VUB-onderzoekster bestudeert evolutie van het Nederlands door eeuwen heen

VUB-onderzoekster Eline Lismont onderzoekt hoe de Nederlandse taal sinds de 16de eeuw is geëvolueerd en waarom het Nederlands zich niet zomaar liet vangen in een uniforme grammatica en eenduidige spelling. De doctoraatsonderzoeker analyseert grammaticaregels van 1550 tot 1850 in relatie tot de taal vandaag. Dat meldt de VUB maandag in een persbericht.

Lismont wil met haar doctoraat nagaan waarom bepaalde grammaticaregels al dan niet ingang hebben gevonden in het dagelijkse gebruik van het Nederlands. De eerste pogingen om de Nederlandse taal in grammatica te kaderen, dateren uit de zestiende eeuw. "De nood aan een min of meer gestandaardiseerde grammatica kwam er vooral gericht op het vertalen van Bijbelteksten uit het Latijn", zo duidt Lismont.

Op dit moment in de geschiedenis zijn er verschillende uiteenlopende grammaticaregels, maar "in de vroege zestiende en zeventiende eeuw zie je nauwelijks invloed van die nieuwe regels op het bredere taalgebruik", duidt Lismont. Pas na de val van Antwerpen in 1585 en het verschuiven van het culturele en economische zwaartepunt naar Amsterdam, komt een taalnorm in zicht onder impuls van Joost van den Vondel en Pieter Corneliszoon Hooft. In deze periode wordt beslist om 'maan' niet langer met -ae te schrijven, maar met een dubbele 'a'.

Integrationisten

In de 18de eeuw wordt de grammatica van het Nederlands verder vastgelegd, maar komt er in Vlaanderen ook tegenkanting tegen de uniformisering. De Zuid-Nederlandse taal was een eigen leven blijven leiden en werd op diens beurt geformaliseerd in Gent, Brugge en Antwerpen.

De Nederlandse dominantie van de Nederlandse taal wordt pas écht doorgedrukt tussen 1815 en 1830, ten tijde van de eengemaakte Zuidelijke-Nederlanden. Daar ontstaat ook het schisma tussen de integrationisten, die de Noord-Nederlandse taal als norm wilden hanteren, en de particularistische stroming - die een autonome Vlaamse taal wilden. Ook daarom hebben de regels over het gebruik van 'hen' en hun' in Vlaanderen nooit ingang gevonden, aldus Lismont. "Men gaat de regel eerder 'overgeneraliseren' en altijd 'hen' zeggen", duidt Lismont.