Eenzaamheid onder oudere Brusselaars: radioreporter Gunnar helpt een dag bij vzw Accolage

Deze week nog in het nieuws: uit een VUB-studie blijkt dat ouderen die vereenzamen in hevige mate aan zelfbeschadiging doen. Toch sluiten meer en meer Brusselse senioren zich op in hun eigen appartement. Uitgerekend daartegen wil het goede doel van de Brussel Helpt-solidariteitsactie, vzw Accolage, ten strijde trekken. Radioreporter Gunnar zette zich een dag in het spoor van Louis Quartier, antennebegeleider bij Accolage.

08.00, start dag in het bureau van Accolage

Mijn dag begint om 08.00 uur ‘s ochtends in de Lakensestraat in het centrum van Brussel, daar vind je de bureaus van Accolage. Louis Quartier, sinds tien maanden antennebegeleider bij Accolage voor Elsene en Molenbeek, heet me welkom met een stevige mok koffie.

10.00, op de koffie bij Dominique in Molenbeek

Iets voor tien word ik door Dominique, deelneemster van Accolage, verwelkomd op haar kleine appartementje met zicht op het Muzenpark. Ze verontschuldigt zich meteen voor haar kat die wel heel enthousiast reageert op mijn bezoek. Bij een koffie vertelt Dominique al snel over waar ze heeft gewoond en hoe ze via vele omwegen uiteindelijk in Sint-Jans-Molenbeek is beland. “Ik kan nog weinig kanten op door problemen met mijn hart”, steekt ze meteen van wal. “Ik voel me nog goed, maar ik kom nog weinig buiten." Daarmee legt Dominique de vinger op de wonde. Bovendien vormen haar woorden een prelude op wat die dag nog vaak zal terugkomen: isolement.

Iets later gaat de bel: Raphaël komt het appartement binnen. Hij werkt in een boekhandel in Luik en spoelde aan in Brussel middenin de covidperiode. "Ik wilde graag mijn buurt leren kennen, Accolage sprak me meteen aan”. Al snel blijkt dat beide deelnemers (want zo heten vrijwilligers bij Accolage) een gemeenschappelijke passie voor klassieke muziek delen. "Oh, jij houdt ook van Mahler?” en daarmee schiet Raphaël meteen de hoofdvogel af. Wat volgt is een gesprek over hun gemeenschappelijke culturele passies. “Van rapmuziek houd ik niet, maar architectuur vind ik helemaal het einde”.

Dominique knikt en bevestigt de stellingen van haar gesprekspartner Raphaël, antennebegeleider Louis kijkt goedkeurend toe. “Nu is het de bedoeling dat beide deelnemers hun agenda bij elkaar leggen en samen een eerste culturele uitstap plannen”.

12.00, soep bij Elzenhof

Aan de andere kant van Brussel beland, in één van de andere gemeenten waar Louis als antennebegeleider werkt: Elsene. In gemeenschapscentrum Elzenhof wordt elke maandagmiddag soep gegeten. Wekelijks verzamelt een bont gezelschap hier rond een bord soep. Kok en vrijwilliger Marina kookt elke week samen met een groep vrijwilligers. De seizoenen bepalen de ingrediënten van de soep. Vandaag: champignonsoep en ik kan bevestigen, de soep smaakt heerlijk.

De gezellige drukte valt meteen op. Zo schoorvoetend sommige passanten een kom soep verorberen zo gretig beginnen anderen meteen eindelooste vertellen. Iets na het middaguur valt Louis binnen, hij wordt onthaald als een held. Een aantal deelnemers klampen hem meteen aan met uiteenlopende vragen. "Ik heb een doktersafspraak woensdag, kan iemand me brengen?” of "Ik kan volgende week gerust een portie soep brengen naar een buurtbewoner die minder mobiel is.”

13.00, Jade en Sophear helpen elkaar naar huis

Sophear die al even deelnemer is van Accolage, maakt gretig gebruik van de diensten van haar buren. Zij krijgt hulp bij haar administratie van Brigitte, een voormalig jurist. Jade, die in de buurt woont, ondersteunt Sophear op haar weg naar huis. Onder haar arm: een overschotje van de champignonsoep. "Voor deze avond”, glundert Sophear.

14.30, op bezoek bij Francis en Chantal

Ook Chantal is recent deelnemer geworden bij Accolage. Zij wordt gekoppeld aan Francis die als oudere minder mobiel is geworden. “Het duurt twee uur voor mij om naar een supermarkt te gaan, daarom blijf ik meestal thuis”.

Francis verwoordt goed wat andere deelnemers ook vaak voelen. "Toegeven dat je geïsoleerd geraakt is niet makkelijk, gelukkig heb ik nog mijn dochter en kleindochter die vaak op bezoek komen”.

Prompt verschijnen er pretoogjes bij Francis als hij vertelt over zijn kleindochter. Chantal zal hem wekelijks verblijden met een kort bezoekje en een bokaal verse soep, zij heeft geen kinderen maar vindt het belangrijk om mensen te kunnen helpen.

18.00, in de woonkamer van Hugette

Ik sluit de dag af met een bezoek aan onze overburen, want tegenover het Flageygebouw vind je tientallen appartementsblokken. Op de eerste verdieping van zo'n kolos woont Hugette. Zij werd recent 80, getuigen de verjaardagskaartjes op de kast. “Ik houd van deze buurt, binnenkort kom het circus er weer aan en ik ben verzot op de frieten van Frites Flagey. Speciaal voor mij brengt de huishoudhulp regelmatig een pak friet met tartaarsaus mee.”

Hugette krijgt wekelijks bezoek van Andrea, een expat die intussen vier jaar in Brussel woont. “Hugette was mijn eerste Brusselse vriendin”, zegt ze.

Andrea en Hugette werden meer dan een jaar geleden aan elkaar gekoppeld. Sindsdien helpt Andrea haar onder andere met het sorteren van de post. Tijdens mijn bezoek vertelt Hugette honderduit over vroeger en over haar grote passie: dieren. “Ik luister graag naar haar verhalen", zegt Andrea, "ze heeft veel meegemaakt en haar wijsheden inspireren me.”

Ook Hugette verlaat amper nog haar appartement, terwijl ook zij nog bijzonder lucide is. Daarom vindt ze het belangrijk om te onderstrepen dat zij nog niet naar een rusthuis wil. Wat volgt is een haast filosofisch gesprek over hoe er met ouderen in de samenleving moet worden omgegaan.

Vijftien sigaretten per dag

Nadat ik de deur bij Hugette achter me dichttrek voel ik me dankbaar. Ik wissel een blik van voldaanheid uit met collega Saïd, terwijl Louis ondertussen uitvoerig blijft vertellen over het belang van de organisatie.

“Accolage moedigt geen professionele hulp aan", zegt Louis, "zo moet een deelnemer niet per se een huishoudhulp worden. De bedoeling is net dat we de meer geïsoleerde ouderen een netwerk willen aanbieden, dat is wat Accolage wil bevorderen.”

Voor iedereen zijns weegs gaat wil Louis nog iets benadrukken. Een klein jaar in de weer zijn voor Accolage heeft hem veel geleerd, meer dan ooit staat hij met zijn twee benen in de werkelijkheid en kan hij zich perfect voorstellen wat eenzaamheid met mensen doet. "Ik ben er zeker van dat het even schadelijk is als iedere dag vijftien sigaretten roken."