Bruno De Lille: 'Automobilisten moeten dankbaar zijn'

Ook toen gingen er al stemmen op voor een voetgangers­zone in hartje Brussel. Is het niet frustrerend om zulke groene ideeën gerealiseerd te zien door andere partijen?

De Lille: “Misschien is dat het leuke aan groen zijn: we mogen tien jaar zeggen wat we willen en dan realiseren anderen onze ideeën. Maar alle gekheid op een stokje: ik ben niet alleen politicus, maar ook inwoner van deze stad en een vader die wil dat zijn zoon veilig over straat kan lopen en gezonde lucht inademen.”

Hoe kijkt u vanaf de oppositiebanken naar het mobiliteitsbeleid van deze regering?
Bruno De Lille: Enerzijds kritisch, anderzijds ook hoopvol. De mentaliteit begint te veranderen. Ook bij de PS die lang op de rem heeft gestaan, dringt het door dat het anders moet, dat er te veel auto’s zijn.

Maar concreet: hoever staat het gewestelijk mobiliteitsplan?
Bruno De Lille: Sinds 2014 moeten de gemeenten hun mobiliteitsbeleid afstemmen op het gewestelijk mobiliteitsplan. Doen ze dat niet, dan kan het gewest dat in hun plaats doen. Helaas spaart mobiliteits­minister Pascal Smet de gemeenten. Hij kiest ervoor om eerst een nieuw gewestelijk mobiliteitsplan uit te tekenen. Alleen legde de regering tegelijk de grote lijnen vast in een een Gewestelijk Plan voor Duurzame Ontwikkeling (GPDO) met daarin een hoofdstuk mobiliteit zonder de minste ambitie: zo mikt het GPDO op zeven procent fietsers in 2025, terwijl we er nu al zoveel hebben. Zo heeft een gewestelijk mobiliteitsplan niet veel zin meer.

Fietsen alleen zijn niet zaligmakend, er is ook openbaar vervoer als alternatief voor de auto.
De Lille: Dat is zo, maar wie meer openbaar vervoer wil, krijgt in het GPDO eigenlijk enkel wat vage plannen voor een metro naar Groot-Bijgaarden en Ukkel. We gaan de mensen toch niet wijsmaken dat de metro naar Ukkel en Groot-Bijgaarden dé oplossing is voor het mobiliteitsprobleem? Dat is hetzelfde als zeggen dat er vijftien jaar niets zal gebeuren. De metro naar Schaarbeek waarover in 2010 beslist is, komt er als alles loopt zoals voorzien, pas in 2028. Er zijn nu trams en bussen extra nodig, maar de Brusselse regering heeft een ontstellend gebrek aan ambitie.

Waar regeringen met de groenen niet in geslaagd zijn en deze regering wel, is de lage-emissiezone (LEZ).
De Lille: Europa heeft een handje toegestoken door met boetes te dreigen voor slechte luchtkwaliteit. De zone is er, en dat is een goede zaak, maar het gaat wel tergend traag. Ze bestaat sinds 1 januari, maar de eerste negen maanden worden er geen boetes uitgeschreven, toevallig tot aan de gemeenteraadsverkiezingen. Ken jij iemand die al van auto veranderd is? Brussel haalt zelfs het ritme van Antwerpen niet. Dat betekent dat de LEZ de eerste jaren louter symboliek is. Bovendien weten we intussen dat de nieuwe generatie diesels even vervuilend is als de oude.

Leefmilieuminister Céline Fremault heeft hiermee gescoord, niet mobiliteitsminister Pascal Smet.
De Lille: De LEZ is inderdaad alleen een maatregel om de luchtkwaliteit te verbeteren, terwijl het tegelijk een maatregel had moeten zijn voor een andere mobiliteit. Eigenlijk zegt de regering: we vervangen de vervuilende auto’s door propere, maar aan het gigantische mobiliteitsprobleem wordt niets gedaan. Het is een gemiste kans. Het volstaat om te kijken naar Parijs, Londen en Berlijn, steden waar de autodruk soms ook onder druk van de werkgevers (Londen, red.) de jongste jaren twintig procent is gedaald.

Misschien kan dat niet in Brussel.
De Lille: Waarom niet? Brussel heeft het beste openbaarvervoernet van heel België. We kunnen nog veel meer fietsen. Amsterdam laat dat zien. Het argument dat fietsen Nederlanders in de genen zit en de Belgen niet, vind ik onzin. In de jaren 1970 was Amsterdam ook een autostad. En het argument van de hoogteverschillen is met de komst van de elektrische fiets ook van de baan. Dus moet je als overheid het openbaar vervoer en het fietsen op de eerste plaats durven te zetten.

