Universiteitswijk ondergaat metamorfose

Het nieuwe Chirec-ziekenhuis aan Delta is momenteel een van de grootste werven van Brussel. En ook op de aanpalende universiteitscampussen wordt duchtig gebouwd. Bovendien staan er in de buurt nog wel meer grote projecten op stapel. Vraag is wie het overzicht behoudt, zo op de grens van vier gemeenten.

Bouwkranen bepalen momenteel het stadsbeeld in de buurt van infrastructuurknooppunt Delta en op en rond de aanpalende universiteitscampussen van de VUB en de ULB. De bouwwoede belooft bovendien nog even aan te houden. Na een compleet nieuw ziekenhuis en verschillende gebouwen voor de academische instellingen en hun studenten, zitten ook nog een pak nieuwe woningen en een verdeelcentrum van Bpost in de pijplijn.

Alles bij elkaar zijn de projecten potentieel goed voor meerdere miljoenen vierkante meters nieuwbouw. Die komt voor een groot stuk op leegstaande terreinen zoals de Deltadriehoek en het braakterrein aan Arsenaal. Op de universiteitscampussen zullen de plannen wel voor een serieuze verdichting zorgen. Aan de ULB-kant werden daarvoor ook al een reeks bomen gekapt.

Het Brussels Gewest zou de vele projecten in goede banen moeten leiden. Delta is immers een van de tien strategische zones die zijn opgenomen in het regeerakkoord. Het beloofde Richtschema voor het gebied laat echter al vele jaren op zich wachten. Toegegeven, een groot deel van het studiewerk kon naar de prullenmand toen het project voor een nieuwe Europese wijk werd afgevoerd. Maar ondertussen zijn we alweer bijna vijf jaar verder. Minister-president Rudi Vervoort (PS) kondigde in juli wel aan dat Bpost een verdeelcentrum wil bouwen aan Delta. De regeringsleider herhaalde toen dat gewerkt wordt aan een Richtschema. Sindsdien bleef het opnieuw stil rond het dossier en ook na herhaaldelijk aandringen kon zijn kabinet ons geen timing geven.

E411
Ondertussen is de bouw van een nieuwe ziekenhuis langs de Triomflaan al ver gevorderd, en staan ook op de universiteitscampussen verschillende gebouwen in de steigers. Voor die projecten heeft de gemeente Elsene een Bijzonder Bestemmingsplan (BBP) opgesteld. “Dat is op maat van de verschillende bouwprojecten en houdt te weinig rekening met ontwikkelingen net buiten de campus,” zegt Tim Cassiers van stadsvereniging Bral. Logisch, want die andere projecten liggen grotendeels op het grondgebied van buurgemeente Oudergem. Met Etterbeek en Watermaal-Bosvoorde zijn overigens nog twee andere gemeenten betrokken.

Ander manco van het BBP: er is amper aandacht voor de mobiliteit. “De toegangspoorten voor auto’s zijn wel vastgelegd, maar er is geen duidelijkheid over routes voor voetgangers en fietsers. Zoals bij zoveel grote ontwikkelingen in de stad kunnen we ons dan ook afvragen of het plan te rijmen is met de doelstelling om het autoverkeer te verminderen met 20 procent.”

Nochtans is de zone relatief goed bediend door het openbaar vervoer. De wijk wordt echter ook doorsneden door grote verkeersassen, waardoor de verschillende buurten slecht met elkaar verbonden zijn voor voetgangers en fietsers.
Sommigen zien een oplossing in het versmallen van de autosnelweg E411 tussen Delta en de Ring. Dan zou bijvoorbeeld het Herrmann-Debrouxviaduct op de schop kunnen. Binnen de meerderheid gingen al stemmen op om die richting uit te gaan, met name bij minister Didier Gosuin (Défi), tevens verhinderd burgemeester van Oudergem. Een consensus lijkt echter niet meteen in de maak, en dat zou ook wel eens de impasse rond het Richtschema kunnen verklaren. Dat belooft immers ook keuzes op het vlak van mobiliteit.

Collectief belang
De groene zones op de universiteitscampussen zijn een ander heet hangijzer. Jaren terug heeft de ULB miljoenen geïncasseerd met de verkoop van verschillende hectaren groene campusgrond aan ontwikkelaar Immobel. Die wil de grond laten renderen door zoveel mogelijk woningen te bouwen “in het groen”. Bomen kappen en de privatisering van een stuk campus roepen echter heel wat vragen op bij verenigingen. “Het groen is belangrijk voor recreatie, maar ook voor de biodiversiteit,” zegt Hari Verlaet van het comité Sauvez la Plaine. “Het ververst de lucht en laat water infiltreren. Voor ons moet de campus ook een zone van collectief belang blijven. Privéwoningen passen daar eigenlijk niet goed bij.”

Eerstdaags wordt het advies van de overlegcommissie verwacht voor het BBP. De actievoerders hopen dat er toch nog marge is voor bijsturing. “De gemeente blijft de gebruikers van de campus negeren, maar de promotor heeft voor het eerst wel oren naar onze kritiek,” zegt Verlaet. “Wij voelen aan dat ze de verdere fases van hun project willen aanpassen om beter aan te sluiten bij de universiteit, maar we blijven waakzaam.”

Kritiek is er overigens niet alleen voor de ontwikkelaars of lokale overheden, maar ook voor de universiteiten. Die lonken immers steeds nadrukkelijker naar privépartners om nieuwe universiteitsgebouwen te realiseren. Grote bedrijven als McKinsey, Barco en Proximus zijn geïnteresseerd om geld op tafel te leggen. De vraag is of het vrij onderzoek daarmee niet in het gedrang komt. Het zijn immers geen liefdadigheidsinstellingen. Het debat daarover is nog amper gevoerd.

Klik op de kaart hierboven voor meer informatie over de verschillende bouwprojecten op de campus. Infografiek: © Peter Dhondt/BRUZZ/Google