De impact van Bouchez op de Brusselse formatie: 'Fel uit de hoek komen is zijn stijl'

Hij schuift mee aan de tafel van de Brusselse regeringsonderhandelingen en hij vuurt zijn lokale afdelingen aan om samen met Les Engagés de burgemeesterssjerp te pakken in minstens zeven Brusselse gemeenten: nooit eerder moeide een nationale voorzitter zich zo sterk in de hoofdstedelijke politiek als Georges-Louis Bouchez voor MR. “Hij zal zijn stijl niet snel laten varen."

MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez is echt overal. Ook in de Brusselse politiek. Voor het eerst zit een nationale partijvoorzitter uit Wallonië mee aan tafel van de Brusselse regeringsonderhandelingen. Ook Les Engagés kiest voor die strategie, voorzitter Maxime Prévot onderhandelt mee.

De Brusselaars maken sinds jaar en dag hun eigen regering, ver weg van het nationale partijgewoel. Meestal was dat voor 21 juli ook bezegeld, minder dan twee maanden na de verkiezingen. Dat is anno 2024 helemaal anders.

“Het is duidelijk dat, voor het eerst sinds 1989, de Brusselse regeringsonderhandelaars echt rekening moeten houden met invloeden van buitenaf,” zegt ULB-politoloog Pascal Delwit. “De kaarten liggen moeilijk in Brussel, dat is een objectief feit, maar de link tussen de verschillende formaties, of het nu federaal, Vlaams of Brussel is, is vandaag duidelijk. En dat is nieuw.”

Delwit zag dat al van dag één na de verkiezingen. Formateur David Leisterh (MR) moest wachten tot de Franse en Waalse regeringen werden gevormd, alvorens echte gesprekken te kunnen opstarten.

Opmerkelijk: die nieuwe dynamiek – het nationale partijbureau zet in Brussel de lijnen uit – zet zich ook door op lokaal niveau: “Het is de wil van MR en Les Engagés om in Wallonië en in Brussel samen lokaal in zoveel mogelijk gemeenten aan de macht te komen,” zegt Pascal Delwit. “Bouchez heeft daarbij twee doelstellingen: Ecolo in zoveel mogelijk gemeentebesturen aan de kant zetten en tegelijk zoveel mogelijk burgemeesters terugwinnen.”

Voor dat laatste moeten we terug naar de verkiezingen van 2018. De MR hield toen in Brussel nog maar twee burgemeesters over. Ze verloor er vier. Een opdoffer van formaat voor een partij die historisch altijd een belangrijke rol heeft gespeeld in de hoofdstad. Veel Ecolo-kiezers hadden de MR vaarwel gezegd, zo bleek achteraf uit onderzoek.

Maar de MR heeft na de verkiezingen van oktober 2018 ook het vaste voornemen gemaakt om in Brussel op regionaal niveau na twintig jaar oppositie weer aan de macht te komen én het aantal burgemeesters op te schroeven. Die eerste kaap is alvast genomen.

Vastgeklikt

Bouchez rekent nu op zes à zeven blauwe burgemeesters. Daarbij komt het verbond met Les Engagés hem goed uit. Door zich aan elkaar vast te klikken staan beide partijen een stuk sterker, en kunnen ze het verschil maken.

De entente is zichtbaar in de lijstvorming op lokaal niveau. In al zeker zes van de negentien gemeenten – Schaarbeek, Watermaal-Bosvoorde, Sint-Pieters-Woluwe, Anderlecht, Sint-Gillis en Oudergem – komen MR en Les Engagés met een kartellijst op. In twee andere gemeenten – Etterbeek, Jette – is er al een voorakkoord waarbij MR en Les Engagés samen een meerderheid willen vormen.

Natuurlijk spelen er soms ook lokale krachten. In Ukkel en Vorst lukte het voor de MR niet met Les Engagés, en gaat de partij met Défi in zee. In Ganshoren wordt de MR zelfs door Les Engagés uitgesloten, door een voorakkoord met PS en Défi.

