Een stad, twee werelden: noorden van Brussel stemt heel anders dan zuidelijke gemeenten

De verkiezingsuitslagen per kanton en per gemeente leggen enkele maatschappelijke breuklijnen bloot, met het kanaal als traditionele geografische scheidingslijn. In het noorden van het Gewest duikt een verrassend 'blauw Gallisch dorp' op.

Nemen we eerst Team Fouad Ahidar, dé sensatie van de gewestverkiezingen, per kanton onder de loep. De debuterende partij haalt in Anderlecht en Sint-Jans-Molenbeek, de twee kantons ten westen aan het kanaal, meteen 25 procent van de Nederlandstalige stemmen binnen.

Zoom je nog dieper in op het gemeentelijke niveau, dan valt vooral de monsterscore van 34 procent in de gemeente Sint-Jans-Molenbeek op. Liefst een op de drie kiezers in de Nederlandse taalgroep kiest er dus voor Fouad Ahidar en co. Dat is overigens dubbel zoveel als in Jette, waar Ahidar in de gemeenteraad zetelt.

"Ahidar heeft in het noordwesten van Brussel een ijzersterke electorale basis dankzij zijn grote terreinkennis van de volkse en vaak wat armere wijken. Dat iedereen hem daar kent, is een enorme troef gebleken," analyseert politicoloog Kevin Meyvaert, doctoraatsonderzoeker aan de VUB.

Noorden versus zuiden

De scores aan de andere kant van het kanaal zijn ook behoorlijk, maar toch minder spectaculair. Team Fouad Ahidar scoort alleen in Brussel-Stad (18 procent) nog boven de 15 procent.

"Er is een Noord-Brussel en een Zuid-Brussel, waarbij de cesuur tussen de twee werelden heel duidelijk is," zegt Meyvaert. "Het noordelijke deel stemt aan Nederlandstalige kant vooral voor Ahidar, het zuidelijke deel vooral voor Groen. Het meest sprekende voorbeeld is het kanton Elsene. Daar haalt Team Fouad Ahidar slechts 4,6 procent, tegenover 31 procent voor Groen."

Vooraf was een van de vragen welke partij de pro-Palestijnse stem zou binnenhalen. De cijfers doen Meyvaert vermoeden dat dit vooral Team Ahidar was, dat op dat thema wellicht stemmen afsnoepte van de PVDA. Pro memorie: Fouad Ahidar kwam in november vorig jaar in opspraak omdat hij de Hamas-aanval op Israël minimaliseerde.

"En uiteraard heeft Fouad Ahidar zijn ex-partij Vooruit.brussels een stevige hak gezet door ook daar stemmen weg te halen," gaat Meyvaert verder. Ahidar werd eerst door toenmalig Vooruit-voorzitter Conner Rousseau uit het partijbureau gezet wegens zijn stem voor onverdoofd slachten en stapte daarna eind december zelf uit de partij.

Heeft Team Fouad Ahidar zijn succes niet vooral te danken aan zijn standpunten over dat onverdoofd slachten en andere moslimthema's, zoals de hoofddoek? "Dat heeft zeker een rol gespeeld," zegt Meyvaert. "Ahidar heeft een communautaristische campagne gevoerd op TikTok en via WhatsApp. Aan de andere kant heeft Ahidar ook van een niet-religieus thema een speerpunt gemaakt: betaalbaar wonen."

Rood versus blauw

Aan Franstalige kant is er er eveneens en duidelijk verschil tussen noordelijk en zuidelijk Brussel: het noorden stemt overwegend rood (PS of PTB), het zuiden blauw (MR).

Het grootste verschil met 2019 is dat zuidelijk Brussel toen nog een lappendeken van kleuren was, met nu eens de MR als grootste partij (onder meer Ukkel), dan weer Ecolo (onder meer Elsene) of Défi (Oudergem en Sint-Lambrechts-Woluwe). De MR is in al die gemeenten nu de grootste.

Na de enorme klap van 9 juni is Ecolo in geen enkele gemeente in Brussel nog de grootste partij, en dat terwijl zusterpartij Groen paradoxaal genoeg wél sterk scoorde. Een mogelijke verklaring is dat de Nederlandstalige groene kiezer het veelbesproken mobiliteitsplan Good Move meer in het hart draagt dan de Franstalige.

Of zou het kunnen dat veel Ecolo-stemmers op Groen gestemd hebben als buffer tegen de opkomst van het Vlaams Belang? "Dat kan een impact gehad hebben, na de oproepen daartoe uit academische hoek," antwoordt Meyvaert. "Maar onderschat vooral niet het verloop van Ecolo richting MR, dat in Brussel een kosmopolitischer koers vaart dan op nationaal niveau."

Duels

Terwijl in zuidelijk Brussel de match tussen Ecolo en MR gaat, is dat in het noorden vooral PS tegen PTB. Vijf jaar geleden was de PS de populairste partij in alle noordelijke gemeenten, van Anderlecht over Brussel-Stad tot Evere. De kaart na 9 juni oogt toch enigszins anders. In Anderlecht, Sint-Gillis en Vorst is de PTB nu de grootste partij.

Het is evenwel niet zo dat de PS compleet weggespeeld wordt. In sommige gemeenten ontstaan twee linkse blokken die elkaar min of meer waard zijn. In de gemeente Anderlecht bijvoorbeeld scoort de PTB 29,6 procent en de PS 27,6 procent, tegenover 21,7 procent voor de MR.

"Het is een van de conclusies uit deze Brusselse verkiezingen: de PS houdt stand in de populaire wijken, ondanks de concurrentie van de PTB," zegt Meyvaert.

Gallisch dorp

Is noordelijk Brussel dan een groot links wingewest? Niet helemaal, want in de noordelijke gemeenten Jette, Ganshoren en Sint-Agatha-Berchem is de MR de grootste partij geworden. Op de kaart ontstaat zo een blauwe vlek in rood gebied.

"We zijn het Gallische dorp, zoals in Asterix," grapt Stéphane Obeid, de eerste schepen voor de MR in Ganshoren. "Met 29 procent scoort de gemeente Ganshoren zelfs beter dan het Brussels gemiddelde voor de MR. Dat is een duidelijk politiek signaal."

Hij ziet vooral sociologische oorzaken. "Er is een middenklasse uit de zuidelijke gemeenten die ons deel van Brussel ontdekt en er zich komt vestigen. We trekken ook heel wat ondernemers aan."

De inzet voor de komende gemeenteraadsverkiezingen is Obeid duidelijk: de blauwe vlek in het noorden uitbreiden, waarbij de MR met name Koekelberg, de gemeente van PS-boegbeeld Ahmed Laaouej, in het vizier neemt.

"We mogen Koekelberg niet zomaar aan Laaouej laten," klinkt Obeid strijdvaardig. Of hoe de Brusselse politici met de uitslagen van 9 juni in de hand, meteen hun vizier op de verkiezingen in oktober richten.