Stormloop op brandhout voorbij: ‘We zijn terug op niveau van voor de crisis’

De verkoop van houtkachels en brandhout bloeide tijdens de corona- en energiecrisis. Maar de topjaren voor de sector zijn voorbij. De stormloop is gestopt, zo blijkt uit een rondvraag bij verschillende ondernemers in de sector.

“Normaal begint de verkoop in oktober, maar het is tot nu toe rustiger dan andere jaren,” zegt Luc Crokaert, wiens showroom in Dilbeek, vlak over de grens met Molenbeek, enkel op afspraak te bezoeken is. "We zien nu de gewone verkoop terug, van voor de coronacrisis ongeveer."

Bij Red Pallets in Anderlecht klinkt hetzelfde verhaal. “Ten opzichte van 2023 is er dit jaar 20 tot 30 procent minder vraag naar nieuwe kachels,” zegt John Le Borgne. De ondernemer is gespecialiseerd in palletkachels. Hij verkoopt en plaatst ze niet alleen, maar voert ook het onderhoud uit bij zijn Brusselse klanten en ver daarbuiten.

Bij Brandhout-Express in Dilbeek is het verschil met vorig jaar mogelijk nog groter. “We zijn in september gestart met de verkoop en ik schat dat we op de helft van vorig jaar zitten,” zegt Willy Eggermont. Hij verkoopt brandhout en levert ook in Brussel.

Verkoop schoot de lucht in tijdens crisis

“Corona was goed voor de verkoop van haarden; er is toen veel verkocht omdat mensen niet op vakantie gingen,” zegt Crokaert. Mensen hielden geld over en wilde graag investeren in de plek waar ze het meeste tijd doorbrachten. Ook de energiecrisis duwde de verkoopcijfers de hoogte in. Crokaert: “Veel mensen hebben houtkachels geplaatst om minder gas te verbruiken.”

Die toenemende vraag naar zowel kachels als haardvuur werd gevoeld in 2022 en 2023. Bij Smulders in Sint-Pieters-Woluwe is de verkoop van kachels dat eerste jaar verdubbeld. Een jaar later meldde Brandhout-Express dat ze drie keer zoveel hout hadden verkocht als daarvoor.

Niet alleen de verkoopcijfers schoten de hoogte in, dat gold ook voor de prijzen. Eén zak pallets – genoeg om een huis 24 uur lang te verwarmen – kost normaal 6 à 7 euro. “Dat liep op tot 13 euro,” herinnert Crokaert zich. “Leveranciers van hout konden de vraag niet meer bijbenen.” Nu lukt dat wel weer, en ook de prijzen zijn “terug op het oude niveau.”

Oplichters en rookschade

De topjaren eisten ook een tol. Oplichters roken hun kans en kwamen met webshops vol goedkoop brandhout, dat ze nooit bezorgden. Sinds 2021 ontving de FOD Economie bijna 1.700 meldingen van mensen die opgelicht waren tijdens de verkoop van hout. De totale gerapporteerde schade loopt op tot zo’n half miljoen euro, meldde het federaal agentschap woensdag.

Ook andere gevolgen van die periode zijn vandaag nog zichtbaar. “De kwaliteit van het hout was niet altijd zoals het zou moeten zijn," aldus Crokaert. Omdat de vraag naar brandhout groter was dan het aanbod werd ook regelmatig hout verkocht dat niet volledig droog was. Niet volledig gedroogd hout moet eigenlijk nog een jaar drogen, maar daar hebben mensen in de stad geen ruimte voor. Zo belandde het toch in de kachels.

Vochtig hout verbranden heeft heel wat nadelen: het water in het hout moet eerst verdampen, voordat het vuur écht aangaat. Nat hout geeft niet alleen meer rook en uitstoot, het is ook nadelig voor de kachels. In het slechtste geval ontstaat een schoorsteenbrand, maar denk ook aan mildere schade, zoals rook, aanslag en snellere slijtage van de schoorsteen.

De voorbeelden zijn legio, zo stelde Crokaert het afgelopen jaar met eigen ogen vast. “Ik heb kachels in de hele Benelux onderhouden en ik heb de schade gezien die nat hout heeft aangericht.”

Overstap op zonne-energie en einde energiecrisis

De verklaringen voor de rustige start van het nieuwe seizoen verschillen. “Ik denk dat veel mensen al zijn overgestapt naar warmtepompen, die CO2-neutraal zijn,” zegt Eggermont. “Ze hebben zonnepanelen geïnstalleerd, die waren redelijk goedkoop door overproductie."

"Mogelijk hebben mensen nog veel voorraad van vorig jaar, het was geen koude winter," voegt hij eraan toe. Belangrijker nog: de energieprijzen zijn voorlopig nog redelijk stabiel, heel anders dan in 2022, toen de gemiddelde factuur van de Brusselaar meer dan verdrievoudigde voor gas en verdubbelde voor elektriciteit.

Wat ook meespeelt: in de loop van 2023 zijn de energiefacturen gestabiliseerd. Voor huishoudens in België valt de factuur inmiddels zelfs goedkoper uit dan in sommige buurlanden, zo blijkt uit een studie waarover de Adviesraad Elektriciteit en Gas (CREG) bericht.

'Houtkachels zullen niet zo snel verdwijnen'

Volgens Crokaert nemen klanten ook een afwachtende houding aan, omdat ze niet weten hoe de toekomst van houtkachels eruitziet. Houtverbranding is namelijk redelijk vervuilend vergeleken met andere vormen van energie. In 2015 - het jaar dat als referentie is opgenomen in het gewestelijke klimaatplan - leverde hout minder dan één procent van de energie in de Gewest. Tegelijk was het wel verantwoordelijk voor 38 procent van de fijnstofuitstoot in woningen.

Hoewel die cijfers in een latere telling lager uitvielen, blijft dat veel, klinkt het in het Klimaatplan. "Vooral omdat hout weinig energie oplevert in vergelijking met de vervuiling die het veroorzaakt. Zelfs met filters stoten de beste houtkachels nog steeds vijf keer meer fijnstof uit dan aardgasketels."

Om die reden beveelt het Klimaatplan dan ook aan om de Brusselse regelgeving te wijzigen en zo het gebruik van "houtgestookte warmtegeneratoren met een laag energierendement" te verbieden. Onder welke voorwaarden dit zal gebeuren, is nog te bepalen.

Is het dan einde verhaal voor de sector van houtkachels? Zo’n vaart zal het volgens Crokaert niet lopen. Kachels zullen niet direct verdwijnen, maar de fijnstofnormen worden wel steeds strenger. Mocht er toch een verbod komen, dan zijn houtkachels niet het eerste slachtoffer, voorspelt hij: “Eerst zullen open haarden aangepakt worden, voordat men aan kachels begint."