Blij met de stadsbij! 'Allez les filles, aan het werk...'

...zo moedigt Arthur Van Peene vaak zijn bijtjes aan. Vier jaar geleden is Arthur imker geworden, en nu heeft hij verschillende bijenkorven staan, overal verspreid in Brussel. Vier van die korven staan helemaal bovenop het dak van het zwembad van de Marollen. Zazie zag er Van Peene en zijn bijen druk in de weer. Zzzzzzz azzzzzzie...

'D e maand mei was heel druk, want op het einde van die maand is er altijd de eerste oogst van de honing, de lenteoogst. Kijk, ik heb zelfs mijn pyama nog aan onder mijn imkerpak! Ik kom uit bed en trek meteen naar mijn bijen," vertelt Van Peene ons bovenop het zwembaddak. Rijk zal hij er nochtans niet van worden. Bijen kweken is voor Arthur een hobby, of een passie. "Ik ben loodgieter van beroep en vijf jaar geleden ben ik een cursus gaan volgen om de hobby van imker te mogen uitoefenen. Maar eigenlijk kriebelde het al veel langer om met bijtjes bezig te zijn."

Waar komt je bijenmicrobe vandaan?
Arthur (A): Ik ben geboren en opgegroeid in Zuid-Spanje, in de bergen rond Ronda. Een van onze buren kweekte in de schors van kurkbomen grote zwermen bijen en hij kreeg daar ook honing van. Als kind vond ik dat echt geweldig. Ik nam dan een heel groot vijgenblad om mijn gezicht mee te beschermen, en maakte er twee gaten in om door te kunnen kijken. Spannend! Daar ben ik voor de eerste keer gestoken geweest - ik bedoel figuurlijk hè (lacht). En door zelf bijen te kweken kan ik ook mijn steentje bijdragen aan een betere wereld. Ze zijn heel belangrijk voor de mens en de natuur.

Leg eens uit!
A: Ik geef daarvoor altijd het voorbeeld van een ontbijt zonder of met de bij. Ontbijten 'met' de bij, dat betekent niet alleen dat je honing op je boterham kunt smeren, maar ook dat je confituur kunt eten, dat er rozijnen en gedroogde vruchten in de muesli zitten, dat je van een glas fruitsap of melk kunt genieten... Want melk, die komt van de koeien en koeien moeten natuurlijk planten en bloemen hebben om zich te voeden. Eigenlijk is het heel eenvoudig: ongeveer 70 procent van ons voedsel hangt af van de bestuivende insecten, en de bij is natuurlijk een van de belangrijkste bestuivers op aarde.

Hoe gaat dat ook alweer, dat bestuiven? Ooit hebben we dat geleerd op school...
A: Er zijn twee elementen in de bloemen die belangrijk zijn voor de bij: nectar en stuifmeel. Als het heeft geregend, vormt zich een laagje nectar onderaan in de bloem. Daar is de bij verzot op, en daar maken ze later ook honing van. Het stuifmeel vangen ze op via hun lichaam als ze de bloem induiken. En omdat ze vaak van bloem naar bloem vliegen, bevruchten ze op die manier verschillende planten met stuifmeel. Soms zien ze van kop tot teen geel of groen van het stuifmeel als ze terug naar de korven komen! In de korven mengen ze vaak stuifmeel met de honing als voedsel voor hun larfjes. 'Bijenbrood' noemen we dat.

Hoe maken ze eigenlijk van nectar die lekkere honing?
A: Dat is een ingewikkeld proces. Eerst geeft de ene bij aan haar zuster-bij de nectar door, en zo een paar keer na elkaar. Je zou kunnen zeggen dat ze meerdere keren na elkaar nectar overgeven (lacht). Todat een bij vindt dat de nectar zuiver genoeg is om een van de celletjes in de bijenkorf mee te vullen. Dan gaan ze heel hard met hun vleugeltjes wapperen en door die luchtventilatie gaat het water stilaan uit de nectar verdwijnen. Daarna gaan de bijen de cel verzegelen, en stilaan stolt de nectar tot honing.

Lusten de bijen ook zelf hun honing?
A: Ja, maar ze gebruiken het ook als een soort isolatiemateriaal. Want als ze larven hebben gelegd, moet het broedsel altijd op 36°C blijven en om die temperatuur op peil te houden, hebben ze veel honing nodig.

Dus door honing te oogsten, stelen wij eigenlijk iets kostbaars van hen?
A: Ja, dat is waar, maar als ik honing oogst, geef ik altijd 40 procent terug aan de bijen. Maar tegelijkertijd zorg ik er als imker voor dat er steeds nieuwe gaten in hun korven bij komen. Daardoor krijgen ze het gevoel dat ze meer honing moeten maken dan in feite nodig is om te overleven. Een imker, die doet de bijtjes werken, hè! We moeten daar niet flauw over doen.

Waarom staan enkele van je bijenkorven hoog op het dak van het zwembad en niet in een park, bijvoorbeeld?
A: Om vandalisme te voorkomen, want vaak worden korven omvergeduwd en gaan heel wat bijen dood. En ook omdat het dicht bij mij thuis is, handig...(Arthur woont in het hart van de Marollenwijk, PJ).

Dat is dus niet om hen ver weg van de uitlaatgassen van auto's te houden?
A: Niet meteen, daar kunnen bijen redelijk goed tegen. Beter alleszins dan tegen de vele pesticiden of meststoffen die je dikwijls op het platteland vindt. Bijen voelen zich meestal ook goed in een stad omdat ze hier zoveel verschillende soorten planten vinden. Hoe meer soorten, hoe beter.

Je hebt meestal een compleet pak aan als bescherming, maar ben je al vaak gestoken geweest?
A: Ja, de laatste tijd zijn mijn bijen heel agressief. Ik ben ze een beetje beu, om eerlijk te zijn. Gisteren hebben ze nog door mijn handschoenen heen geprikt, kijk maar (toont de sporen van bijensteken op zijn hand en pols). Daarom ben ik nu aan het uitzoeken hoe ik zachtaardige bijtjes kan verkrijgen. Dat is ook een hele klus, waarbij ik ga proberen om de koningin te vervangen. Want een boze koningin, dat betekent een boos volk.

Soms wel lastig precies, de liefde voor de bij?
A: Jazeker, 't is niet altijd gemakkelijk, imker zijn. Maar het rare is: als ik de korf opendoe en ik zie ze daar zo zitten, met hun pootjes aan de rand geplakt, dan word ik gewoon helemaal week van binnen. Je gaat dat misschien raar vinden, maar ik voel mij meestal meer op mijn gemak bij bijen dan bij mensen.