Catherine Moureaux: 'De vorige meerderheid heeft de mensen pijn gedaan'

Even terug in de tijd. Ik las dat u al op de leeftijd van acht wist dat u arts wou worden. Waarom?
Catherine Moureaux: Omdat ik op dat moment vond dat drie beroepen de belangrijkste op de wereld waren: artsen, leraars en boeren. Ik wou het eerste worden. Mijn oudere zus, die ik niet veel zag, studeerde ook geneeskunde. En mijn grootmoeder was een van de eerste vrouwelijke dokters van België.

U bent de dochter van twee politici, want ook uw moeder, Françoise Dupuis, was politiek actief en onder meer Brussels staatssecretaris. Hoe heeft dat u beïnvloed?
Moureaux: Ik ben daardoor een druk leven, met veel activiteiten, als iets normaals gaan beschouwen, denk ik. Dat werk een heel belangrijke plaats heeft in een leven vind ik evident.

U speelde ook een tijdje basket. Op welk niveau?
Moureaux: Ik heb in totaal twintig jaar basket gespeeld, op een bepaald moment was dat in derde nationale. Elk weekend gingen we ergens anders in België spelen.

Hebt u daar nog iets aan in de politiek vandaag?
Moureaux: De diepe overtuiging dat de ploeg belangrijk is. De verkiezingsuitslag is er ook een van een hele ploeg, ik hoop dat mensen dat ook zien.

Uw lijst deed het met 31 procent bijzonder goed bij de voorbije verkiezingen. Uw persoonlijke score van ruim 7.000 stemmen was zo mogelijk nog verbluffender en zelfs beter dan uw vader. Hoe deed u dat?
Moureaux: Ik heb er drie jaar lang voor gewerkt, (nadrukkelijk) dág na dág en úúr na úúr. Zo heb ik enorm veel mensen kunnen ontmoeten, netwerken kunnen uitbouwen en mensen kunnen helpen. Ik denk dat mijn manier om op mensen toe te stappen in de smaak viel, dat die aan een behoefte beantwoordde.

Omschrijft u die manier eens?
Moureaux: Dat zou ijdel zijn, zo ben ik niet. Maar ik heb wel gemerkt dat ik langzaam een reputatie opbouwde. Mensen kwamen steeds vaker naar me toe op straat en vertelden dat ze me gingen steunen. Ik denk dat er een bouche à l’oreille is geweest rond het werk dat ik deed en mijn manier van omgaan met personen: ik respecteer mensen heel erg. Aan mijn ploeg heb ik ook altijd gezegd dat ze niets moesten beloven, maar wel hard werken. De Molenbekenaren hebben dat geloof ik gemerkt. Dat we er niet waren om wind te verkopen, maar met een langetermijnproject.

Ik was op het Gemeenteplein tijdens de verkiezingsnacht. Toen u speechte op de trappen van het gemeentehuis heerste er een uitzonderlijke sfeer: een uitbundige mix van veel vreugde en ook wel een beetje agressie. U deed zelfs een oproep om ‘de tegenstander niet te doden’. Vanwaar die hoogoplopende passie?
Moureaux: Ik zeg het al lang: de huidige meerderheid kreeg misschien veel lof in de pers, ze heeft de bewoners van de gemeente ook echt pijn gedaan. De opvang na school werd bijvoorbeeld plots betalend en duur. We hebben gezinnen die knokken om het eind van de maand te halen. Plots moesten mama’s kiezen: moesten ze hun opleiding of job laten voorgaan of moesten ze paar euro’s sparen en hun kinderen ophalen na school?

We maken even een sprong naar 2024. Wat wil u dan bereikt hebben?
Moureaux:Er moet dan opnieuw een degelijke gemeenteadministratie opgebouwd zijn. Die is mismeesterd tijdens deze legislatuur. Veel hogere kaders zijn ontmoedigd vertrokken en er zijn veel zieken. We kampen met enorme uitdagingen in de gemeente en zonder een gemotiveerde en efficiënte structuur kan je niets bereiken.
Onderwijs is nog een prioriteit. Er moeten plaatsen bijkomen en het moet kwaliteitsonderwijs zijn. Er moeten ook leraars zijn voor de kinderen op elk moment van het jaar. Sommige kinderen zitten nu met grote gaten in hun lesschema.
Verder willen we meer jeugdhuizen om meer met de jongeren te werken. We willen er twee nieuwe openen en nog een wijkhuis.

U zult de vraag onderhand wel beu zijn, maar toch: wie Catherine Moureaux zegt, denkt ook aan Philippe Moureaux. Geeft u eens een belangrijke gelijkenis en verschil met uw vader.
Moureaux:Een gelijkenis? De openheid en het respect voor mensen, de overtuiging dat alle mensen gelijk zijn. In de manier waarop we dingen aanpakken, verschillen we ongetwijfeld. Ik heb een parcours van autogestion afgelegd, waarbij je op voet van gelijkheid discussieert en beslissingen rijpen in een groep. Dat soort technieken zat vroeger niet echt in de gereedschapskist. Mijn overwinning was die van een groep, van de kandidaten, maar ook de vele militanten die hebben meegeholpen.

