Drie grote bouwprojecten en twee renovaties: de metamorfose van campus Pleinlaan

Een gigantische bouwput langs de Pleinlaan en een bijna even grote kaalgeschoren vlakte aan de Triomflaan. De campus aan de Pleinlaan in Elsene, die de VUB en de ULB huisvest, lijkt door verschillende bouwprojecten momenteel wel een slagveld. Er wordt niet alleen afgebroken, maar ook geïnvesteerd in bestaande gebouwen: tegen de zomer moet de renovatie van het geklasseerde VUB-rectoraat klaar zijn.

In 2014 telde de Vrije Universiteit Brussel 14.000 studenten, verspreid over de campussen Pleinlaan en Jette, maar het aantal inschrijvingen groeit jaar na jaar. Tien jaar later zijn er ongeveer 22.000 studenten aan de VUB. Het verklaart waarom campus Pleinlaan in de voorbije jaren al een heuse metamorfose kende.

Het kleine, erg verouderde, maar legendarische KultuurKaffee werd met de grond gelijkgemaakt. In de plaats verrees gebouw Y, een witte mastodont die de uitvalsbasis is van de vervanger van het KultuurKaffee: Pilar. De VUB-cultuurantenne kreeg zo de allures van een echt cultureel centrum.

Naast gebouw Y bouwde de VUB ook de volumes I en X, met studentenhuisvesting en leslokalen, in totaal goed voor 33.000 vierkante meter. Het ging vijf jaar geleden om de grootste uitbreiding ooit van de campus, met een prijskaart van meer dan 60 miljoen euro.

Van de 45 hectare van de campus Pleinlaan, die voor de komst van de universiteiten een militair oefenterrein was, palmt de VUB 20 hectare in het noordwesten in. Maar ook op de zuidoostelijke 25 hectare van de ULB verandert veel. Vorig jaar bouwde de Université Libre de Bruxelles in een recordtijd van vijf maanden een nieuw modulair auditorium met zevenhonderd plaatsen.

Een blik op de campus toont dat het daar niet bij stopt. De komende jaren staan er nog drie grote bouwprojecten en twee renovaties op de planning. Een overzicht.

Learning & Innovation Center

Op de grens tussen de VUB- en de ULB-campussen komt het Learning & Innovation Center. Het gaat om een gezamenlijk project van beide universiteiten dat teruggaat tot 2014. Het gebouw van 9.000 vierkante meter op acht verdiepingen werd in 2020 vergund en de bouw ging twee jaar geleden van start.

Het centrum moet een incubator voor innovatie en een netwerkplek voor academici worden. Studenten van beide campussen zullen er terechtkunnen in diverse leeromgevingen, van stille ruimtes tot 'experience centers' met hoogtechnologische apparatuur.

Het gebouw zal symbool staan voor de samenwerking tussen de VUB en de ULB. Dat verklaart de locatie van het studie- en innovatiecentrum. Het moet beide campussen fysiek met elkaar verbinden.

Het Learning & Innovation Center kost ongeveer 22 miljoen euro en wordt voor bijna 90 procent gefinancierd door het federale Beliris-fonds. Het project zit nu in een laatste fase: tegen de zomer zijn de grootste werken afgerond, daarna volgt de interne afwerking. Momenteel staat de inhuldiging gepland in januari 2025.

Afdeling wetenschap en techniek

Wie onlangs op de Pleinlaan langs de ULB-campus wandelde of fietste, zal er een gigantische bouwput opgemerkt hebben van ongeveer honderd op honderd meter. De put is op sommige plaatsen enkele meters diep, de hele bouwzone omvat ongeveer tienduizend vierkante meter grond.

Hier is de ULB van plan om een nieuw campusgebouw neer te zetten, de Pôle Sciences et Techniques of gebouw E. Het gaat om een gebouw van in totaal meer dan 28.000 vierkante meter met een capaciteit van tweeduizend studenten, voornamelijk toekomstige informatici en burgerlijke en industriële ingenieurs.

Naast de École polytechnique de Bruxelles (ULB) krijgen verschillende afdelingen van de Haute École Bruxelles-Brabant er een plaats. Ook de VUB krijgt er met een laboratorium een bescheiden plekje. "Wij gaan daar een paar vierkante meters innemen, maar dat is een detail in de grootteorde van het project," aldus VUB-woordvoerster Nathalie Vlaemynck.

Het gigantische bouwproject werd bijna twee jaar geleden vergund. Normaal zouden de werken in 2023 van start gaan om de eerste studenten in 2025 te ontvangen. De grond is voorbereid, maar de eerste stenen moeten nog gelegd worden. Dat is volgens de ULB voor binnenkort. Tegen eind 2026 zou het nieuwe campusgebouw helemaal af moeten zijn.

Universalis Park

Veel moeizamer verloopt de bouw van het Universalis Park, dat op de ULB-campus langs de Triomflaan gebouwd moet worden. Al in 2007 kocht ontwikkelaar Immobel er een terrein om 160 appartementen te bouwen, naast een aantal studentenkoten. Het moest om in totaal meer dan duizend wooneenheden gaan.

Studenten en natuurverenigingen hebben zich jarenlang verzet tegen het project, omdat daarvoor meer dan 150 bomen gekapt moesten worden. In 2013 ging het dossier naar de Raad van State, die de stedenbouwkundige vergunning ruim zes jaar later vernietigde.

Intussen is de bouwgrond klaargemaakt voor de start van de bouw, maar is het nog wachten op de nodige vergunningen. Vorig jaar werd het terrein nog bewoond door een aantal Roma, daarop heeft de bouwpromotor het terrein beveiligd met hekken.

Studentenkoten van Willy Van Der Meeren

De gekleurde, betonnen koten van architect Willy Van Der Meeren op de VUB-campus zijn iconisch, maar waren zelfs voor studenten onleefbaar geworden. Een twintigtal blokken ging in 2016 tegen de vlakte. Dat lot was oorspronkelijk ook bedoeld voor de rest van de koten die dateren van de jaren zeventig, tot de VUB enkele jaren geleden besliste om een groot deel te redden.

De universiteit lanceerde een herbestemmingsproject, goed voor in totaal 15 miljoen euro, omdat verschillende onderzoeksgroepen op zoek waren naar meer ruimte. Sommige units worden al een tijdje gebruikt door verschillende academische afdelingen.

Zo zijn er labo's industrieel ingenieur ingericht in de gele blokken en in de rode blokken zit sinds 2018 het International Center for Bio Electron Cryogene Microscopy, waar de VUB met een grote, revolutionaire microscoop de kleinste eiwitten onderzoekt.

De transformatie van de voormalige koten die nog niet gebruikt worden, zou in de laatste fase zitten. Circulair bouwen staat centraal in het project. Zo wordt zoveel mogelijk bouwafval opnieuw gebruikt.

Renovatie Braemgebouw

Al enkele jaren wordt het rectoraatsgebouw van de VUB grondig aangepakt om het werk van de modernistische architect Renaet Braem in ere te herstellen. Het gaat om gebouw M, ook gekend als 'de sigaar' omwille van de ellipsvorm. Sinds 2007 is het gebouw een beschermd monument.

Het einde van de werken wordt tegen de zomer verwacht. Het rectoraat en andere VUB-diensten zouden in september opnieuw verhuizen naar het Braemgebouw.