Brussel herdenkt de aanslagen: plechtigheden in Brussels Airport, Maalbeek en aan Schuman

Vandaag worden de slachtoffers van de aanslagen van 22 maart 2016 herdacht. Zowel in de vertrekhal van Brussels Airport als in het metrostation Maalbeek werd vanochtend een minuut stilte gehouden. Daarnaast heeft er ook een plechtigheid plaatsgevonden aan het Schumanplein, deze namiddag volgt er nog een 'vredesmars'.

Bij de aanslagen van 22 maart 2016 vielen 32 doden en 340 gewonden. In de maanden en jaren nadien stierven nog drie mensen aan de gevolgen van hun fysieke of psychische verwondingen. In totaal waren er 691 slachtoffers.

7.58 uur: vertrekhal Brussels Airport

Het is vandaag negen jaar geleden dat twee terroristen, twee bommen lieten afgaan in de vertrekhal van de luchthaven van Zaventem. De eerste ontplofte om 7.58 uur vlak bij het filiaal van Starbucks. Negen seconden later ontplofte een tweede bom aan de vertrekbalie van Brussels Airlines. Een derde man liet zijn bom niet afgaan en vluchtte.

Een ingetogen plechtigheid herdacht de slachtoffers van de aanslag zaterdag. Aan de gedenkplaat in de vertrekhal legden mensen en bedrijven bloemen neer of bleven ze even staan om te rouwen. De namen van de zestien dodelijke slachtoffers werden voorgelezen.

'Voelt als gisteren'

"Negen jaar is lang, maar het voelt tegelijk als gisteren", vertelt Philippe Vansteenkiste, directeur van slachtoffervereniging V-Europe, die zijn zus Fabienne verloor in de luchthaven. "Het blijft zeer moeilijk Fabienne te moeten missen. Het leed bij elk verlies is zwaar, maar een terreurdaad is nog iets anders: slachtoffers worden als wapen gebruikt om de maatschappij aan te vallen. Al de waarden waarmee we opgegroeid zijn, vallen in duigen."

Herdenkingen als zaterdag zijn dan ook erg belangrijk, vindt Vansteenkiste, in de eerste plaats voor de slachtoffers. "Het is een duidelijk teken dat ze niet vergeten worden", zegt hij. "Maar ook is het belangrijk om lessen te kunnen trekken uit wat gebeurd is. De maatschappij geraakt meer gepolariseerd. Nieuwe generaties moeten blijven beseffen wat een terreurdaad betekent, zodat we naar een betere toekomst kunnen gaan."

Lees verder onder de afbeelding.

'Nog niet opgeborgen'

Danielle Iwens was aan het werk op de passagiersdienst van bagageafhandelaar Aviapartner in de vertrekhal, toen de bommen ontploften. "Het was één grote chaos", herinnert ze zich. "Door hier te zijn, wil ik de slachtoffers die er niet meer zijn, eren. Mensen werden zomaar weggerukt van familie en vrienden van de ene op de andere seconde."

Iwens probeert de gebeurtenissen een plaats te geven, maar "na negen jaar is het nog niet opgeborgen", vertelt ze. "Het komt terug, te pas en te onpas. Het heeft mijn leven, en dat van zovele anderen, volledig veranderd. Ik heb het nog niet geparkeerd, en ik vraag me af of dat ooit zal lukken."

9.11 uur: minuut stilte in Maalbeek

Om precies 9.11 uur is ook in het metrostation Maalbeek een minuut stilte gehouden als herdenkingsmoment voor de bomaanslag die daar plaatsvond. Exact negen jaar geleden is er in het metrostation onder de Wetstraat een bom ontploft bij een zelfmoordaanslag, later opgeëist door terreurorganisatie Islamitische Staat (IS).

"De impact op het personeel de dag van de aanslag was heel groot", zegt MIVB-woordvoerder Guy Sablon zaterdag. "Op het moment zelf heerste angst over wat nog ging komen. Pas de dagen erna is het besef gekomen over wat er werkelijk was gebeurd, in onze metro - bij ons." "Ook vandaag kijken we nog altijd met dezelfde gevoelens terug op de gebeurtenissen. Het is een uniek feit en we hopen dat dat ook zo blijft."

De MIVB-woordvoerder stelde dat "de veiligheid toen al hoog lag, maar er enkel nog groter op is geworden sindsdien."

Lees verder onder de afbeelding.

Bij de plechtigheid in het metrostation waren enkele leden van de Brusselse regering aanwezig. Zo namen Brussels minister-president Rudi Vervoort (PS), minister van Financiën Sven Gatz (Open VLD) en minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen) deel aan de minuut stilte. Ook Brussels burgemeester Philippe Close (PS) was aanwezig bij de herdenking. "22 maart zal voor altijd een litteken blijven voor Brussel. Maar we hebben laten zien dat we ons kunnen herpakken en samen sterk blijven."

