De stichters van vzw Kinumai: 'Fysieke drempels worden snel mentale drempels'

De opbrengst van Brussel Helpt gaat dit jaar naar de vzw Kinumai. Met draagbare oprijplaten en een netwerk van toegankelijke wc’s willen stichters David Seffer en Geert Palmers meer rolstoelgebruikers naar de Brusselse straten halen. “Brussel heeft nood aan een beleid dat zich losmaakt van de fixatie op erfgoed.”

Of we kunnen afspreken in café Winok in Schaarbeek, vragen David Seffer (51) en Geert Palmers (54). Niet omdat het café met hen samenwerkt – er ligt wel een oprijplaat, maar die kwam daar niet via Kinumai. Wel omdat de zaak een toonbeeld is van hoe toegankelijkheid in praktijk kan worden omgezet, laat Seffer via mail weten.

Voor Seffer is dat niet louter een principiële zaak. In 2008 kreeg de in Oostende geboren Brusselaar de diagnose van multiple sclerose (MS), een aandoening van het centrale zenuwstelsel. Door zijn ziekte werd hij in de loop der jaren minder mobiel. “Sinds dit jaar doe ik alles met de rolstoel.”

Omdat sommige dingen hem met de rolstoel niet lukten, besliste hij in 2020 om een initiatief uit de grond te stampen. Met Kinumai wil Seffer zoveel mogelijk zaken in Brussel rolstoeltoegankelijk maken. Dat doet hij niet alleen. Samen met Geert Palmers, die hij aan de schoolpoort leerde kennen, zet hij de krachtlijnen voor de vzw uit. Palmers is een van de stichters van 3E, een technologiebedrijf in hernieuwbare energie, en raakte in de loop der jaren bevriend met Seffer. “Ik heb dankzij David gezien hoeveel drempels er bestaan voor mensen in een rolstoel, iets wat ik voordien niet zag. Dan wordt het snel een evidentie dat je je hiervoor inzet.”

We ontmoeten elkaar vandaag in een rolstoeltoegankelijk café, maar hoe verliep het transport hierheen?
David Seffer: Ik woon in het centrum, maar ben vandaag met de taxibus van de MIVB gekomen, een deur-aan-deurdienst voor mensen met een beperking voor de prijs van een metroticket. Ik geloof dat die dienst ontstaan is omdat de MIVB beseft dat haar transport doorgaans niet zo toegankelijk is. De taxibus is heel fijn, maar je kan niet zomaar spontaan beslissen ergens heen te gaan. De dag voordien moet je een reservatie maken. In Londen kan je gewoon een taxi stoppen: daar zijn ze allemaal toegankelijk. In Brussel staan we zo ver nog niet.

Hoe is het idee voor Kinumai ontstaan?
Seffer: Toen ik op bezoek was in Groot-Brittannië, zag ik hoeveel verder ze daar staan. Heel veel zaken hebben aan de voordeur een belletje hangen. Bel je, dan komt er iemand met een oprijplaat. Met Kinumai willen we in eerste instantie inzetten op de verspreiding van mobiele oprijplaten. Daarnaast willen we een netwerk van toegankelijke toiletten ontsluiten en in kaart brengen. Het is immers niet omdat je ergens binnenraakt, dat je ook tot aan het toilet raakt.
Geert Palmers: We hebben allebei ondernemersbloed door onze aderen stromen. Ooit zaten we – toegegeven, nogal symbolisch – boven op de met kasseien bezaaide Muur van Geraardsbergen. We vroegen ons af hoe het komt dat relatief eenvoudige zaken zo moeilijk opgelost raken. Toen besloten we ervoor te gaan.

Op basis van cijfers van het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (Riziv) schatten jullie dat België 150.000 permanente rolstoelgebruikers telt. Toch zien we ontzettend weinig mensen met een rolstoel in het Brusselse straatbeeld.
Seffer: De openbare ruimte is gewoon te weinig toegankelijk. Het vraagt te veel van mensen. Fysieke drempels worden al snel mentale drempels: na verloop van tijd ontzie je het je nog buiten te komen. Omdat we elkaar zo weinig ontmoeten, willen we met Kinumai ook een community van rolstoelgebruikers oprichten. Door zelf een gemeenschap te creëren, hopen we een critical mass op te bouwen die onze stem kan laten horen.

Maar in eerste instantie biedt Kinumai draagbare oprijplaten aan?
Seffer: Op korte termijn willen we met Kinumai inderdaad een pragmatische oplossing aandragen, zoals oprijplaten aanbieden. Die kunnen bij ons besteld worden en wij installeren ze. De oprijplaten hoeven daar geen hele dag te blijven liggen: ze kunnen op vraag van de klant boven­gehaald worden. Daarom wegen ze niet veel – afhankelijk van de lengte tussen de vier en acht kilogram. Of de zaken al dan niet met een belletje werken, laten we aan hen over. Ze krijgen wel een sticker die aangeeft dat ze in een oprijplaat kunnen voorzien.

