het project extra zichtbaarheid geven. “We hebben 130 deelnemers gevonden – wandelaars en hardlopers – die het logo van onze vereniging dragen,” vertelt Bourgois.

“We lopen in kleine groepjes, waarvan sommige met een persoon met een handicap. Vijf mensen met een meervoudige handicap doen mee in een rolstoel.” Afgelopen zaterdag trainde een deel van de lopers al met een kleine groep: een tocht van 10 kilometer tussen Sint-Agatha-Berchem en Anderlecht.

De lopers zoeken sponsors die een belastingvrije gift willen doen. De organisatie hoopt via deze actie minstens 20.000 euro op te halen. Maar daar blijft het niet bij, zegt Bourgois: "In het najaar willen we ook een groot benefietconcert organiseren in Anderlecht – uiteraard volledig rolstoeltoegankelijk.”

Opening in 2028 of 2029

De ouders achter vzw Tisser rekenen erop dat ze de financiering rondkrijgen en met de bouwwerken kunnen starten in het najaar van 2026. De bouwvergunning is al goedgekeurd. Ze voorzien de opening tegen eind 2028 of begin 2029. Bourgois waarschuwt dat met dit project weliswaar een historisch tekort wordt ingehaald, maar dat de wachtlijst in Brussel ook na de opening van dit centrum nog niet is weggewerkt. “Zelfs met het centrum Tisser blijft er nood aan minstens één bijkomend centrum om aan de vraag te kunnen voldoen.”