Toen we uw vader dit jaar interviewden, zei die dat hij vooral van één ding spijt had: dat hij de armen van Molenbeek niet meer had kunnen spreiden. De liberalen hielden volgens hem sociale woningprojecten in het rijkere deel van de gemeente tegen. Wil u iets proberen te doen aan de sociale mix?
Moureaux:Het is een uitdaging. Maar ik ben ervan overtuigd dat de oudere Belgische arbeiders die nog in Hoog-Molenbeek wonen en de jongere bewoners van Maghrebijnse afkomst dezelfde noden hebben: propere straten, groene ruimten, zo weinig mogelijk geluidsoverlast. Als we het erover eens zijn dat die basisnoden identiek zijn, kunnen inwoners echte buren worden en elkaar beginnen te helpen. Dat was ook onze campagneslogan: ‘100% voisins’.

U hebt het over een mix van origines en leeftijden. Maar uw vader sprak over socio-economische vermenging. Een concentratie van armoede leidt tot een neerwaartse spiraal, was zijn analyse. Wil u meer sociale huisvesting in Hoog-Molenbeek?
Moureaux: Ik wil die vermenging in elke wijk. Maar het is ook een kwestie die je in een PS-MR-meerderheid niet zo snel zal kunnen oplossen.

Het Gemeenteplein dan. Dat werd als ‘shared space’ bedacht en parkeren is er in theorie verboden. In de praktijk is het vaak een parking, waar uw toekomstig kantoor op uitkijkt. Wat doet u?
Moureaux: We moeten er in de eerste plaats voor zorgen dat er meer betaalbare parkeerplaats elders komt. Want de Gentsesteenweg is nu eenmaal een handels-as die veel mensen aantrekt, ook van buiten de gemeente. Aan de andere kant heeft het me ook geraakt dat er op het Gemeenteplein plots kinderen spelen zodra het is afgezet voor het verkeer. We moeten een oplossing vinden voor de klanten van de handelaars én voor de spelende kinderen. De Brunfautparking goed renoveren kan een deel van de oplossing zijn. Die ligt niet veraf, maar voelt erg onveilig aan, vooral voor vrouwen.

We hadden Jef Van Damme eerder op mobiliteit verwacht. Dat is het domein waarop hij zich ook profileert.
Moureaux: Ja. Maar Openbare Werken en Gemeente-eigendommen zijn goed voor een groot deel van het personeel en het budget. Het is een erg hoge functie. Jef is ook un homme-orchestre, iemand die zich met veel verschillende dingen bezighoudt.

Aan socialistische zijde telt u drie schepenen van Marokkaanse origine en een van Albanese. Enkel uzelf en Jef Van Damme hebben een typisch Belgisch-blanke achtergrond. Is dat ook een afspiegeling van uw kiezerspubliek?
Moureaux: Oh, als u onze ploeg bij het OCMW bekijkt, is het net omgekeerd. Wat het schepencollege betreft: er waren gewoon vooral kandidaat-schepenen van Maghrebijnse origine en weinig belgo-belges. Maar weet u, onze ploeg overstijgt dat soort tegenstellingen. We hebben gewoon bekwame mensen die al bewezen hebben wat ze waard zijn. De vraag van afkomst vind ik ook niet belangrijk. Waar ik wél mee bezig ben, zijn de socio-economische vragen. Op dat niveau zitten we allemaal heel duidelijk op één lijn en dat telt. We hebben ook een programma voor alle wijken en voor alle burgers.

Uw vader heeft veel kritiek gekregen voor wat men soms het ‘islamo-socialisme’ noemt. Er werd hem verweten dat hij zich vooral naar één gemeenschap keerde. Doet u niet hetzelfde met uw nieuwe bewindsploeg?
Moureaux:Je kan ook het hele schepencollege bekijken, dan zie je dat er bij de MR net een flagrante ondervertegenwoordiging is van mensen met een migratieachtergrond. Maar ik vind het niet erg zinvol om zo naar de dingen te kijken. Ik weet dat die kritiek op mijn vader circuleert, maar je hoort dat soort verwijten steeds minder in Molenbeek zelf. Na de aanslagen is er een soort samenhorigheidsgevoel ontstaan rond het feit dat we allemaal Molenbekenaar zijn. De bewoners hebben daar geloof ik een volwassener kijk op dan wie verder afstaat van de gemeente. Mensen zijn hier met andere kwesties bezig: hun portemonnee, het aantal schoolplaatsen, de toestand van de trottoirs en de verlichting, verkeersveiligheid.

Het hoofddoekendebat veroorzaakt regelmatig deining. Hoe zal de nieuwe meerderheid omgaan met hoofddoeken in loketfuncties?
Moureaux: Met de MR zijn we overeengekomen dat we de huidige situatie (een verbod, red.) behouden. Met de PVDA en Ecolo was dat zeker anders gelopen.