Informeert Kinumai de betrokken zaken na de installatie van de oprijplaat ook over wat er nog moet gebeuren, zoals de breedte van de hal en toegankelijke toiletten?
Seffer: Nu nog niet, maar misschien zullen we dat op termijn wel doen. Als ik in een kledingzaak binnenkom, zou het tof zijn dat ik in de kledinghokjes geraak en dat er een verlaagde toonbank is. Nu dien ik mijn betaalkaart ergens in te stoppen zonder dat ik zie wat er gebeurt.
Palmers: Vandaag zijn er ook winkels die twijfelen. Als we meteen met heel veel informatie over de mogelijke aanpassingen komen, deinzen ze misschien terug. Ze zijn dan bang dat ze als ze een oprijplaat nemen, misschien ook allerlei andere ingrepen zullen moeten doen. De oprijplaten leiden nu al tot veel dynamiek: we zien ze in de toekomst als toegang tot meer.

Jullie verkochten al twintig dergelijke platen in de Brusselse Vijfhoek. Zien jullie daar al resultaten van?
Palmers: De omzet is de hoogte ingeschoten (lacht).
Seffer: Dat is wat vroeg natuurlijk, maar we krijgen wel erg positieve reacties van mensen die met een rolstoel nergens binnen kunnen en heel blij zijn dat het nu wel lukt.

Winkels kunnen de oprijplaten – die tussen de 200 en 450 euro kosten – bij Kinumai kopen en jullie verzorgen de installatie. Is de investering voor veel zaken een drempel?
Seffer: Ja, zeker na corona. Sommigen zeggen dat ze failliet gaan als ze die aankoop doen. De twintig zaken die tot op vandaag een oprijplaat bij ons kochten, deden dat grotendeels met de steun van de Stad Brussel. Veel mensen twijfelen en dan is een financieel duwtje in de rug goed.

Waarom kiezen jullie voor mobiele oprijplaten en niet voor permanente structuren? Ze zouden niet alleen mooier, maar ook veiliger zijn.
Seffer: Ik ben zeker niet tegen permanente structuren, maar dan moet je rekening houden met richtlijnen op het vlak van stedenbouw. Er zijn wel wat beperkingen aan de mobiele oprijplaten: zo kan je ze niet gebruiken voor winkels die op een helling liggen. Maar voor de rest zijn ze erg veilig. Ik zie ze als een tussenstop: op lange termijn zijn ze hopelijk niet meer nodig.

Kinumai wil ook een netwerk van toiletten ontsluiten en in kaart brengen. Hoe reageren handelaars daarop?
Seffer: Tot nu toe reageert iedereen eerder positief, maar we willen dat ooit formaliseren. We zouden bijvoorbeeld een document willen opstellen waarin wordt opgenomen waar rolstoelgebruikers welkom zijn om het toilet te gebruiken, ook al consumeren ze er niets.
Palmers: Er zijn in heel het gewest amper een zevental horecazaken te vinden waar de wc’s toegankelijk zijn voor mensen met een rolstoel.

Wat verwezenlijkte Brussel dan wel al wat rolstoeltoegankelijkheid betreft?
Seffer: De taxibus is heel goed. Bovendien bestaat er een verordening uit 2006 die stelt dat bij nieuwbouw en herbestemming van een pand rekening gehouden moet worden met de toegankelijkheid, zowel voor de toegang tot het gebouw als voor de verplaatsingen binnenin, zoals een toegankelijk wc. Bovendien primeert toegankelijkheid op erfgoed: gebouwen met erfgoedwaarde ontsnappen er dus in principe niet aan. Maar ik vraag me af wat er precies fout loopt, want dat wordt niet altijd afgedwongen. Onze erfgoedbewakers steken er soms een stokje voor dat ruimtes aangepast worden. Brussel heeft nood aan een beleid dat zich losmaakt van de fixatie op erfgoed.

We horen weleens dat veel mensen het probleem erkennen, het graag willen oplossen, maar gewoonweg niet weten hoe. Speelt dat ook mee in Brussel?
Seffer: Dat speelt hier zeker mee, terwijl het zo eenvoudig kan zijn. Maar dan krijgen we soms van winkelhouders te horen dat ze wel een oprijplaat willen, maar van de eigenaar van het gebouw geen twee gaatjes mogen boren in de blauwe steen.
Palmers: Eigenlijk zouden we het probleem meer zoals de brandveiligheid moeten aanpakken. Er is geen compromis mogelijk: ofwel is een ruimte brandveilig ofwel is die dat niet.

Tot slot, wat hopen jullie met Kinumai te bereiken?
Seffer: Ik hoop dat Brussel ooit een toonbeeld wordt van toegankelijkheid.
Palmers: De Brussel Helpt-actie is voor ons erg belangrijk omdat ze ons helpt het bewustzijn te verhogen en een community op te bouwen. Op die manier kunnen we van die 1,5 procent rolstoelgebruikers misschien wel een groep met het gewicht van 20 procent maken. Zo hopen we de minder mobiele medemens te bevrijden.

Meer info via brusselhelpt.be