10.15 uur: kransen aan herdenkingsmonument

Rond 10.15 uur vond er een plechtigheid plaats aan het herdenkingsmonument voor de slachtoffers van 22 maart 2016 nabij het Schumanplein de slachtoffers en nabestaanden van de terroristische aanslagen in binnen- en buitenland geëerd. Onder meer minister van Veiligheid en Binnenlandse Zaken Bernard Quintin (MR), minister van Defensie Theo Francken (N-VA) en minister van Justitie Annelies Verlinden (CD&V) tekenden present bij de herdenkingsplechtigheid. Premier De Wever was niet aanwezig.

De plechtigheid werd ingezet onder begeleiding van het orkest van de Belgische marine. Vervolgens werden de namen van de slachtoffers afgeroepen en hebben de vertegenwoordigers van de Belgische federale regering, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de Stad Brussel een bloemenkrans op het monument geplaatst.

Ook Brussels Airport en de MIVB hebben een bloemenkrans neergelegd om de slachtoffers van de aanslagen op 22 maart te herdenken. Bij afloop hebben de overige aanwezigen witte en roze rozen op het monument gelegd.

Lees verder onder de afbeelding.

'Voelt als een aanval op ons thuis'

Onder de aanwezigen aan het Schumanplein waren niet alleen politici en vertegenwoordigers van betrokken diensten en bedrijven. Ook slachtoffers, nabestaanden en hulpdiensten tekenden present.

Volgens brandweerman David Vanfraechem, die zich te midden in de chaos bevond bij de aanslag in de vertrekhal in Zaventem op 22 maart, heeft de aanslag zijn leven grondig veranderd. "Ik draag dit tot vandaag met mee", aldus de brandweerman. "De emoties zullen blijven. Ze zijn er gekomen de dag na de aanslag en zijn er negen jaar later nog steeds."

Ook collega-brandweerman Jurgen Deconynck wilde de slachtoffers graag eren. Deconynck werd op 22 maart ingeschakeld om de dodelijke slachtoffers uit de vertrekhal van Brussels Airport te bergen. "De chaos zelf heb ik niet gezien, maar het voelt ook vandaag nog steeds als een aanval op ons thuis."

'Slachtoffers worden niet voldoende begeleid'

Eric, de oudere broer van Aline Bastin - een van de mensen die werden gedood in het metrostation Maalbeek, komt elk jaar samen met zijn vader naar Brussel om zijn zus te eren en de andere nabestaanden en nog levende slachtoffers mee te ondersteunen. "We hebben samen al een lange weg afgelegd, er zijn ook vriendschappen uit ontstaan", duidt de man.

Bastin is niet zo tevreden over hoe de Belgische staat de slachtoffers na de aanslag heeft begeleid en geholpen. "Het is noodzakelijk dat de politiek erkent dat deze gebeurtenissen opnieuw kunnen gebeuren. Daarom moet er een systeem komen dat de slachtoffers kan helpen en begeleiden, iets wat vandaag nog onvoldoende gebeurt. Dat vind ik spijtig."

Om de slachtoffers in de toekomst beter te kunnen begeleiden, bepleit Bastin dat ook de samenleving bij de begeleiding van slachtoffers wordt betrokken. "Professoren, dokters, ondernemers, advocaten, militairen. Er moeten mensen bij betrokken zijn die échte zaken doen in het leven."

Niet enkel de slachtoffers van 22 maart zijn zaterdag herdacht. Ook slachtoffers en nabestaanden van andere terroristische aanslagen in binnen- en buitenland mochten deelnemen aan de herdenking. Gepensioneerd politie-inspecteur Filip De Pauw kreeg in 2016 zelf te maken met een terroristische aanval. Ex-bokser Hicham Diop viel De Pauw aan met een mes, waarbij de inspecteur tot wel vijftien messteken kreeg toegediend. "Als politieman was ik geweld gewoon. Maar tot vandaag weegt de aanval op mijn gezin en wordt er samen aan gewerkt. Ik krijg ook psychologische bijstand." De Pauw vindt het belangrijk om medeslachtoffers te eren. "Mensen zijn hun leven verloren, maar om wat?"

Zelf heeft De Pauw geen klachten over de hulp van België aan de slachtoffers. "Niemand is er klaar voor om zulke situaties mee te maken. Er moet achteraf altijd goed nagedacht worden over hoe we individuele slachtoffers kunnen bijstaan. Iedereen heeft een eigen verhaal."