De Brusselse wapenwedloop: steeds meer particulieren bezitten een vergund vuurwapen

Steeds meer Brusselaars bezitten legaal een wapen. Vooral de schietsport wint aan populariteit. Maar, ook het illegale wapenbezit neemt toe en dat baart zorgen.

Altijd al eens willen ervaren hoe het voelt om met een écht vuurwapen te schieten? Op 13 april krijg je die kans in Sint-Pieters-Woluwe. Met die boodschap adverteert ‘Sheepdog’, een schietclub in het zuidoosten van de stad, momenteel. Op de veelkleurige affiche staan onder meer een 9mm-pistool en een revolver in kaliber .500 – het krachtigste handvuurwapen op de markt.

Er hangt wel een prijskaartje aan de belevenis: honderd euro voor een uur schieten. “Eén keer per jaar mogen we van de Belgische wet een initiatie organiseren,” staat te lezen op de affiche. De rest van het jaar is de club alleen geopend voor leden.

In Brussel bezitten ruim 6.600 mensen legaal een wapen, vooral als lid van een schietclub. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Wapenregister, die de federale politie beheert. Exacte cijfers uit het verleden ontbreken, maar uit een schatting van 2019 blijkt dat er destijds een pak minder wapenbezitters waren in het Brussels Gewest.

In heel België zijn er trouwens zo'n 150.000 wapenbezitters: het gaat om particulieren die één of meerdere wapens bezitten. "Rechtspersonen zoals politiezones, bewakingsfirma’s of musea zijn in die cijfers niet meegerekend," zo vermeldt een woordvoerster van de federale politie.

“We zien dat de populariteit van schietclubs in de lift zit,” verklaart Nils Duquet van het Vlaams Vredesinstituut. “Dat uit zich in een stijging van particulier vuurwapenbezit, die we de afgelopen vijftien jaar waarnemen.”

Die stijging van de voorbije jaren volgt trouwens op een forse daling. In 2006 werd de Wapenwet namelijk verstrengd: voortaan was voor elk wapen een vergunning nodig. Voor vuurwapenbezitters die geen vergunningsaanvraag wilden doen, kwam er een amnestieregeling, waarna minstens 200.000 wapens vrijwillig werden ingeleverd. Duquet: “Sinds 2010 is het aantal legale vuurwapens opnieuw gestegen. Intussen zitten we bijna terug op het niveau van voor 2006.”

‘Méér vergunningsaanvragen na de schietpartijen’

Volgens Duquet zijn er verschillende factoren die het wapenbezit aanzwengelen. De voornaamste reden is dus de schietsport, die aan populariteit wint. “We leven in hectische tijden. De schietsport is een echte concentratiesport, dat helpt om te ontspannen,” zo stelt Duquet.

Het aantal mensen dat een wapen gebruikt voor de jacht loopt terug en dat geldt ook voor verzamelaars.

Er is nog een tweede reden voor de stijging. “Uit onderzoek door het Vlaams Vredesinstituut blijkt dat in de periode na de aanslagen méér vergunningen werden aangevraagd om te mogen schieten," zegt Duquet. “We zien de cijfers pieken en we koppelen dat aan onveiligheidsgevoelens. Mensen proberen creatief te zijn: ze doen aan schietsport om zo een wapen in huis te kunnen halen,” denkt de onderzoeker.

Uit cijfers van de Brusselse dienst Wapens van het afgelopen decennium blijkt dat de Vlaamse tendens ook terug te zien is in Brussel. Tien jaar geleden, in 2015, werden 477 wapenvergunningen uitgereikt. In de jaren die volgen, steeg dat aantal jaarlijks, met als piek 772 nieuwe vergunningen in 2019.

De voorbije jaren - sinds de coronacrisis - is het aantal vergunningen dat aan Brusselaars werd uitgereikt opnieuw gedaald, tot 426 in 2024. Duquet vermoedt dat dat lage cijfer niet van lange duur is: de gevolgen van de recente schietpartijen tussen drugsdealers in Brussel zien we mogelijk de komende jaren terug in de statistieken. “Mijn verwachting is dat er ook de volgende jaren méér vraag zal zijn naar wapenvergunningen.”

Wapenbezit niet voor iedereen weggelegd

Hoewel het veiligheidsgevoel voor een deel van de mensen lijkt mee te spelen bij de aanvraag van een vergunning, is het bezit van een wapen zeker niet voor iedereen weggelegd. Een deel haakt al af, nog voor ze goed en wel begonnen zijn, soms omdat de familie er niet achter staat, maar vaak ook vanwege de juridische drempels.

“Als je gekend bent bij de politie, familiale problemen hebt of worstelt met alcoholmisbruik, word je normaal gezien uitgesloten,” zegt Duquet. “Je moet ook verschillende testen afleggen. Er zijn heel wat barrières. Uit ons onderzoek blijkt dat die drempels ook effectief werken.”

Wie eenmaal een vergunning heeft, kan die levenslang behouden. Elke vijf jaar is er wel een controle. Je moet dan onder meer aantonen dat je nog lid bent van een schietclub en geregeld gaat schieten. “Af en toe worden vergunningen ingetrokken omwille van mogelijke veiligheidsproblemen. Verder zijn er natuurlijk ook mensen die hun wapens inleveren omdat ze stoppen met de schietsport.”

Het Vlaams Vredesinstituut is vragende partij om de Wapenwet eenvoudiger te maken en zo nog beter te kunnen controleren. “De bedoeling van een goede wapenwet is om risicoprofielen uit te sluiten, maar het is een heel ingewikkelde wet, waardoor het soms moeilijk is voor politiemensen om hem juist te interpreteren. Duidelijkere regels zijn nodig.”

Toch is de directeur van het Vlaams Vredesinstituut over het algemeen tevreden met de checks and balances die in de Wapenwet zijn ingebouwd. “Het werkt vrij goed. Dat zie je aan het relatief lage aantal incidenten met vergunde vuurwapens. Het probleem zit vandaag vooral bij illegaal verworven wapens in het criminele circuit.”

Ook wapenbezit in illegale circuit zit in de lift

“Niet de vergunde wapens, maar de illegale wapens vormen het echte probleem,” zo klinkt het ook uit politieke hoek. Want ook criminelen bezitten steeds vaker een wapen, zo blijkt uit het laatste jaarverslag van het Observatorium van het safe.brussels, waarnaar Brussels parlementslid Mathias Vanden Borre (N-VA) verwijst.

Tussen 2015 en 2023 daalde het aantal geregistreerde gevallen van illegaal vuurwapenbezit met 21 procent. De meest recente cijfers – die van de periode 2022 –2023, tonen een forse stijging van 15 procent.

"Na een jarenlange daling is het tij sinds kort aan het keren," zo duidt Vanden Borre. "Ik vermoed dat die stijging zich in 2024 en 2025 alleen maar verder heeft gezet."

Zeker weten doet hij het niet. Tot grote spijt van het parlementslid lopen de cijfers van safe.brussels twee jaar achter, dat maakt het volgens hem lastig om adequaat beleid te maken.

Eén ding is zeker, volgens Vanden Borre: er is een duidelijke toename van het gebruik van wapens bij bendegeweld. Vaak gaat het om vuurwapens die via de zwarte markt worden aangekocht. "Waar je vroeger connecties nodig had in het criminele milieu, kun je nu met een beetje speurwerk al snel een wapen op de kop tikken," stelt de N-VA'er. Het parlementslid stelt binnenkort een vraag over illegaal wapenbezit in de commissie Binnenlandse Zaken.