Overdracht Amerikaans Theater naar Vlaanderen sleept aan: ‘Renovatiekosten stijgen’

Hoewel er al lang sprake van is, heeft de federale overheid het Amerikaans Theater in Laken nog altijd niet officieel overgedragen aan de Stad Brussel. Bedoeling is dat de Stad het in erfpacht geeft aan Vlaanderen, dat er een culturele hotspot van wil maken. Intussen raakt het gebouw steeds meer onderkomen.

Het verval van de site begon in 2012, na het vertrek van de VRT. De federale staat, die eigenaar is, had zelf geen plannen met de site en wilde wel verkopen. De Ancienne Belgique (AB) toonde meteen interesse om er een extra concertzaal met repetitieruimtes van te maken en liet alvast een studie uitvoeren naar de mogelijkheden van het gebouw. Maar dat was buiten de Stad Brussel gerekend die het iconische gebouw niet zomaar in handen van de Vlaamse Gemeenschap wilde zien overgaan.

Het dossier kwam muurvast te zitten. Uiteindelijk ging de federale regering pas in april vorig jaar akkoord met de verkoop van het Amerikaans Theater aan de Stad Brussel. Die sloot een maand later een princiepsakkoord met de Vlaamse Gemeenschap over een erfpacht voor 99 jaar.

Haalbaarheid

Maar tien maanden later blijkt dat de verkoopakte nog altijd niet rond is. Volgens Stad Brussel is het wachten tot alle bodemonderzoeken zijn afgerond. Ook de erfpachtakte is daardoor nog altijd niet getekend. Officieel is Vlaanderen dus nog steeds geen erfpachthouder.

Desondanks gaf de vorige Vlaamse regering-Jambon begin vorig jaar alvast de opdracht tot een nieuwe haalbaarheidsstudie, die uitgevoerd wordt door het Brusselse architectenbureau DUSS. Het Amerikaans Theater, dat neergezet werd voor Expo 58, moet intensief gerenoveerd worden. Het studiebureau onderzoekt wat de conditie van het gebouw is, op bouwtechnisch en ook op akoestisch vlak, wat de mogelijkheden zijn om er een culturele en gemeenschapsvormende pool van te maken en welke investeringen er nodig zijn.

Oorspronkelijk werd het renovatiebedrag op 34 miljoen euro geschat, maar dat bedrag is naar verluidt al ver opgeschoven, tot over de 50 miljoen.

Partners

Tegen de zomer zou de studie klaar moeten zijn. Vervolgens moet de Vlaamse minister van Cultuur Caroline Gennez (Vooruit) beslissen wat ze met het Amerikaans Theater gaat doen. Voor er iets gebeurt, moet de erfpachtakte natuurlijk getekend zijn. Het kabinet-Gennez verwacht dat tegen de zomer alles juridisch rond zal zijn.

Volgens het kabinet-Gennez zijn er bij de studie heel wat partners betrokken, die mogelijk zouden kunnen intrekken in het Amerikaans Theater. De AB is nog steeds zeer geïnteresseerd. “Maar het vroegere plan om de trekker te worden van de site, hebben we achter ons gelaten,” zegt huidig AB-directeur Tom Bonte. “Wij gaan de lead niet nemen, maar wij blijven enthousiast aan de zijlijn supporteren.”

De AB heeft volgens Bonte zeker behoefte aan extra ruimte. “Wij barsten uit onze voegen. Vorig jaar hadden we vierhonderdduizend bezoekers, een record. Daardoor stoten we op onze grenzen. We hebben dringend nood aan een nieuwe speelplek. Maar wij kunnen niet op ons eentje het hele gebouw een invulling geven,” zegt hij. “Het is te zwaar voor één partij, te groot. Ik denk dat er verschillende partners nodig zijn.”

Droomfabriek

De AB is ondertussen actief in gesprek met de VRT, aldus Bonte. “Zij zitten in hun nieuwe omroepgebouw, dat momenteel neergezet wordt aan de Reyerslaan, met enkele niet ingevulde noden.” Zo komt er in de nieuwbouw geen grote opnamestudio waar programma’s als de Droomfabriek, een show die destijds ook plaatsvond in het Amerikaans Theater, kunnen doorgaan.

Dat bevestigt ook Carlos Van Hoeymissen van de vakbond ACV bij de VRT. “Een opnamestudio van de grootte van onze huidige Studio 5 is inderdaad niet gepland.” Volgens hem is er ook geen oplossing voor de radiostudio’s Toots en Marconi, legendarische studio’s met een schitterende akoestiek. “Die zouden gedemonteerd kunnen worden en weer heropgebouwd, maar in het nieuwe gebouw is daar geen plek voor uitgetrokken vanwege de extra kostprijs.”

Voor Tom Bonte (AB) zouden de twee studio’s perfect heropgebouwd kunnen worden in het Amerikaans Theater en zo gered kunnen worden. “Maar het is aan minister Gennez om te beslissen wat er gebeurt met het Amerikaans Theater en met welke partners.”

Het Amerikaans Theater fungeerde bijna zeventig jaar geleden als Amerikaans paviljoen op de Wereldtentoonstelling van ’58. De bedoeling was om de site na een half jaar weer af te breken, maar uiteindelijk kwam ze in handen van de Belgische staat. In 1960 nam de VRT, toen nog BRT, er haar intrek. In de theaterzaal werden bekende Vlaamse televisieshows opgenomen en in het ringvormige gebouw zat jarenlang Radio 2. In 2012 trok de openbare omroep er weg, onder meer vanwege de slechte staat van het gebouw.

Nadien werd het gebouw een tijdje verhuurd aan enkele vzw’s van de Stad Brussel. Momenteel zijn er enkele kunstenaarsateliers gevestigd en is een deel van het gebouw bewoond via een antikraakorganisatie. Dit belet niet dat het gebouw verder verloedert. “Hoe langer er gewacht wordt met de renovatie, hoe duurder die wordt,” aldus Tom Bonte.