Bijna 10.000 mensen thuisloos in Brussel: 'Meer en meer mensen slapen rond stations'

In Brussel zijn bijna 10.000 mensen dak- of thuisloos. Dat blijkt uit een rapport van de gewestelijke instantie Bruss’Help na een tweejaarlijkse telling. Het gaat om een stijging van 24,5 procent ten opzichte van het vorige onderzoek.

In de nacht van 6 op 7 november 2024 trokken vierhonderd vrijwilligers de stad in om het aantal daklozen in de openbare ruimte te tellen. Dat doen ze elke twee jaar, sinds 2008. In opdracht van de Brusselse sectororganisatie Bruss’Help telden ze dit keer 992 mensen die in de openbare ruimte overnachtten: op straat, in metrostations, auto’s of treinstations.

Op de avond van de telling verbleven 2.649 personen in niet-conventionele huisvesting, zoals kraakpanden en tijdelijke bezettingen. Daarnaast verbleven 2.535 mensen in de noodopvang en 1.628 personen in opvanghuizen, waaronder transitwoningen en hotelvoorzieningen.

Verder verbleven 1.539 mensen tijdelijk bij vrienden of familie. Tot slot hadden 357 mensen net een instelling verlaten, zoals een ziekenhuis of asielcentrum, zonder beschikbare woning, en werden 77 mensen met uithuiszetting bedreigd.

In totaal gaat het om 9.777 dak- of thuislozen in Brussel. Daarmee is de schatting van eind vorig jaar bevestigd.

Meer mensen slapen op straat

Het aantal mensen dat op straat slaapt, is de afgelopen twee jaar met 22,6 procent gestegen. Vooral rond de stations overnachten heel wat meer mensen, het gaat om een stijging van 85,3 procent.

Wat ook opvalt, is dat mensen vaker buiten de Vijfhoek een slaapplaats zoeken: denk aan de Noordwijk, of rond het Kanaal in Anderlecht, het Jubelpark en het Flageyplein. Het gaat om een stijging van 48,9 procent in de gemeentes rond Brussel stad.

Ook het aantal mensen dat in een tijdelijke bezetting overnachtte, zat in de lift. Onderzoekster Adel Pierre van Bruss’Help: “In totaal werden 32 tijdelijke bezettingen geteld, van Rokin Squat, tot La Poissonerie in Schaarbeek, de twee locaties van Communa of de Zonneklopper in Vorst, dat half kraakpand is en half tijdelijke bezetting.”

Het aantal mensen dat in kraakpanden overnachtte, daalde dan weer met 25 procent. De sluiting van het gebouw in de Paleizenstraat in 2023 speelt daar volgens Bruss’Help een grote rol in. Zeshonderd mensen vonden daar tijdelijk onderdak.

Onderzoek naar profielen en redenen voor dakloosheid

Bruss’Help wil met de telling niet alleen cijfers verzamelen, maar ook beter begrijpen wie er precies op straat belandt en waarom. Op basis daarvan wil de organisatie gerichte beleidsadviezen formuleren. Daarom werd gelijktijdig met de telling een survey afgenomen, waarvan de resultaten in juni 2025 beschikbaar zullen zijn.

De telling toont nu al aan dat de dakloze populatie zeer divers is. “Het gaat om vrouwen, mannen, minderjarigen, gezinnen, mensen met een migratieachtergrond, jongeren met psychische problemen die net een instelling verlaten, ouderen en LGBTQIA+-personen.”

Ook de problemen waarmee mensen te maken krijgen, zijn uiteenlopend. Vaak gaat het om een opeenstapeling van tegenslagen zoals het verlies van huisvesting, financiële moeilijkheden, sociaal isolement, psychische problemen of ervaringen met geweld. “De mensen in de opvang hebben niet allemaal dezelfde problemen, en hebben erg uiteenlopende nationaliteiten.”

Een einde aan de dakloosheid in 2030?

Bruss’Help lanceerde in 2023 een Masterplan met als doel om dakloosheid tegen 2030 duurzaam terug te dringen. Daarvoor is begeleiding op maat nodig en de nieuwe studie kan daarbij helpen.

“Het masterplan bestaat uit 35 maatregelen om uit de dakloosheid te geraken,” aldus Pierre. “Dakloosheid doorkruist namelijk verschillende domeinen. We moeten kijken naar de gezondheid van de persoon en de leeftijd, maar ook naar andere factoren zoals migratie. Dat zijn verschillende ministeriële bevoegdheden. Om dakloosheid aan te pakken, moeten we sectoroverschrijdend werken.”

Daarnaast zijn ook een structurele opvang en begeleiding cruciaal, benadrukt Pierre. “Veel mensen ervaren een soort burn-out van het straatleven. Dat komt doordat ze constant onderweg zijn, altijd op zoek naar hulp. Ze hebben geen tijd om naar werk te zoeken. De zogenaamde “Postal paradox” toont hoe iemand zonder adres ook geen rechten, middelen of woning kan verkrijgen. Zonder adres val je uit het systeem."

"Mensen hebben begeleiding, transitwoningen en opvanghuizen nodig die hen echt helpen", klinkt het. "Onderzoek van de ULB toont trouwens aan dat het niet duurder is om iemand te huisvesten dan om iemand op straat te laten leven," sluit Pierre af.