Zouden de groenen wel geslaagd zijn, daar waar Pascal Smet gefaald heeft?
De Lille: Ik ben niet per se vragende partij voor een regering zonder Smet, ik zou hem liever als partner in de regering hebben om samen aan de kar te trekken. Ook CD&V is er zich meer en meer van bewust dat de mobiliteit anders moet.De partij die niet mee is, is Open VLD. Dan gaat het niet alleen over Els Ampe, maar ook over Guy Vanhengel. Als je te horen krijgt dat een gezin met vier auto’s vier parkeerkaarten moet hebben om op de openbare weg te parkeren, wat voor stad wil je dan? Ik heb de indruk dat Open VLD zich met deze autovisie wil onderscheiden, maar het erge is dat ze dat verhaal ook realiseren waar ze kunnen.

Maar ook de automobilisten die al te vaak in de file moeten staan, zijn ontevreden. Misschien wil Open VLD de stemmen capteren van die malcontenten?
De Lille: Mag een politicus ook een toekomstvisie hebben? Automobilisten mogen fietsers en gebruikers van het openbaar vervoer op hun blote knieën danken dat zij niet met de auto rijden, anders was het iedere dag file tot ‘s avonds laat.

Men maakt van mobiliteit een emotionele zaak, terwijl het gewoon wiskunde is. Je hebt 1,2 miljoen inwoners en 700.000 mensen die in Brussel werken en al die mensen hebben het recht om zich vlot te verlaatsen op een oppervlakte van 162 vierkante kilometer. Als je dan iedereen in de auto zet, beweegt er niets meer.

Ik heb in de regering ooit een discussie meegemaakt over de demografische boom en bijkomende parkeerplaatsen. Ik heb toen de collega’s het volgende voorgehouden: toen we met in 2000 met 960.000 Brusselaars waren, waren er 300.000 parkeerplaatsen op de openbare weg, nu we met 1,2 miljoen zijn, zouden er 100.000 parkeerplaatsen op de openbare weg moeten bijkomen. Eén parkeerplaats is tien tot twaalf vierkante meter groot, 100.000 parkeerplaatsen, dat is de oppervlakte van Koekelberg of Sint-Joost. Gelukkig hebben we er de andere partijen ervan kunnen overtuigen om dat niet te doen.

U zei onlangs dat de kans op de eerste groene burgemeester in de stad Brussel toeneemt. Wat bedoelde u precies?
De Lille: In de peilingen doen we het zeer goed, we hebben constructief oppositie gevoerd en we zijn consequent geweest met de schandalen. Ook onze samenwerking met Ecolo wordt gewaardeerd. De Brusselaar voelt dat die samenwerking geen verkiezingspraatje, maar echt is. Het gaat niet altijd gemakkelijk, maar in een superdivers Brussel is het volgens ons de enige weg.De Brusselaar kijkt met toenemende verbijstering naar de PS en de SP.A, die elkaar de keel oversnijden. De SP.A (Smet, red.) zegt vrij vertaald tegen de PS: ‘Ge zijt corrupt.’ Waarop de PS (Vervoort, red.) tegen de SP.A zegt: ‘En gij zijt een idioot.’ De Brusselaar begrijpt niet dat twee partijen met dezelfde basisfilosofie elkaar zo te lijf gaan. Hoe wil je dan dat gewone mensen overeenkomen?

In Molenbeek liep de samenwerking Ecolo-Groen fout: de discussie ging net over uw corebusiness diversiteit.
De Lille: Politiek maak je met mensen. En in Molenbeek hebben we twee mensen, Annalisa Gadaleta van Groen en Sarah Turine van Ecolo, die allebei het gevoel hebben gekwetst te zijn door de ander. Annalisa verwijt Sarah: ‘Ik heb een boek geschreven, je zei dat het een goed boek was en na wat heisa laat je me vallen.’ Sarah zegt: ‘Je weigert rekening te houden met mijn gevoeligheden.’ Het wederzijds vertrouwen is weg en zonder vertrouwen kan je niet aan politiek doen.

U had Gadaleta kunnen laten vallen.
De Lille: Bij de groenen verzetten wij geen mannetjes als pionnen, we laten niet iemand vallen omdat die niet meer in een plaatselijk plaatje past. Maar het is niet omdat ik Annalisa niet laat vallen dat ik niet meer door één deur kan met Sarah.

Had dat twee mannen kunnen overkomen? Was het niet een en al emotie?
De Lille: Emotie is toch niet exclusief vrouwelijk? Ook ik ben vorige week ontploft (De Lille verweet N-VA zwarte racisten te zijn en excuseerde zich nadien, red.). Politiek is ook emotie, je doet niet aan politiek als beroep.

Er zijn anders niet weinig carrièrepolitici.
De Lille: Ik vind dat slechte politici. Als ik parlementsleden zie overstappen van de PS naar de MR, dan vraag ik mij af waar die ooit in geloofd hebben. Ik zou nooit uit carrière-overwegingen naar de N-VA overstappen. Die partij gaat in tegen het meeste waar ik voor sta en in geloof.