Aan de andere kant: ook waar geen voorakkoord is, kunnen MR en Les Engagés de coalitie mee bepalen door zich aan elkaar vast te klikken. Dat is bijvoorbeeld zo in Brussel-Stad. Als de huidige coalitie PS-Ecolo geen meerderheid heeft, zou burgemeester Philippe Close (PS) bijvoorbeeld Les Engagés erbij kunnen nemen, maar als die zich vastklikt aan de MR, dan verhoogt de kans dat MR en Les Engagés opnieuw in het schepencollege komen. Ten koste van Ecolo-Groen.

En zo kan de MR proberen om de groenen zoveel mogelijk naar de oppositie te duwen. In een aantal gemeenten, zoals Sint-Pieters-Woluwe, Etterbeek en Ukkel, is die trend nu al ingezet, door kartellijsten te maken of voorakkoorden te sluiten, zonder Ecolo-Groen.

Coup de théâtre

Zeker is dat Bouchez het hard zal spelen, of het nu bij de vorming van de colleges is, of bij die van de Brusselse regering. De coup de théâtre van vorige week, waarbij de Franstaligen via het parlement eenzijdig uitstel willen bekomen van de uitrol van de lage-emissiezone, maar daarmee meteen ook het vertrouwen met de toekomstige coalitiepartner Groen opblies, is vintage Georges-Louis Bouchez. Al moet daar bij verteld worden dat voor dat dossier Les Engagés en PS ook mee in de coup zitten.

Net zo goed zal de Waal Bouchez er niet voor terugdeinzen om op lokaal Brussels niveau tussenbeide te komen. Ook daar is hij niet aan zijn proefstuk toe. Toen Saliha Raïss (Vooruit) vorig jaar als schepen werd voorgedragen in Sint-Jans-Molenbeek was Bouchez er als de kippen bij om de lokale MR-mandatarissen, die er in de meerderheid zitten, te verbieden om daar de handtekening voor te leveren. Raïss draagt een hoofddoek, en dat was voor MR-voorzitter Bouchez een aantasting van de neutraliteit van de staat. Die oekaze was dan weer best ongemakkelijk voor de lokale MR, want die zag het probleem niet echt.

Ook de manier waarop Bouchez Hadja Lahbib lijsttrekker heeft gemaakt in Schaarbeek kan alleen maar vanuit een nationale partijstrategie worden begrepen. Sinds Hadja Lahbib kandidaat is om Europees commissaris te worden, is ze totaal ongeloofwaardig als MR-lijsttrekker in Schaarbeek, want beide mandaten zijn niet te combineren. Dat soort powerplay: Bouchez draait er zijn hand niet voor om.

Tot grote opluchting van de lokale MR, én van Lahbib zelf, zag hij vorige week vrijdag toch indat de positie van Hadja Lahbib niet houdbaar is. Ze is geen lijsttrekker meer en kan zich concentreren op haar hoorzitting in het Europees Parlement eind deze maand.

Handelsmerk

Volgens Pascal Delwit lijdt het geen twijfel dat de schaduw van Bouchez ook in de rest van de regeer-periode boven het Brusselse bestuur zal blijven hangen. En dat hij, net zoals hij tijdens de voorbije federale legislatuur deed, er alles zal doen om de MR-belangen in de verf te zetten, zelfs al zet dat de samenhang van de Brusselse regering permanent onder druk.

Pascal Delwit: “Fel uit de hoek komen is nu eenmaal de ‘marque de fabrique’ van Georges-Louis Bouchez. Nog los van zijn karakter, waarom zou hij die stijl laten varen? Het heeft hem een verkiezingsoverwinning opgeleverd.” En dat het tot strubbelingen en een instabiel beleid leidt, zal Bouchez dan worst wezen. Zolang hij maar kan winnen.