Wat je moet weten om te gaan stemmen

Op 9 juni stemmen we met zijn allen voor de Europese, federale en regionale parlementen. Wat is een voorkeursstem, klopt het dat Nederlandstaligen in Brussel vier keer stemmen, en wat met de Senaat? BRUZZ legt uit.

Moet ik nog per potlood en papier stemmen?

Neen. Brussel stemt al sinds 1994 elektronisch, en dat is bij deze verkiezingen niet anders. Moeilijk is dat niet. Je krijgt een kaart die je, in het stemhokje, in de computer stopt. En je krijgt na het stemmen, ter controle, een stembiljet dat in de stembus moet worden gedeponeerd.

Nederlandstaligen in Brussel stemmen vier keer. Hoe komt dat?

Op 9 juni vallen er drie verkiezingen samen. We stemmen allemaal samen voor Europa, België en de regionale parlementen. Toch stemmen Nederlandstaligen in Brussel vier keer.

Eerst geef je je stem voor het Europees parlement, daarna voor de Kamer. Tot slot geef je ook een stem voor het Brussels parlement én, als je voor Nederlandstalige kandidaten gestemd hebt, ook voor het Vlaams Parlement.

Die aparte verkiezingen voor de zes Nederlandstalige Brusselaars in het Vlaams Parlement, naast de zeventien voor het Brussels parlement, bestaat al sinds 2004.

Het gaat vandaag zo: je krijgt een scherm met alle lijsten te zien, opgedeeld in de Nederlandstalige of Franstalige taalgroep van het Brussels parlement.

Je klikt vervolgens op de lijst van je keuze.

Wie voor een lijst uit de Nederlandstalige taalgroep in het Brussels parlement kiest, krijgt vervolgens een extra scherm. Daarop staan per lijst de zes Brusselaars en hun opvolgers voor het Vlaams Parlement.

Moet ik ook voor de Senaat stemmen?

De Senaat wordt niet rechtstreeks verkozen. Sinds de zesde staatshervorming worden senatoren aangeduid door de deelstaatparlementen en gecoöpteerd. De wet voorziet wel dat er minstens één Nederlandstalige Brusselaar in moet zitten.

Hoe kan ik in Brussel op Nederlandstaligen kandidaten stemmen?

Voor het Europees parlement kies je dan voor het Nederlandstalig kiescollege. Daar staan alle partijen verzameld die aan Nederlandstalige kant opkomen voor het Europees parlement.

Voor de Kamer zijn vandaag de meeste Nederlandstalige partijen een samenwerking aangegaan met Franstalige zusterpartijen. Dat komt omdat het quasi onmogelijk is, sinds de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde, om in de hoofdstad met een exclusief Nederlandstalige lijst een zetel te halen.

Daarom zijn de meeste Nederlandstalige kandidaten voor de Kamer te vinden op Franstalige lijsten. Dat is best verwarrend Daarom hebben we de Nederlandstalige kandidaten op de website van BRUZZ een apart NL-labeltje gegeven.

Groen-kandidaten kan je vinden op de Ecolo-lijst, PVDA op de PTB-PVDA-lijst, Vooruit op de PS-lijst, Open VLD-kandidaten bij de MR en CD&V-kandidaten staan op de Kamerlijst van Les Engagés.

Ook Pour Vous/Voor U en Team Fouad Ahidar hebben tweetalige lijsten ingediend voor het federaal parlement.

N-VA en Vlaams Belang, die geen Franstalige zusterpartij hebben, presenteren voor de Kamer een eentalig Nederlandstalige lijst.

Voor het Brussels parlement en Vlaams Parlement tot slot volstaat het om een lijst aan te klikken binnen de Nederlandstalige taalgroep.

Kan je voor de lijststem kiezen én voor aparte kandidaten?

Neen. Je moet de keuze maken. Je kan bij het stemmen inderdaad het bolletje bovenaan de lijst aanvinken. Zo ga je akkoord met de volgorde van de kandidaten op de lijst. De lijststem, of beter gezegd de helft daarvan, gaat dan naar de lijsttrekker, en als die genoeg stemmen heeft naar de volgende op de lijst, enzoverder.

Je kan ook een of meerdere voorkeurstemmen aanvinken om bepaalde kandidaten een duwtje in de rug te geven.

Wat is het verschil tussen effectieve kandidaten en opvolgers?

Behalve bij de verkiezingen voor het Brussels parlement, staan er ook altijd opvolgers op de lijsten. Ook die kan je een voorkeurstem geven. Opvolgers komen in het parlement als een verkozene niet zetelt, bijvoorbeeld als die minister wordt, of ontslag neemt.

Mogen Franstaligen op Nederlandstalige lijsten staan?

Voor de meeste parlementen bestaan hier geen regels voor. Het is aan de partijen die de lijsten indienen om te beslissen wie kandidaat is, ongeacht de taalaanhorigheid.

Voor de verkiezing van het Brussels parlement ligt dat wat ingewikkelder.

Kandidaten voor de Nederlandstalige taalgroep hebben vooreerst een Nederlandstalige identiteitskaart nodig. Maar er is een extra voorzorgsmaatregel. Wie één keer de keuze heeft gemaakt op een Franstalige lijst voor het Brussels parlement, kan daarna niet meer voor de Nederlandstalige taalgroep kandideren. Die blijft altijd ‘Franstalig’. Vice versa kunnen kandidaten die ooit voor de Nederlandstalige taalgroep hebben gekandideerd, nooit meer voor de Franstalige taalgroep binnen het Brussels parlement opkomen.