Na de schandalen – Samusocial, Kazachgate en Publipart – zijn er maatregelen genomen waaraan u hebt meegewerkt. Bent u tevreden?
De Lille: Er zullen nog ‘dingen’ uitkomen, maar het was een boeiende periode, vooral omdat we werk hebben kunnen maken van beter bestuur, iets waar Groen en Ecolo al langer voor pleiten. Toen Groen in 2014 op de oppositiebanken belandde, zeiden vrienden me dat ik me zou dood vervelen, omdat ik eerder een doener dan een prater ben. Het tegendeel is waar gebleken. We waren erg actief in de werkgroep die schandalen in de toekomst moet vermijden.

Zelfs de PS stond open voor verandering. Natuurlijk wilden wij nog verder gaan, maar we zijn tevreden over het geleverde werk. Tenzij mensen de wet overtreden, zullen schandalen zoals Samusocial in de toekomst niet meer mogelijk zijn. Tot nog toe kon men zeer creatief zijn binnen de wet.

De decumul daarentegen wordt niet tegengehouden door de Franstaligen, maar door drie Vlaamse partijen: Open VLD, CD&V en N-VA.
De Lille: CD&V, N-VA en Open VLD trokken voor de tweede keer naar de Raad van State. Als de decumul niet vlug gestemd wordt, zal het niet meer voor deze bestuurs­periode zijn en komt hij er ten vroegste over vijf jaar.

Hoe gaat decumul onfrisse praktijken uit de wereld helpen?
De Lille: Wij zijn tegen cumuleren, omdat het tot ongeoorloofde machtsconcentratie leidt. Het gewest moet ook de gemeenten controleren, maar hoe wil je dat doen als het parlement vol burgemeesters en schepenen zit?Het gaat aan Vlaamse kant maar over twee schepenen – Els Ampe en René Coppens van Open VLD – en één OCMW-voorzitter, Stefan Cornelis van Open VLD. Het argument van Open VLD is dat er niet genoeg Nederlandstaligen zijn om al die mandaten te bezetten. Als Open VLD wil, kan Groen er zonder probleem drie leveren. Het kan toch niet dat er in heel Brussel maar zeventien Nederlandstaligen zijn die zich geroepen voelen om in het parlement te zitten?`

Binnenkort moet minstens een derde van het schepencollege man of vrouw zijn. In Elsene zullen vrouwen moeten opkrassen. Het wordt verdomd moeilijk om nog een bestuursploeg samen te stellen. Is het streven naar gelijkheid doorgeslagen?
De Lille: Gelijke Kansen betekent niet dat een groep die voordien de macht niet had die nu wel krijgt. Een schepencollege met alleen maar vrouwen is ook niet goed. Als ik schooldirecteur was en ik had alleen vrouwelijke leraars zou ik op zoek gaan naar mannen.

Moeten vrouwen voor de zachte waarden opkomen?
De Lille: Het gaat er niet om dat vrouwen zachter zijn dan mannen. Ik heb in het schepencollege harde madammen gekend, harder dan mannen ook. Maar er zijn bepaalde gevoeligheden. Bij de inrichting van de openbare ruimte hebben mannen en vrouwen andere aandachtspunten. Mannen rijden nog altijd minder met de kinderwagen dan vrouwen en vrouwen voelen zich minder vlug veilig dan mannen. Dat zie je dan ook in de plannen die ze maken. Neem de wijkcontracten. Er zijn overal voetbalpleintjes. Waar is de plaats voor de meisjes van de wijk?

U had een zware aanvaring met de N-VA over onderwijs. Wat denkt u van haar voorstel om de thuistaal te controleren?
De Lille: Hoe gaat de N-VA dat doen? Punt is dat de N-VA met haar honderd procent voorrang voor Vlamingen eerste- en tweederangs Nederlandstalige Bruselaars zal creëren, wat tot apartheid leidt. Mijn zoon, die in het Nederlands opgevoed wordt, heeft schoolgelopen in De Kleurdoos.

Zijn beste vriend was Oussama, die geen Nederlandstalige ouders heeft. Oussama ging samen met mijn zoon negen jaar naar school in het Nederlandstalig onderwijs en spreekt zeer goed Nederlands.

Volgens de N-VA zou mijn zoon bij de overstap naar het middel­baar onderwijs voorrang moeten hebben. Waar moet Oussama dan heen? Het is alsof een werkgever zegt: ‘U bent geschikt voor de baan, u hebt het juiste diploma, helaas heeft uw vader dat diploma niet en dus grijpt u naast de job.’ Dat is toch absurd?

Bruno De Lille

• 1973: geboren in Kortrijk
• Gaat eind jaren 1990 aan de slag als producer bij Radio 2
• 1998: wordt lid van Agalev, de voorloper van Groen
• 2000-2006: Vlaamse schepen in de stad Brussel
• 2009-2014: staatssecretaris voor Ambtenarenzaken, Gelijke Kansen en Mobiliteit
• 2014-heden: Groen belandt in de oppositie en De Lille wordt fractievoorzitter in het Brussels parlement