De achteruitgang van de Vooruitgangstraat: 'Dit is moedwillige verkrotting'

Het gaat van kwaad naar erger met de verloedering van de huizen die in de Vooruitgangstraat naast de sporen in Schaarbeek in handen zijn van spoorwegbeheerder Infrabel voor een onbegonnen viaductproject dat al bijna twee decennia aansleept. Een buurtbewoonster die sinds eind jaren 90 in de straat leeft, heeft het over "een stadskanker in wording". Infrabel laat weten dat het bedrijf volgend jaar start met grote ingrepen aan de getroffen gebouwen. Van het geplande spoorwegviaduct lijkt intussen geen sprake meer.

We gaan terug naar 2005. Infrabel kondigt aan dat het van plan is om een spoorviaduct te planten dwars door de huizen aan de oostkant van de Vooruitgangstraat. Het project moet het treinverkeer op de drukke Brusselse Noord-Zuidas optimaliseren, klinkt het.

De werken kaderen in de plannen voor de ontwikkeling van het gewestelijke expresnet (GEN). “Het draait om meer capaciteit en veiligheid voorzien voor het drukste spoorknooppunt van België”, aldus Infrabel.

Het gevolg: 26 huizen moeten tegen de vlakte voor de werkzaamheden die in 2007 zouden aanvatten. Maar vandaag, bijna twintig jaar nadat de plannen voor het spoorwegviaduct het levenslicht zagen, staan de verwaarloosde gebouwen in de grauwe Vooruitgangstraat er nog altijd.

De meerderheid van die huizen (19 van de 26) is in het bezit van Infrabel. De rest behoort toe aan de respectievelijke eigenaars.

Onbewoonbaar verklaard

Volgens een buurtbewoonster zijn het vooral de huizen van Infrabel die er in ijltempo op achteruitgaan.

"Het gaat om lekkende daken, dakgoten die dringend aan vervanging toe zijn en bewoners die zich binnen aan een barbecue verwarmen. In een van de huizen is al een CO-vergiftiging uitgebroken, in een ander een schouwbrand", klinkt het.

Ondertussen zitten de plannen voor het spoorwegviaduct al jarenlang in de koelkast, is er nooit een vergunning afgeleverd aan de spoorwegbeheerder voor het project en ziet het er overigens niet naar uit dat het viaduct er dit decennium nog komt.

Volgens de buurtbewoonster zijn twee woningen die door Infrabel werden aangekocht onbewoonbaar verklaard, maar intussen wel gekraakt. Dat eerste wordt ook bevestigd door de spoorbeheerder.

“Die huizen zijn allesbehalve veilig, de ramen van een van deze twee huizen staan constant open, wellicht zodat het niet lang meer zal duren totdat die woning volledig verloederd is en gesloopt moet worden”, zegt de buurtbewoonster. “Dit is moedwillige verkrotting. En net daar is Infrabel wellicht op uit.”

“Door de slechte kwaliteit van de huizen die eigendom zijn van Infrabel, gaat de verpaupering van de buurt onverminderd voort”, klinkt het nog. “Het is een stadskanker in wording.”

Infrabel belooft werken

Met de bewoners van de woningen die Infrabel destijds overkocht, liet de spoorbeheerder contracten opstellen met “schappelijke huurprijzen”. De bewoners zouden op die manier in hun huizen kunnen blijven wonen totdat de sloop een feit zou worden. Dat zegt Infrabel-woordvoerder Thomas Baeken.

“Maar de bewoners van de Infrabel-huizen zijn wel verantwoordelijk voor het grote en het kleine onderhoud van die woning. En daar loopt het mis.”

Daarom wordt het budget om kleine en noodzakelijke werken uit te voeren dit jaar verdubbeld en gaan er in 2024 grotere werken van start, belooft Infrabel. "We nemen onze maatschappelijke rol op", luidt het.

Met het oog op die grotere werken wordt ook een expert aangewezen om “een grondige analyse te maken van de staat waarin de gebouwen zich bevinden en de kosten die nodig zijn om deze woningen aan te passen aan de huidige normen”, klinkt het bij het overheidsbedrijf.

Al is er een belangrijke kanttekening te maken bij het hele verhaal: de historische bewoners van de Vooruitgangstraat hebben in de jaren na de aankondiging van het spoorviaduct namelijk plaatsgemaakt voor tijdelijke bewoners, zo schreef BRUZZ vijf jaar geleden al.

Een deel van het beheer van de Infrabel-woningen viel toen in handen van de vzw Woningen 123. Vandaag gaat het om vijf huizen.

Maar: de werking van de vzw voor die woningen zou slechts gedragen worden door één halftijdse werkkracht, die bovendien over weinig tot geen middelen beschikt om iets te doen aan de penibele staat van de betrokken huizen in de Vooruitgangstraat, klinkt het bij een buurtbewoonster. De vzw zelf was niet bereikbaar.

Schaarbeek vraagt actie

Ondertussen stelt ook de gemeente Schaarbeek de jarenlange aanslepende situatie aan de kaak.

“Wij vragen dat er een plan wordt opgesteld voor de renovatie, het onderhoud en de conformiteit van al deze gebouwen. Dat betekent onder meer de opstelling van een technische diagnose van de risico’s en planning van de werkzaamheden”, klinkt het op het kabinet van burgemeester Cécile Jodogne (Défi).

“Daarnaast is een versterkt kader voor tijdelijke bewoning noodzakelijk en moet de communicatie met de buurtbewoners over de toekomst van de Vooruitgangstraat worden opgezet. Binnen Infrabel eisen wij ook een aanspreekpunt voor buurtbewoners, zodat bij elke melding snel actie kan worden ondernomen.”

De directie van Infrabel zou in de loop van deze maand antwoorden op de eisen van de gemeente Schaarbeek. Het viaductproject is in ieder geval nog verder op de lange baan geschoven: in het tienjarenplan dat vorig jaar werd voorgesteld, is geen spoor te vinden van het viaduct. Voor 2032 zullen er dus geen werken van start gaan.