Kerstweek brengt straaltje licht in Brusselse formatie

De zoektocht naar een meerderheid om de Brusselse regeringsonderhandelingen voorgoed te lanceren blijft uitzichtloos, al komen de contacten tussen de MR en de PS weer zachtjesaan op gang. Ondertussen treedt het institutionele luik ook bij de Franstaligen meer en meer op de voorgrond. “Het zijn de Arizona-partijen tegen de rest.”

“Het komende jaar zouden we al onze nieuwe regeringen eindelijk aan het werk moeten zien.” Aan het woord: koning Filip in zijn traditionele kersttoespraak afgelopen dinsdag. Voor het eerst verwees het staatshoofd – zij het heel impliciet – naar de aartsmoeilijke Brusselse regeringsvorming.

Zoals Brussels formateur David Leisterh (MR) al meermaals terecht aangaf, kan hij niet naar het Paleis stappen om de geblokkeerde regeringsvorming nieuw leven in te blazen. Grondwettelijk gezien mag de koning niet tussenkomen op deelstatelijk niveau. Dat staat informele contacten tussen zijn kabinetschef en de Brusselse formateur uiteraard niet in de weg, al heeft onze redactie daar geen weet van.

Geen adrenalinestoot

Al wekenlang vertoeft de Brusselse formatie in een historische impasse waarvoor geen regie voorhanden is. Na het veto van de PS tegen een meerderheid met de N-VA aan Nederlandstalige kant probeerde Leisterh een piste uit met Ecolo en Défi in plaats van de PS, maar ving hij bot bij de Franstalige groenen.

Vervolgens kondigde Leisterh in tandem met MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez aan dat de partijvoorzitters van de Franstalige partijen een uitnodiging zouden krijgen om de formatie uit het moeras te trekken.

Die zet bracht voorlopig geen zoden aan de dijk. PS-baas Paul Magnette ging niet in op het voorstel en bij de andere Franstalige partijen schoven de partijvoorzitters bij eerdere gesprekken al vaker mee aan tafel. Het MR-initiatief bracht op die manier geen adrenalinestoot teweeg.

Die kwam er ook niet na een vergadering maandag met naast de Franstalige liberalen ook PS, Les Engagés, Ecolo en Défi. Van de partijvoorzitters kwamen enkel MR-chef Bouchez en Défi-voorzitter Sophie Rohonyi opdagen.

Zij kregen het gezelschap van David Leisterh (MR), Ahmed Laaouej (PS), Christophe De Beukelaer (Les Engagés), Zakia Khattabi (Ecolo) en een duo van Défi: afzwaaiend minister Bernard Clerfayt en Brussels fractieleider Jonathan De Patoul.

Volgens een aanwezige kreeg elk kopstuk de kans om te verwoorden hoe die de situatie ziet. “Het was een open discussie, het is niet zo dat er allerlei voorstellen op tafel kwamen. We hebben maar twee uur samengezeten, in een licht gespannen sfeer. De situatie is dan ook ernstig.”

Institutioneel

Uit die vergadering blijkt dat het institutionele luik meer en meer op de voorgrond treedt. Na de Vlaamse voorstellen om de gemeenten, OCMW’s en politiezones elk te fuseren maakte Bouchez afgelopen vrijdag ook al duidelijke openingen om niet alleen de Brusselse politie te vereenvoudigen, maar ook stevig te snijden in de Brusselse instellingen en structuren. Ook maandag ging het de institutionele toer op.

“Ik dacht nochtans dat de prioriteiten van de MR bij de begroting, veiligheid en tewerkstelling lagen”, reageert Défi-voorzitter Sophie Rohonyi. “We willen meewerken aan de vorming van een Brusselse regering, niet aan het vergemakkelijken van de federale Arizona-onderhandelingen. We zitten nu in een dynamiek van MR en Les Engagés tegen de rest.”

Op die manier zijn de federale en Brusselse formaties meer dan ooit aan elkaar verbonden. De meeste institutionele hervormingen die Brussel aanbelangen, worden federaal geregeld. Voor de Arizona-partijen is een fusie van de politiezones bijvoorbeeld mogelijk, voor de PS en Défi is dat onbespreekbaar.