U verwijst telkens naar de standpunten van andere partijen. Wat vindt u zelf over hoofddoeken aan het loket?
Moureaux: Ik denk vooral dat het hoofddoekendebat bedacht is om mensen uit elkaar te drijven. Ik vind het mijn opdracht om mensen bijeen te brengen. Daarvoor ben ik verkozen.

De nieuwe meerderheid richt ook een bureau voor ethiek en transparantie op. Wat zal dat doen?
Moureaux: Dat bureau is een idee van de PVDA dat ik interessant vond. Barcelona heeft vandaag al zo’n bureau, dat uit onafhankelijke ambtenaren bestaat.

Onafhankelijk? Zijn het dan geen gemeenteambtenaren?
Moureaux: Toch wel, maar met een statuut dat we nog moeten verfijnen. We zullen daarvoor kijken hoe Barcelona het aanpakt. Hoe werkt het? Burgers zullen in dat bureau terechtkunnen met klachten of informatie als ze denken dat iets ethisch niet klopt bij de gemeentewerking. Als ze aanwijzingen hebben dat iemand tegen betaling een woning gekregen heeft bijvoorbeeld, als er bedreigingen geuit zijn.

In heel Europa is de sociaaldemocratie op de terugweg. In Frankrijk haalde de PS bij een recente peiling nog 4,5 procent. Hoe deed u dat, ruim 30 procent scoren met uw lijst?
Moureaux: Dit waren gemeenteraadsverkiezingen, die kan je moeilijk met nationale trends vergelijken. Lokaal gaat het over de ontmoeting van een persoonlijkheid, een project en een bevolking. Mijn belangrijkste bijdrage was te luisteren naar mensen en hen respect te tonen.

U staat toch ook voor een ideologie? Binnen de PS zit u in de linkervleugel. Maakt dat u niet minder kwetsbaar voor de kritiek tegenover centrumlinks, namelijk dat die stroming helemaal is meegegaan in de marktlogica?
Moureaux: Dat is waarschijnlijk zo, ja. Ik meen wat ik zeg over mijn sociaal project. Mensen voelen dat het authentiek is. We leven sowieso in een tijd waar het populisme hoogtij viert. Dat uit zich in radicale stromingen, of dat nu om Daesh, extreemlinks of extreemrechts gaat.

Situeert u de PVDA in dat rijtje?
Moureaux: Natuurlijk. Ze halen een heleboel parameters uit hun redenering, zodat er nog iets simplistisch overblijft. Dat is populisme. Hoe reageer je daarop? Je moet in staat zijn om mensen de complexe werkelijkheid uit te leggen en met echte antwoorden te komen, die geen leugens zijn. Ik maak vaak dezelfde diagnose als de PVDA, maar probeer eerlijke antwoorden te vinden. Ik vind bijvoorbeeld niet dat iemand die een volledige gemeente bestuurt hetzelfde moet verdienen als iemand met erg weinig verantwoordelijkheden. Zo riskeer je straks een maatschappij waar niemand nog verantwoordelijkheid wil dragen.

Vanwaar komt dat populisme?
Moureaux: Eerst en vooral door een falende opvoeding. De voorbije jaren zijn we er niet in geslaagd om de menselijke intelligentie te verhogen. We hebben het gevecht om het onderwijs democratischer te maken verloren en een groep mensen gecreëerd die de steeds complexere samenleving niet meer vat. (Slaat op de tafel) We hebben mensen laten vallen. De tweede verklaring is waarschijnlijk nog belangrijker. De kloof tussen rijk en arm blijft maar groeien. Het kapitalisme heeft een magistrale overwinning geboekt en is met een soort pletwals van dualisering door de samenleving gegaan. Kijk naar de VS. Trump vooral door zijn tegenstandster Hillary Clinton zwaar aan te vallen op het feit dat ze deel uitmaakt van het establishment. Dat is populisme. De PVDA doet iets gelijkaardigs: in plaats van het kapitalisme valt de partij steeds meer de mensen aan die beleidsverantwoordelijkheid dragen en de structuren die we hebben. Dat is logisch voor een revolutionaire beweging. Maar dan moeten ze zich ook zo noemen, zodat hun kiezers dat ook weten.

Catherine Moureaux

• Geboren in1978 in Ukkel
• Dochter van Philippe Moureaux (PS) en Françoise Dupuis (PS), kleindochter van de liberale Charles Moureaux
• Speelde twintig jaar basket op competitieniveau
• Studies geneeskunde
• Tien jaar arts in een wijkgezondheidscentrum
• Brussels parlementslid 2010-2012 en sinds 2014
• 2012-2013 : Kabinetschef van Brussels minister Rachid Madrane
• 7.100 stemmen als lijsttrekker voor de PS bij de gemeenteraadsverkiezingen in Molenbeek