Leefloonfraude Anderlecht: OCMW-voorzitters sturen hun kat, Lalieux op het matje geroepen

De huidige en vorige voorzitter van het Anderlechts OCMW zijn woensdagochtend niet komen opdagen op de hoorzitting over fraude bij de toekenning van leeflonen. Minister van Maatschappelijke Integratie Karine Lalieux (PS) was wel aanwezig en kreeg een spervuur aan vragen voorgeschoteld.

Het VRT-programma Pano onthulde vorige week hoe vlot mensen die daar geen recht op hebben een leefloon ontvangen bij het turbulente OCMW in Anderlecht, waar maatschappelijk werkers klagen over werkdruk en cliëntelisme.

Lotfi Mostefa (PS) en Mustapha Akouz (PS) zijn woensdagochtend niet komen opdagen bij de hoorzitting over de fraude in het Anderlechtse OCMW in de Kamer. Kamerleden Wouter Raskin (N-VA) en Anja Vanrobaeys (Vooruit) riepen op om Mostefa en Akouz alsnog naar de Kamer te sommeren, maar daar wil de PS niet van weten. "We hebben de CEO's van Audi toch ook niet uitgenodigd naar het parlement?", counterde PS’er Eric Thiébaut.

Terugbetaling

Wel aanwezig was ontslagnemend minister van Maatschappelijke Integratie Karine Lalieux (PS). Hoewel het vragenuurtje in de Kamer vorige week al in het teken stond van het schandaal, kreeg zij vandaag opnieuw een spervuur aan vragen in een marathonhoorzitting.

Lalieux ontkent dat ze de afgelopen jaren doof is gebleven voor kritiek op de werking van het OCMW van Anderlecht. Ze heeft na de uitzending de inspectiedienst gevraagd zich over de twee dossiers uit de reportage te buigen. "De analyse laat er geen twijfel over bestaan: de leeflonen zijn onwettig", verklaarde ze. De administratie heeft de terugbetaling al gevraagd.

Lalieux heeft bovendien een analyse gevraagd van alle nieuwe dossiers bij het OCMW sinds 1 september 2024. En er komt een snellere sanctionering van het OCMW voor elk dossier dat buiten de wettelijke termijn van 30 dagen wordt afgerond.

Verwijt

De PS-politica kreeg hier en daar het verwijt dat ze enkel passief heeft toegekeken en nooit heeft gereageerd op de bemerkingen na de jaarlijkse inspecties. Die kritiek weerlegde ze. De voorzitter van de administratie is een eerste keer tussengekomen in 2022. Een jaar nadien volgde een tweede tussenkomst met de vraag dat het OCMW een actieplan zou opstellen om aan de opmerkingen tegemoet te komen.

Omdat de zaken er niet serieus op verbeterden, volgde begin oktober 2024 de beslissing om het OCMW te sanctioneren voor de dossiers die buiten de wettelijke termijn werden behandeld. Ook moeten er in 2025 concrete stappen vooruit worden gezet, zoniet zouden de terugbetalingen die gebeuren op basis van steekproeven worden geëxtrapoleerd naar alle dossiers.

Lees verder onder de foto.

"Al die maatregelen werden in volledige onafhankelijkheid genomen. De administratie heeft me nooit vragen gesteld over het ene of het andere dossier, noch over sancties die daaruit voortvloeien. Ik zie dus niet in hoe, en op welke basis, me vandaag kan worden verweten dat ik eender welke fraude zou hebben toegedekt", aldus Lalieux.

Bevoegdheden

De minister wees ook op de beperkte bevoegdheden van het federale niveau. Federaal legt de criteria vast om een leefloon uit te keren en de procedure om die aan te vragen. De deelentiteiten en de gemeenten moeten ervoor zorgen dat de OCMW's over voldoende middelen en methoden beschikken voor hun werking. Dat betekent dat de federale overheid enkel controle kan uitoefenen over het respecteren van de procedure.

Er bestaan daarbij drie vormen van controle. De eerste is een automatische controle die constant doorloopt. Concreet detecteert die fouten in aanvragen voor een leefloon. In Anderlecht werden in 2023 daardoor 0,9 procent van de 3.831 aanvragen geblokkeerd. Over het hele land sprak de minister van "39.000 knipperlichten", waardoor de overheid in 2023 ruim 11 miljoen euro kon terugvorderen. Een tweede controle gebeurt "on desk" en is een boekhoudkundige controle, terwijl er tot slot nog een controle is door de inspectiedienst van de POD Maatschappelijke Integratie.

Diensthoofd Bérengère Steppé van de inspectiedienst legde uit dat het controlesysteem wel degelijk heeft gewerkt bij de twee dossiers die in de reportage aan bod kwamen, maar weliswaar pas na de beslissing van het OCMW. Toen is tweemaal een knipperlicht aangeschoten en is er een blokkering geweest, aldus Steppé. Ze preciseerde nog dat een knipperlicht niet noodzakelijk op fraude wijst.

"Geen enkel OCMW werkt perfect", ging Lalieux voort. Volgens de inspectierapporten werden 23 OCMW's aangevinkt wegens problematische weigeringen, bij 37 OCMW's waren er weerkerende problemen met het respecteren van de termijn van 30 dagen en bij 45 OCMW's waren er problemen bij de registratie van aanvragen.