Inhoudelijke tegenstellingen krijgen zo een extra dimensie: in de ogen van PS, Défi en in mindere mate Ecolo zijn institutionele hervormingen op federaal vlak cadeaus voor Arizona en dus de N-VA, de partij die voor PS, Défi en Ecolo net roet in het eten gooit in Brussel.

Lees verder onder de foto

Kiessysteem

Volgens een andere bron beperkten de institutionele punten die maandag aan bod kwamen zich vooral tot een herziening van het Brussels kiessysteem of hervormingen zoals knippen in het aantal Brusselse parlementsleden, waarin de Franstaligen elkaar wel zouden vinden.

“Het kiessysteem is een van de redenen voor de huidige impasse”, klinkt het bij een bron die knipoogt naar de score van Team Fouad Ahidar in de Nederlandse taalgroep. Ahidar sleepte bij de gewestverkiezingen drie zetels in de wacht maar had zijn onverwacht resultaat wellicht te danken aan een hoop Franstalige stemmen.

Ook Brussels Open VLD-voorman Frédéric De Gucht lanceerde deze week in De Standaard het idee om het aantal Brusselse volksvertegenwoordigers terug te dringen, van 89 naar bijvoorbeeld 60. Ook in het aantal kabinetsmedewerkers mag van De Gucht gesnoeid worden.

Institutionele hervormingen of niet, tussen de verklaringen door blijft het gissen naar de methode die Leisterh hanteert nu de keuze om de partijvoorzitters te betrekken weinig lijkt op te leveren. De formateur noch zijn woordvoerder was de voorbije dagen bereikbaar. Wel zou er een lijntje gelegd zijn tussen Leisterh en Brussels PS-voorzitter Ahmed Laaouej om een van de volgende dagen samen te zitten.

Drie opties

Om de Brusselse onderhandelingen eindelijk af te trappen, liggen vandaag drie concrete opties op tafel. In het eerste scenario laat de PS haar veto tegen de N-VA varen en houdt de oorspronkelijke Franstalige meerderheid van MR, PS en Les Engagés stand. In een tweede optie beslist Ecolo om toch aan tafel te gaan in een constellatie met MR, Les Engagés en Défi. In een derde piste wordt langs Vlaamse kant de N-VA toch nog ingeruild voor CD&V.

Die twee laatste scenario’s lijken onwaarschijnlijk: dat het gedecimeerde Ecolo een regering met de MR aan het roer en zonder de PS niet wil depanneren, lijkt forser door te wegen dan de aanwezigheid van haar groene zusterpartij.

“Bouchez heeft de meeste aanwezigen maandag beledigd door met de vinger te wijzen naar de incompetente bestuurders in Brussel de voorbije twintig jaar”, liet Zakia Khattabi dinsdag nog optekenen in L’Echo. In diezelfde formule zit het intern rommelende Défi bovendien ook verveeld met de N-VA, maar ook Khattabi is allesbehalve een fan van de N-VA.

Langs Vlaamse kant blijft het de voorbije weken windstil. “Ons huiswerk is af”, klinkt het daar al langer. Na maandenlange stilstand de Nederlandstalige meerderheid weer omvormen onder druk van de Franstaligen is uit den boze, al zouden Vooruit en Groen wel oren hebben naar een piste met CD&V.

Maar Open VLD is enkel van plan om de tweede viool spelen door de post van regeringscommissaris in te vullen als de N-VA aan boord is en tegelijkertijd houdt Benjamin Dalle voet bij stuk.

Dalle wil de rol van regeringscommissaris niet vervullen en is bovendien gevoelig voor de inhoud van het paarsgroene project dat hij zou vervoegen (dat met CD&V erbij een Vivaldi-coalitie zou worden), al zou hij de oversteek van oppositie naar meerderheid enkel willen wagen als staatssecretaris, hoewel Dalle een eenmansfractie vormt. Dat ziet Open VLD – dat twee zetels telt – niet zitten.

Zo lijken de meeste ogen toch nog gericht te zijn op de eerste optie: een meerderheid met MR, PS en Les Engagés. Toch ziet het er niet naar uit dat Laaouej snel zal zwichten voor een regering met de N-VA. Maar dat er weer gesprekken gepland zijn tussen de twee grootste Franstalige partijen mag na drie weken radiostilte tussen de MR en de PS in deze ongezien moeizame formatie toch als een kleine opsteker beschouwd worden.