Defensie-expert: ‘Europese instellingen en NAVO zijn makkelijk doelwit zonder luchtafweer'

Eerder deze week pleitte Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) voor luchtafweersystemen in de haven van Antwerpen, in het licht van de oorlog in Oekraïne. Dat gevoel van dreiging wordt voorlopig niet gedeeld in Brussel. Toch wijst defensie-expert Sven Biscop (UGent) op de verantwoordelijkheid van ons land voor de beveiliging van belangrijke instellingen, zoals de gebouwen van de Europese Unie en het NAVO-hoofdkwartier. “In een worst case-scenario zijn het nu makkelijke doelwitten.”

In de marge van de 80^ste verjaardag van de bevrijding van Antwerpen, liet burgemeester Bart De Wever (N-VA) opteken voorstander te zijn van een luchtafweersysteem voor de Haven van Antwerpen. Hij vreest dat de oorlog in Oekraïne wel eens dichterbij huis zou kunnen komen. “Ik hoop dat die zo snel mogelijk eindigt, maar ik denk dat we ons weerbaar moeten opstellen”, zei hij aan Gazet van Antwerpen.

De Brusselse haven deelt dat sentiment voorlopig niet. “Er zijn geen tekenen dat we nu zulke grote maatregelen moeten nemen”, zegt havenkapitein Jerry Vanhemelen. “We voldoen aan de hoge ISPS-standaarden voor maritieme beveiliging. Samen met onder meer Defensie en de politie denken we wel na over eventuele bijkomende veiligheidsmaatregelen. We zijn ermee bezig.”

Vanhemelen stelt ook dat de impact van een aanval op de Antwerpse haven veel groter zou zijn dan op de Brusselse. “We kunnen geen vergelijking maken. De haven van Antwerpen is de tweede grootste van Europa.”

De oppervlakte van de Brusselse haven bedraagt zo’n 116 hectare, die van de Antwerpse 12.068. “Maar als er daadwerkelijk een dreiging komt, zullen we maatregelen treffen.”

Verantwoordelijkheid

Ook de Stad Brussel geeft aan op dit moment geen vragende partij te zijn voor luchtafweersystemen. Meer commentaar wenst het kabinet van burgemeester Philippe Close (PS) niet te geven. Volgens experts is het momenteel dan ook weinig waarschijnlijk dat de oorlog in Oekraïne zich uitbreidt naar onze contreien. Toch bevinden heel wat internationaal belangrijke instituten zich op Brussels grondgebied. De Europese instellingen bijvoorbeeld, of het NAVO-hoofdkwartier in Haren.

Sven Biscop, defensie-expert verbonden aan de UGent, wijst dan ook op de verantwoordelijkheid van ons land. “Het is een ongelooflijk voordeel dat belangrijke instituten, zoals de Europese instellingen en het NAVO-hoofdkwartier, zich op Belgische bodem bevinden”, duidt hij. “In dat opzicht zijn we dus mee verantwoordelijk voor de beveiliging ervan.”

Die beveiliging blijkt vandaag ondermaats. “In het onwaarschijnlijke geval dat het conflict toch dichterbij komt, is de Haven van Antwerpen militair gezien een makkelijk doelwit. Zonder luchtafweersystemen geldt dat ook voor de Europese instellingen en het NAVO-hoofdkwartier.”

Volgende regering

In het Star-plan van Defensieminister Ludivine Dedonder (PS), goedgekeurd in 2022, staat wel dat de federale regering zal investeren in luchtafweer. Alleen staat de aankoop van dergelijke systemen ten vroegste in 2030 gepland. “En het kan jaren duren vooraleer zo’n systeem na de bestelling daadwerkelijk geleverd wordt”, zegt Biscop.

Daarbij valt ook de prijs niet te onderschatten. Voor geavanceerde, mobiele luchtafweersystemen schat Biscop dat het kostenplaatje tot “enkele miljarden euro’s kan oplopen.” Een verantwoordelijkheid voor het federale niveau, al sluit Biscop niet uit dat het Brussels gewest daar indirect aan kan meebetalen.

“Momenteel wordt het federale budget voor defensie voor een deel uitgehold, aangezien er veel geld naar de gemeenschappen gaat”, legt hij uit. “Maar willen we de veiligheid in ons land opkrikken, zijn er structureel meer middelen nodig voor de federale begroting. Minder financiering voor de gemeenschappen behoort tot de opties. Veel zal afhangen van de volgende regering, en welke prioriteiten ze stelt.”